Stałe miejsce prowadzenia działalności i zakład
Przede wszystkim należy ocenić czy w związku z realizacją prac budowlanych w danym kraju powstanie stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej dla celów VAT. Ustalenie tej okoliczności jest kluczowe zarówno dla celów rozliczania prac budowlanych wykonywanych zagranicą, jak również dla usług i towarów nabywanych w celu ich wykonania. Szczególne znaczenie mają tu usługi nabywane od podwykonawców, którzy niejednokrotnie świadczą na naszą rzecz usługi budowlane (i nie tylko). Okoliczność powstania stałego miejsca prowadzenie działalności gospodarczej wpływać będzie zatem bezpośrednio na miejsce opodatkowania szeregu usług nabywanych w celu wykonania prac. Warto przy tym pamiętać, że choć regulacje unijne i liczne wyroki TSUE określają co należy rozumieć przez stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej, to już praktyka i wykładnia tych regulacji w wielu krajach może być wręcz zaskakująca.
Nieco inaczej jest z powstaniem zakładu w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym. O ile bowiem można zastanawiać się czym jest plac budowy, to już kryterium czasu powodujące powstanie zakładu jest stosunkowo klarowne. Zdarzają się oczywiście sytuacje powodujące liczne problemy i na tym tle, niemniej jednak wielokrotnie okazywało się, że to właśnie jasno określony okres czasu skutkujący powstaniem zakładu zdecydowanie ułatwiał analizę.
Miejsce świadczenia usług
Dla rozliczania prac budowlanych ustalenie czy dane prace są usługami związanymi z nieruchomościami wydaje się kwestią podstawową. W praktyce znowu okazuje się, że nie jest to takie proste i oczywiste. Choć definicja nieruchomości i usług związanych z nieruchomościami zawarta jest w unijnym rozporządzeniu, to już ocena danej usługi przez pryzmat kryteriów wynikających z rozporządzenia często wymaga bardzo szczegółowej analizy konkretnego przypadku i niejednokrotnie uwzględnienia podejścia lokalnych organów podatkowych. W praktyce dość często dochodzi na tym tle do sporów i kontrowersji, w szczególności jeśli wykonując prace budowlane korzystamy z licznych podwykonawców.
Rejestracja na VAT i prowadzenie rozliczeń VAT
Co do zasady, o ile w związku z wykonywaniem prac budowlanych lub odbiorem usług wykonywanych przez naszych podwykonawców i dostawców nie będziemy posiadali w danym kraju stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej, a usługi budowlane realizujemy na rzecz zarejestrowanego podatnika VAT i posiadającego siedzibę lub stałe miejsce prowadzenia działalności w tym kraju, rozliczenia powinny być realizowane w oparciu w mechanizm odwrotnego obciążenia. Sytuacja nieco się komplikuje jeśli od naszych lokalnych dostawców otrzymujemy faktury na znaczne kwoty z lokalnym VAT lub też nabywamy usługi związane z nieruchomościami od podwykonawców i dostawców nieposiadających ani siedziby, ani stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej w kraju położenia nieruchomości. W takich przypadkach może dojść do sytuacji, w której musimy - albo będzie nam się po prostu opłacało - zarejestrować się na VAT w kraju położenia nieruchomości.
Niezależnie od kwestii usług, jeśli chodzi o obowiązek rejestracji na VAT w kraju prowadzenia prac budowlanych, czasami może zdarzyć się, że do takiego obowiązku dojdzie z uwagi na zakupy materiałów w innym kraju członkowskim i przywóz ich do kraju prowadzenia budowy, tj. WNT.
Wątpliwości jest więcej
Wyżej wymienione zagadnienia nie są wszystkim kwestiami związanymi z rozliczaniem prac budowlanych prowadzonych przez polskie firmy w innych krajach UE, o których należy pamiętać. Warto choćby wspomnieć o obowiązkach związanych z oddelegowaniem pracowników, koniecznością zapłaty podatku u źródła w związku np. z wynajmem sprzętu budowlanego czy też różnego rodzaju podatkami i opłatami lokalnymi.
Tomasz Kowalczyk, doradca podatkowy, Senior Manager w Enodo Advisors. Posiada wieloletnie doświadczenie z zakresu podatku od towarów i usług zdobyte podczas realizacji różnorodnych projektów dla podmiotów polskich oraz międzynarodowych korporacji. Prowadzi szkolenia z zakresu podatku VAT, jest również autorem artykułów i komentarzy z tej tematyki.
***
Jeśli te tematy są dla Państwa interesujące, serdecznie zapraszam na nasz najbliższy webinar poświęcony między innymi ww. kwestiom:
„Podatki a realizacja prac budowlanych w UE”.
Bezpłatne szkolenie online odbędzie się 23 czerwca 2022 r. o godz. 10:00.