Uchwała Sądu Najwyższego (dalej „SN”) była odpowiedzią na następujące zagadnienie prawne przedstawione przez Sąd Okręgowy: czy komornik sądowy prowadzący postępowanie egzekucyjne uprawniony jest do prowadzenia egzekucji w zakresie kosztów postępowania egzekucyjnego, gdy brak jest postanowienia komornika o ustaleniu wysokości tych kosztów?
Powyższe zagadnienie prawne powstało w następującym stanie faktycznym: Sąd Rejonowy postanowieniem oddalił skargi dłużnika Cezarego C. na czynności komornika sądowego stanowiące wezwanie do zapłaty należności w części dotyczącej prowadzenia egzekucji kosztów postępowania egzekucyjnego oraz zajęcie wierzytelności przysługującej dłużnikowi. Dłużnik zaskarżył to postanowienie w części dotyczącej egzekucji kosztów postępowania egzekucyjnego zarzucając, że prowadzenie ich egzekucji jest niedopuszczalne, bowiem nie zostało wydane postanowienie o ich ustaleniu.
Przy rozpoznawaniu zażalenia dłużnika, Sąd Okręgowy powziął poważne wątpliwości prawne, które przedstawił SN w ww. zagadnieniu prawnym.
W odpowiedzi na wątpliwości Sądu Okręgowego, SN wskazał, że egzekucja kosztów niezbędnych do celowego przeprowadzenia egzekucji jest dopuszczalna po wydaniu postanowienia o ich ustaleniu.
Uzasadniając odpowiedź SN wskazał art. 770 oraz art. 7701 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296, z późn. zm., dalej „k.p.c.”). Zgodnie z art. 770 k.p.c., koszty niezbędne do celowego przeprowadzenia egzekucji obciążają dłużnika. Są one ściągane wraz z egzekwowanym roszczeniem, zaś koszt egzekucji ustala postanowieniem komornik, jeśli przeprowadzenie egzekucji należy do niego. Z art. 7701 k.p.c. wynika natomiast, że prawomocne postanowienie komornika w przedmiocie kosztów podlega uprawomocnieniu się bez potrzeby zaopatrywania go w klauzulę wykonalności.
Jednocześnie SN zaznaczył, że koszty wskazywane przez komorników sądowych w zawiadomieniu o wszczęciu egzekucji (m.in. opłaty egzekucyjne) ściąga się wraz z dochodzonym roszczeniem. Ściągnięcie tych kosztów jest czynnością faktyczną, a jej dokonanie wynika z ustawy o komornikach sądowych i egzekucji (tekst jedn. Dz. U. z 2006 r., Nr 167, poz. 1191). Ustawa ta określa wysokość opłaty egzekucyjnej, nie pozostawiając komornikowi swobody także co do faktu jej pobrania.
SN wskazał przy tym, że opłata egzekucyjna jest należnością przymusową, a żądanie jej uiszczenia jest realizacją uprawnienia o charakterze publicznoprawnym. Pobieranie zatem takiej opłaty przez komorników, ściąganej wraz z dochodzonym roszczeniem, następuje bez potrzeby wydawania postanowienia o ustaleniu kosztów i prowadzenia osobnej egzekucji w celu ich ściągnięcia, a więc dotychczasowa praktyka komorników w tym zakresie jest prawidłowa.
Jednak, jak podkreślił SN, na koszt egzekucji oprócz opłaty egzekucyjnej składają się także zaliczki na pokrycie wydatków oraz należności pełnomocnika strony lub strony działającej bez pełnomocnika. Wypadki, w których komornik wydaje postanowienie w związku z pobraniem zaliczki określa ustawa o komornikach sądowych i egzekucji. W innych przypadkach należności z tego tytułu podlegają ściągnięciu wraz z dochodzonym roszczeniem. Ostateczne zaś rozliczenie kosztu egzekucji, jak podkreślił SN, następuje w postanowieniu określonym w art. 770 k.p.c.
Podsumowując, z omawianej uchwały SN wynika, że egzekucja kosztów niezbędnych do celowego przeprowadzenia postępowania egzekucyjnego jest dopuszczalna po wydaniu postanowienia o ich ustaleniu. Jednak dotychczasowa praktyka komorników sądowych polegająca na wskazywaniu już w zawiadomieniu o wszczęciu egzekucji niektórych kosztów (np. opłaty egzekucyjnej), co do których nie jest wymagane wydanie postanowienia, jest prawidłowa.
Aneta Wrona-Kłoczko
aplikant radcowski
M. Szulikowski i Partnerzy Kancelaria Prawna