Czym są odsetki hipotetyczne i jak ustalić ich wysokość?
Omawiana regulacja jest adresowana do spółek będących podatnikami CIT i ma stanowić zachętę do finansowania inwestycji kapitałem własnym. Jej istotą jest umożliwienie zaliczania do kosztów podatkowych hipotetycznych kosztów pozyskania kapitału zewnętrznego (tzw. odsetek hipotetycznych), w przypadku gdy źródłem finansowania spółki w danym roku podatkowym są:
- dopłaty wnoszone przez wspólników w trybie i na zasadach określonych w przepisach Kodeksu Spółek Handlowych (dalej jako Dopłaty) lub
- zysk spółki przekazany na jej kapitał rezerwowy lub zapasowy (dalej jako Zyski zatrzymane).
W celu ustalenia wysokości kwoty odsetek hipotetycznych możliwej do ujęcia w kosztach podatkowych spółki, należy pomnożyć kwotę równą iloczynowi stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego obowiązującej w ostatnim dniu roboczym roku poprzedzającego rok podatkowy powiększoną o 1 punkt procentowy przez kwotę stanowiącą sumę Dopłat oraz Zysków zatrzymanych w spółce w danym roku podatkowym. Kalkulacji należy dokonać zatem w oparciu o następujący wzór:
(Stopa referencyjna NBP + 1pp) x (kwota Dopłat + kwota Zysków zatrzymanych) = Kwota odsetek hipotetycznych
Zasady zaliczania odsetek hipotetycznych do kosztów uzyskania przychodów
Odsetki hipotetyczne mogą zostać ujęte w kosztach podatkowych spółki w roku podatkowym, w którym wniesiono Dopłatę bądź, w którym powstały Zyski zatrzymane, a także w dwóch kolejnych bezpośrednio następujących po sobie latach podatkowych, przy czym za rok podatkowy, w którym wniesiono Dopłatę, uznaje się rok, w którym Dopłata wpłynęła na rachunek płatniczy spółki.
Należy mieć jednak na uwadze, że ujęcie odsetek hipotetycznych w kosztach podatkowych w czasie trwania roku podatkowego będzie wypływało na wysokość wpłacanych przez spółkę zaliczek na CIT.
Mimo, że omawiany przepis obowiązuje od początku 2019 r., pierwszym rokiem podatkowym, w którym możliwe było rozpoznanie odsetek hipotetycznych był rok podatkowy rozpoczęty po dniu 31 grudnia 2019 r. Ustawodawca poczynił jednak ukłon w stronę podatników i wprowadził przepis przejściowy, zgodnie z którym Zyski zatrzymane oraz Dopłaty wniesione do spółki po 31 grudnia 2018 r. traktowane były jako wniesione w roku podatkowym rozpoczynającym się po 31 grudnia 2019 r.
Z powyższego wynika, że opodatkowane CIT spółki będą mogły ująć w roku podatkowym rozpoczynającym się po 31 grudnia 2021 r. koszty uzyskania przychodów z tytułu odsetek hipotetycznych powstałych wskutek powstania Zysków zatrzymanych bądź Dopłat wniesionych nawet 4 lata wcześniej (tj. po 31 grudnia 2018 r.)!
Ograniczenia w ujmowaniu odsetek hipotetycznych w kosztach podatkowych
Możliwość ujmowania odsetek hipotetycznych w kosztach podatkowych podlega jednak pewnym ograniczeniom. Ustawodawca postanowił bowiem, że maksymalna możliwa do odliczenia w danym roku podatkowym kwota odsetek hipotetycznych nie może przekroczyć kwoty 250 tys. zł.
Przewidziany został również katalog zdarzeń, których wystąpienie wyklucza możliwość ujęcia odsetek hipotetycznych w kosztach podatkowych. Należą do nich:
- Przeznaczenie Dopłat bądź Zysków zatrzymanych na pokrycie straty bilansowej spółki;
- Wycofanie Dopłat lub podział i wypłata Zysków zatrzymanych przed upływem 3 lat, licząc od końca roku podatkowego, w którym wniesiono Dopłatę albo powstały Zyski zatrzymane;
- Przejęcie spółki w wyniku łączenia bądź podziału albo przekształcenie spółki w spółkę niebędącą osobą prawną przed upływem 3 lat, licząc od końca roku podatkowego, w którym wniesiono Dopłatę albo powstały Zyski zatrzymane;
- Dokonanie przez podatnika bądź podmiot z nim powiązany (w rozumieniu ustawy o CIT) czynności prawnej albo powiązanych czynności prawnych bez uzasadnionych przyczyn ekonomicznych, głównie w celu uznania Odsetek hipotetycznych za koszt uzyskania przychodów, przy czym do uzasadnionych przyczyn ekonomicznych nie zalicza się przypadku, gdy korzyść uzyskana w roku podatkowym lub w latach następnych wynika z zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów (tzw. mała klauzula przeciw unikaniu opodatkowania).
Spełnienie przesłanek wskazanych w lit. a) i d) powyżej wyklucza możliwość zastosowania przepisów o odsetkach hipotetycznych.
W przypadku, spełnienia przesłanki wskazanej w lit. b) powyżej, w roku podatkowym, w którym dojdzie do wycofania Dopłat bądź podziału i wypłaty Zysków zatrzymanych, po stronie spółki powstanie przychód w kwocie równej kwocie odliczonych dotychczas odsetek hipotetycznych. W przypadku wycofania tylko części Dopłaty, po stronie spółki powstanie przychód w kwocie proporcjonalnie odpowiadającej tej części kosztów podatkowych, która odpowiada kwocie zwróconej Dopłaty.
Z kolei w przypadku spełnienia przesłanki wskazanej w lit. c) powyżej, po stronie spółki dojdzie do powstania przychodu w kwocie, która została dotychczas zaliczona przez spółkę do kosztów podatkowych. W takiej sytuacji, przychód w wysokości odpowiadającej odliczonym przez spółkę kosztom ustala się na dzień poprzedzający dzień przejęcia albo przekształcenia spółki.
Odsetki hipotetyczne - sposób na oszczędności podatkowe
Mimo istniejących ograniczeń, regulacje dotyczące odsetek hipotetycznych należy uznać za warte uwagi, ponieważ ich wykorzystanie pozwala podatnikom CIT na osiągnięcie dodatkowych oszczędności podatkowych. Tym bardziej, że korzystaniu z omówionego rozwiązania sprzyja obecna polityka Rady Polityki Pieniężnej oraz niehamująca inflacja w związku z czym wysoce prawdopodobne jest, że w zbliżającym się roku stopy procentowe będą w dalszym ciągu podnoszone.
Arkady Zadrożny, aplikant radcowski, Senior Analyst w Enodo Advisors