JAKI PROBLEM ROZSTRZYGNĘŁA IZBA
Fundusz inwestycyjny lokuje posiadane środki w nabywane od banków (ewentualnie podmiotów innych niż banki) wierzytelności, zarówno w ramach tzw. portfeli, jak i osobno, jako pojedyncze wierzytelności. Wierzytelności nabywane od banków stanowią wierzytelności własne banków, wynikają z udzielonych przez banki kredytów, które zaliczone zostały do kategorii straconych i na które zostały utworzone rezerwy, zgodnie z zasadami wynikającymi z odrębnych przepisów. W zależności od dokonanej oceny sposobu maksymalizacji wartości aktywów strona albo dochodzi zaspokojenia praw z nabytych wierzytelności poprzez ich windykację, powierzając ją wyspecjalizowanym podmiotom, albo zbywa wierzytelności na rzecz osób trzecich. Nabywane przez stronę wierzytelności są zabezpieczone ustanowieniem hipoteki. Na rzecz wierzyciela wystawiane są weksle na zabezpieczenie roszczeń z tytułu wierzytelności. Czy zbycie wierzytelności zabezpieczonych hipoteką, wekslem za usługę pośrednictwa finansowego jest zwolnione z VAT?
ODPOWIEDŹ IZBY
Zgodnie z kodeksem cywilnym wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania. Celem i skutkiem przelewu jest przejście wierzytelności na nabywcę. Umowa sprzedaży, zamiany, darowizny lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia wierzytelności przenosi wierzytelność na nabywcę, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej albo że strony inaczej postanowiły. W wyniku sprzedaży (przelewu) przechodzi na nabywcę ogół uprawnień przysługujących dotychczasowemu wierzycielowi, który zostaje wyłączony ze stosunku zobowiązaniowego, jaki go wiązał z dłużnikiem. Wierzytelność przechodzi na nabywcę w takim stanie, w jakim była w chwili zawarcia umowy o sprzedaż, a więc ze wszystkimi związanymi z nią prawami.
Wierzytelność zatem jest prawem majątkowym, które nie stanowi dostawy towarów, jako niespełniające tezy wynikającej z art. 2 pkt 6 ustawy o VAT, zgodnie z którym przez towary rozumie się rzeczy ruchome, jak również wszelkie postacie energii, budynki i budowle lub ich części, będące przedmiotem czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, które są wymienione w klasyfikacjach wydanych na podstawie przepisów o statystyce publicznej, a także grunty.
Zbycie przez stronę wierzytelności nie stanowi więc świadczenia usług w rozumieniu ustawy o VAT i tym samym nie podlega opodatkowaniu VAT. Z ustawy wynika bowiem, że przez usługę należy rozumieć każde świadczenie na rzecz danego podmiotu. Świadczyć, to wykonywać coś na czyjąś rzecz, zaś świadczenie to obowiązek wykonania, przekazania czegoś.
Otóż usługą będzie tylko takie świadczenie, w przypadku którego istnieje bezpośredni konsument, odbiorca świadczenia odnoszący z niego korzyść (choćby potencjalną). Dopóki nie ma kogoś, kto odnosiłby lub powinien odnosić konkretne (wymierne) korzyści o charakterze majątkowym wiążące się z danym świadczeniem, świadczenie to nie będzie usługą. Tym samym, gdy świadczenie nie jest konsumowane, to nie stanowi ono usługi.
Usługą jest nabycie wierzytelności w celu jej wykorzystania do operacji prawno-gospodarczych. I ta właśnie usługa mieści się w grupowaniu PKWiU 65.23.10, usługi pośrednictwa finansowego, gdzie indziej niesklasyfikowane, z wyłączeniem ubezpieczeń i funduszów emerytalno-rentowych.
To sprzedawca jest usługobiorcą, gdyż to on jest odbiorcą świadczenia ze strony nabywcy wierzytelności.
W konsekwencji zbycie wierzytelności zabezpieczonych hipoteką, jak również wekslem, nie stanowi świadczenia usług podlegającego zwolnieniu od podatku od towarów i usług.
Decyzja w sprawie interpretacji prawa podatkowego dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 15 stycznia 2008 r. (nr 1401/PH-I/4407/14-45/07/KO/PV-I).
EWA MATYSZEWSKA