Nierównomierne wdrażanie systemu Import Control System 2 w Unii Europejskiej tworzy złożoną sytuację dla polskich firm transportowych. Podczas gdy jedenaście państw członkowskich uruchamia nowe wymogi już od września 2025 roku, Polska ma czas do maja 2026. To oznacza konieczność stosowania różnych procedur w zależności od trasy przewozu.
• Różne procedury dla różnych krajów – przewoźnicy muszą teraz stosować stare zasady PDS dla transportu w Polsce, ale jednocześnie dostosować się do wymogów ICS2 podczas przewozu do 11 krajów, które już wdrożyły system;
• Krótkie terminy zgłoszeń – w transporcie drogowym dane do ICS2 należy przekazać już godzinę przed wjazdem na obszar celny UE, a w kolejowym – 2 godziny wcześniej, co wymaga sprawnej organizacji i koordynacji z nadawcami towarów;
• Pełna odpowiedzialność przewoźników – firmy transportowe ponoszą konsekwencje za błędy w zgłoszeniach, nieprawidłowe dane są automatycznie odrzucane, a nieprzygotowanie może skutkować zatrzymaniem ładunku na granicy i dodatkowymi kosztami.
Bułgaria, Grecja, Niemcy, Cypr, Czechy, Dania, Estonia, Malta, Holandia, Portugalia i Słowenia już od września wprowadzają nowe wymogi importowej kontroli celnej. Inne państwa członkowskie, w tym Polska, muszą uruchomić system do 31 maja 2026 roku.
Nowe i dotychczasowe zasady
Zgodnie z najnowszymi wytycznymi Komisji Europejskiej, Polska może nadal stosować stare zasady. Oznacza to, że firmy zajmujące się transportem lądowym lub kolejowym mogą składać przywozowe deklaracje skrócone (PDS) do systemu AIS/ICS. Jednak w przypadku transportu do krajów, które już wprowadziły ICS2 Release 3 muszą dostosować procedury do nowych wymogów.
– Niewątpliwie będzie to dla polskich firm utrudnienie, bo w transporcie drogowym na godzinę przed wjazdem na obszar celny UE należy zgłosić ICS2. Na przykład przy transporcie z Wielkiej Brytanii przez Holandię do Niemiec trzeba dostarczyć dane auta, datę i godzinę załadunku, miejsce przybycia oraz zaznaczyć urząd wejścia – komentuje Joanna Porath, właścicielka agencji celnej AC Porath.
Firmy transportowe powinny przeanalizować swoje procedury i przygotować się do wszystkich etapów wprowadzania danych do ICS2 między stronami transakcji. Muszą zdecydować, czy będą korzystać z systemu unijnego, własnego systemu teleinformatycznego, czy też skorzystają z usług reprezentanta. – Odpowiednio wczesne przygotowanie do nowych wymogów znacząco ograniczy ryzyko opóźnień i nieplanowanych kosztów – dodaje Joanna Porath.
Kluczowe kwestie dla przewoźników
Nowy system Import Control System 2 (ICS2) zastępuje dotychczasowe Przywozowe Deklaracje Skrócone (PDS), wprowadzając kompleksowe wymagania dotyczące bezpieczeństwa i kontroli towarów importowanych na teren Unii Europejskiej. System jest już w pełni implementowany w transporcie lotniczym, a sektor morski zakończył fazę wdrożeniową.
– To na przewoźnikach spoczywa odpowiedzialność za ewentualne błędy i to oni poniosą konsekwencje za działania niezgodne z przepisami – mówi Joanna Porath.
Dlatego przewoźnicy drogowi i kolejowi muszą zwrócić szczególną uwagę na kilka kluczowych aspektów:
Rejestracja w systemie - wszyscy spedytorzy wystawiający listy przewozowe powinni dokonać rejestracji i określić swoją rolę w systemie (przewoźnik, spedytor, operator logistyczny).
Harmonogram składania zgłoszeń - w transporcie drogowym zgłoszenia ENS (Entry Summary Declaration) należy składać na godzinę przed przekroczeniem granicy UE, natomiast w transporcie kolejowym - 2 godziny przed przybyciem.
Odpowiedzialność za zgłoszenia - nieprzygotowanie się do nowego systemu może skutkować zatrzymaniem towarów na granicy, a nieprawidłowe zgłoszenia są automatycznie odrzucane.
Dane wymagane w systemie - konieczne jest podanie numeru EORI oraz 6-cyfrowych kodów towarowych, co wymaga ścisłej współpracy między przewoźnikami a nadawcami towarów.
Trójfazowy proces kontroli
System ICS2 to trójfazowy proces obejmujący złożenie ENS, powiadomienie o przybyciu oraz przedstawienie towaru do kontroli. W zależności od rodzaju transportu, harmonogram składania zgłoszeń różni się - od 24 godzin przed załadunkiem w przypadku transportu morskiego kontenerowego, po 1 godzinę w przypadku transportu drogowego.
– Warto zaznaczyć, że celem systemu jest nie tylko usprawnienie procedur celnych, ale przede wszystkim zapewnienie bezpieczeństwa towarów wprowadzanych na teren Unii Europejskiej poprzez dokładniejszą kontrolę i ocenę ryzyka. Jednak obecnie nierównomierne wprowadzanie ICS2 na terenie UE niesie ze sobą sporo wyzwań – wyjaśnia Joanna Porath, prezeska agencji celnej AC Porath.