Wyrok sądu pierwszej instancji w postępowaniu gospodarczym jako tytuł zabezpieczenia
Chociaż od najobszerniejszej od lat nowelizacji ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (dalej jako „k.p.c.”) minęły już ponad 3 lata, to nie wszystkie zmiany k.p.c. zdają się być powszechnie znane stronom postępowania.
Jedną ze zmian jest wprowadzenie do k.p.c. art. 45813, zgodnie z którym nieprawomocny wyrok sądu pierwszej instancji uwzględniający powództwo o roszczenie pieniężne albo świadczenie innych rzeczy zamiennych wydany w postępowaniu odrębnym w sprawach gospodarczych jest tytułem zabezpieczenia. Wprowadzenie ww. przepisu związane jest z przywróceniem przez ustawodawcę postępowania odrębnego w sprawach gospodarczych.
Sprawami gospodarczymi są m.in. sprawy ze stosunków cywilnych między przedsiębiorcami w zakresie prowadzonych przez nich działalności gospodarczej, choćby którakolwiek ze stron zaprzestała prowadzenia działalności gospodarczej. Pełen katalog spraw, które mają charakter spraw gospodarczych określony został w art. 4582 k.p.c.
Wskazaną wyżej zmianę należy ocenić pozytywnie. Ułatwia ona w profesjonalnym obrocie dochodzenie wierzytelności od kontrahentów. Szybkość działań podejmowanych w celu egzekwowania wierzytelności ma ogromne znaczenie dla osiągnięcia celu jakim jest odzyskanie dochodzonych należności. Dzięki tej zmianie wierzyciel, jeszcze przed prawomocnym zakończeniem postępowania sądowego, może za pośrednictwem komornika sądowego dokonać zajęcia majątku dłużnika.
Pamiętać jednak należy, że nie każdy wyrok sądu gospodarczego wydany w pierwszej instancji będzie stanowił tytuł zabezpieczenia. Tytułem zabezpieczenia będzie wyrok, który spełnia łącznie niżej wskazane warunki:
- jest wyrokiem zasądzającym świadczenie w pieniądzu lub w innych rzeczach zamiennych,
- został wydany w postępowaniu odrębnym w sprawach gospodarczych.
Pierwszy ze wskazanych warunków jest jasny i nie wymaga szerszego wyjaśnienia. Marginalnie można jedynie dodać, że znacznie częściej postępowania w sprawach gospodarczych dotyczyć będą roszczeń pieniężnych, aniżeli świadczenia w rzeczach zamiennych.
Co do drugiego ze wskazanych wyżej warunków uznania wyroku za tytuł zabezpieczający, zwrócić należy uwagę, na możliwość złożenia przez stronę, która nie jest przedsiębiorcą lub jest przedsiębiorcą będącą osobą fizyczną (a której sprawa powinna być rozpoznawana w postępowaniu gospodarczym) wniosku o rozpoznanie sprawy z pominięciem tych przepisów. Sąd rozpoznający sprawę jest takim wnioskiem związany, a wyrok, który został wydany z pominięciem tych przepisów nie będzie tytułem zabezpieczenia.
Wykonanie zabezpieczenia
Po wydaniu przez Sąd I instancji w postępowaniu gospodarczym wyroku uwzględniającego powództwo, powód może wszcząć postępowanie egzekucyjne w celu wykonania zabezpieczenia. W pierwszej kolejności konieczne jest jednak uzyskanie z sądu odpisu wyroku stanowiącego tytuł zabezpieczenia.
Kiedy powód dysponuje fizycznie odpisem wyroku, uprawniony jest do złożenia wniosku o wszczęcie egzekucji w celu wykonania zabezpieczenia – bez oczekiwania na prawomocne zakończenie postępowania sądowego.
We wniosku o wszczęcie egzekucji w celu wykonania zabezpieczenia uprawniony (powód) powinien wskazać sposób zabezpieczenia, np. zajęcie wierzytelności z rachunku bankowego, zajęcie innych wierzytelności, zajęcie ruchomości. Wraz z wnioskiem uprawniony powinien także uiścić opłatę w wysokości 5% kwoty zabezpieczenia. Wniosek kierowany jest do komornika sądowego.
Taką inwestycję uznać należy w wielu przypadkach za opłacalną, gdyż pozwala ona na uchwycenie majątku obowiązanego (pozwanego) jeszcze przed uzyskaniem tytułu wykonawczego przez wierzyciela. Komornik, działający zgodnie z wnioskiem uprawnionego dokona zajęć majątku obowiązanego, a uzyskane w trakcie postępowania środki zdeponuje w depozycie sądowym.
Zwrócić także należy uwagę na to, że koszty poniesione przez uprawnionego na poczet postępowania egzekucyjnego w celu wykonania zabezpieczenia możliwe są do „przerzucenia” na obowiązanego.
Mateusz Nowakowski, radca prawny, Chmura i Partnerzy Radcowie Prawni sp. p.