Józef Edmund Nowicki
To, czy określony przedmiot zamówienia (np. sprzęt komputerowy) zostanie nabyty przez zamawiającego zgodnie z jego rzeczywistymi potrzebami, zależy m.in. od:
• opisu przedmiotu zamówienia,
• kryteriów oceny ofert.
Zasady opisu przedmiotu zamówienia
Zostały one określone w art. 29-31 ustawy z 29 stycznia 2006 r. - Prawo zamówień publicznych (dalej: upzp). Ograniczeniem w tym zakresie jest zakaz opisywania przedmiotu zamówienia przez wskazanie znaków towarowych, patentów lub pochodzenia, a także w sposób, który mógłby utrudniać uczciwą konkurencję (art. 29 ust. 2 i 3 upzp).
Opis przedmiotu zamówienia przez wskazanie znaków towarowych, patentów lub pochodzenia możliwy jest tylko w sytuacji, gdy jest to uzasadnione specyfiką przedmiotu zamówienia i zamawiający nie może opisać przedmiotu zamówienia za pomocą dostatecznie dokładnych określeń, a wskazaniu takiemu towarzyszą wyrazy „lub równoważny” (tzw. „oferta równoważna”).
Jeżeli zamawiający dopuszcza składanie „ofert równoważnych”, dla dokonania prawidłowego opisu sprzętu komputerowego na podstawie art. 29 ust. 3 upzp niewystarczające jest wskazanie przez zamawiającego na konkretny znak towarowy, patent lub pochodzenie oraz dodanie określenia „lub równoważne” albo innego równoznacznego wyrazu.
W takim przypadku opis przedmiotu zamówienia powinien zawierać precyzyjnie określone wymagania zamawiającego w odniesieniu do dopuszczanego przez niego zakresu równoważności oferty, np. płyta główna kompatybilna z procesorem zawierająca zintegrowaną kartę graficzną, pamięć RAM co najmniej 512 MB, dysk twardy o pojemności co najmniej 200 GB.
Jeżeli wykonawca składa ofertę równoważną, musi przedłożyć informację o oferowanym produkcie, zawierającą przykładowo co najmniej parametry techniczne określone przez zamawiającego. Tylko wtedy będzie możliwe podjęcie przez zamawiającego decyzji o przyjęciu oferty, jako równoważnej, albo o jej odrzuceniu.
Zakaz utrudniania uczciwej konkurencji zostanie naruszony, gdy w opisie sprzętu komputerowego zamawiający użyje parametrów technicznych wskazujących konkretnego producenta, dostawcę lub konkretny sprzęt komputerowy. Działaniem wbrew zasadzie uczciwej konkurencji jest również określenie wymagań, jakie powinien spełnić sprzęt komputerowy, w taki sposób, że nie jest to uzasadnione potrzebami zamawiającego, a jednocześnie ogranicza krąg wykonawców zdolnych do wykonania zamówienia.
W orzecznictwie dopuszcza się możliwość użycia przy opisie przedmiotu zamówienia znaków towarowych, patentów lub pochodzenia także w sytuacji, gdy dokonanie opisu przedmiotu zamówienia jest niezmiernie trudne i nieracjonalne. Zamawiający powinien jednak taką trudność i nieracjonalność uzasadnić.
Nie jest natomiast utrudnieniem uczciwej konkurencji zamieszczenie w opisie sprzętu komputerowego cech technicznych i jakościowych trudnych do spełnienia.
Z orzecznictwa
Zawarty w specyfikacji istotnych warunków zamówienia (SIWZ) wymóg, aby płyta główna komputera byłą zaprojektowana i wykonana przez producenta zestawu komputerowego, wcale nie stanowi naruszenia zasady uczciwej konkurencji i równego traktowania wykonawców. Wymóg ten ma stanowić gwarancję jakości komputera, jego niezawodności i nie ogranicza składania ofert przez sprzedawców komputerów, którzy spełnią ten wymóg. W ocenie Zespołu Arbitrów warunek zamówienia ustalony przez zamawiającego nie utrudnia równego dostępu do rynku i nie stanowi naruszenia uczciwej konkurencji. W toku rozprawy zamawiający wymienił sześciu producentów, którzy są jednocześnie producentami płyty głównej, a dostęp do zamówienia mają przecież nie tylko oni, ale także firmy handlujące sprzętem komputerowym. W ocenie Zespołu Arbitrów zamawiający miał prawo określić przedmiot i warunki zamówienia w taki sposób, który zapewni wysoką jakość sprzętu. Zespół Arbitrów uznał argument zamawiającego, że warunek, aby komputer i płyta główna pochodziły od producenta, stanowi lepszą gwarancję niezawodności sprzętu.
Wyrok Zespołu Arbitrów z 19 sierpnia 2003 r., sygn. akt UZP/ZO/0 - 1258/03)
Kryteria oceny ofert
Wybór najkorzystniejszej oferty następuje na podstawie kryteriów oceny ofert określonych w SIWZ.
Najkorzystniejsza oferta to oferta, która przedstawia najkorzystniejszy bilans ceny i innych kryteriów odnoszących się do przedmiotu zamówienia publicznego, albo oferta z najniższą ceną, a w przypadku zamówień publicznych w zakresie działalności twórczej lub naukowej, których przedmiotu nie można z góry opisać w sposób jednoznaczny i wyczerpujący - oferta, która przedstawia najkorzystniejszy bilans ceny i innych kryteriów odnoszących się do przedmiotu zamówienia publicznego (art. 2 pkt 5 upzp).
Zapamiętaj!
Ustawowymi kryteriami oceny ofert są cena albo cena i inne kryteria odnoszące się do przedmiotu zamówienia, m.in. jakość, funkcjonalność, parametry techniczne, koszty eksploatacji, serwis oraz termin wykonania zamówienia, termin wykonania zamówienia, okres gwarancji.
Kryteria muszą być skonkretyzowane, wymierne, dostatecznie zobiektywizowane (mają umożliwić dokonanie obiektywnej oceny ofert) i niezmiennie stosowane przy ocenie każdej oferty w tym samym postępowaniu oraz mieć swoje uzasadnienie w rzeczywistych potrzebach zamawiającego.
Cena jest kryterium obligatoryjnym. Ustawa - Prawo zamówień publicznych nie określa natomiast znaczenia poszczególnych kryteriów w stosunku do ceny i innych kryteriów. Jeżeli kryteriami są cena i inne kryteria odnoszące się do przedmiotu zamówienia, oferta, która przedstawia najkorzystniejszy bilans ceny i innych kryteriów, może być ofertą z najwyższą ceną, która spełnia rzeczywiste potrzeby zamawiającego (przykład 1), jak również ofertą z najniższą ceną, która także spełnia rzeczywiste potrzeby zamawiającego (przykład 2). W pierwszym przypadku wydatki publiczne powinny być wydatkowane zgodnie z art. 35 ust. 3 ustawy o finansach publicznych, tj. w sposób celowy i oszczędny, z zachowaniem zasady uzyskiwania najlepszych efektów z danych nakładów.
Zamawiający powinien zatem opisać kryteria, wraz z podaniem ich znaczenia, oraz sposób oceny ofert, tak aby dokonać wyboru oferty najkorzystniejszej z punktu widzenia jego rzeczywistych potrzeb. Kryterium inne niż cena musi jednak pozostawać w uzasadnionych proporcjach do pozostałych kryteriów oraz ceny, dlatego także znaczenie każdego kryterium powinno być uzasadnione rzeczywistymi potrzebami zamawiającego.
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Przykłady w dużym uproszczeniu przedstawiają możliwość wyboru oferty z najwyższą ceną, jako najkorzystniejszej w sytuacji, gdy kryteriami są cena i inne kryteria odnoszące się do przedmiotu zamówienia.
Podstawy prawne
• Ustawa z 30 czerwca 2005 r. o finansach publicznych (Dz.U. 249, poz. 2104; ost.zm. Dz.U. z 2007 r. Nr 140, poz. 984)
• Ustawa z 29 stycznia 2004 r. - Prawo zamówień publicznych (Dz.U. z 2006 r. Nr 164, poz. 1163; ost.zm. Dz.U. z 2007 r. Nr 82, poz. 560)