Pożyczka a nieodpłatne użytkowanie nieprawidłowe
Jak wynika ze wskazanej wyżej interpretacji indywidualnej, wnioskodawca, czyli w tym przypadku Sp. z.o.o. Sp. k., zawarł z osobą fizyczną prowadzącą działalność gospodarczą nieodpłatną umowę użytkowania nieprawidłowego. Umowa ta jest regulowana przez art. 264 kodeksu cywilnego. Na mocy tej umowy Wnioskodawca otrzymał w nieodpłatne używanie określoną w umowie sumę pieniędzy.
Według kodeksu cywilnego użytkowanie nieprawidłowe to użytkowanie obejmujące pieniądze lub inne rzeczy oznaczone tylko co do gatunku, w którym użytkownik staje się, z chwilą wydania mu tych przedmiotów, właścicielem. Co ciekawe, po wygaśnięciu użytkowania użytkownik obowiązany jest do zwrotu wydanych mu przedmiotów według przepisów o zwrocie pożyczki.
Różnicą jest fakt, że użytkowanie jest ograniczonym prawem rzeczowym na mocy, którego rzecz jest obciążana danym prawem- do jej używania i do pobierania jej pożytków. Natomiast przy pożyczce następuje przeniesienie na własność biorącego pożyczkę przez pożyczkodawcę. Jak podaje Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy powołując się na orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego, jedyną różnicą właściwie jest umieszczenie przepisów odnośnie dwóch instytucji w różnych księgach Kodeksu cywilnego - użytkowania nieprawidłowego w księdze II, a pożyczki w księdze III.
Korekta faktur - Raport INFOR - PDF
Podatki 2014 - Nowy VAT 500 pytań i odpowiedzi na trudne pytania
Podyskutuj o tym na naszym FORUM
Korzyść podatnika
Z punktu widzenia podatnika jednak, różnice pomiędzy konstrukcjami obu instytucji nie mają żadnego znaczenia. Oprócz oczywiście jednego. Według ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych umowa pożyczki podlega stawce podatkowej w wysokości 2%. Stawka podatku może zwiększyć się do nawet 20%, jeżeli podatnik powoła się na fakt zawarcia pożyczki, a należny podatek od tych czynności nie zostanie zapłacony lub biorący pożyczkę powoła się na fakt zawarcia umowy, a nie spełni warunku udokumentowania otrzymania pieniędzy na rachunek bankowy, spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową lub przekazem pocztowym.
Oczywiście ustawa o podatku od czynności cywilnoprawnych przewiduje pewne zwolnienia od podatku, natomiast nie zmienia to faktu, że zawarcie nieodpłatnego użytkowania nieprawidłowego może okazać się dla podatnika ciekawym rozwiązaniem, w tym przypadku dla biorącego pożyczkę, na którym ciązy obowiązek podatkowy. W szczególności, jeżeli suma pożyczki obliczana jest w tysiącach lub setkach tysięcy.
Co prawda, ustawa o czynnościach cywilnoprawnych przewiduje opodatkowanie użytkowania nieprawidłowego, jednak tylko w sytuacji, kiedy umowa zawarta jest odpłatnie.
Ustawodawca wprowadził w ustawie enumeratywne wyliczenie określenia czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Kiedy brak jest w katalogu odniesienia do ustanowienia nieodpłatnego użytkowania, obowiązek podatkowy nie następuje - co potwierdza w interpretacji podatkowej Dyrektor Izby Skarbowej.
Należy jednak pamiętać, że obowiązek podatkowy powstanie, gdy wspólnik spółki osobowej oddaje rzeczy lub prawo do nieodpłatnego używania tej spółce.
Drugorzędna nazwa umowy oraz zasada swobody umów
Ponieważ przepisy o podatku od czynności cywilnoprawnych nie definiują czynności prawnych (umów) objętych opodatkowaniem, o kwalifikacji określonej czynności prawnej decydują elementy przedmiotowo istotne czynności(umowy) a nie jej nazwa.
Dyrektor Izby Skarbowej podkreśla też znaczenie obowiązującej powszechnie zasady swobody umów. Zgodnie z nią strony mają zagwarantowaną swobodę w wyborze kontrahenta, ukształtowaniu treści stosunku zobowiązaniowego i nadaniu określonej formy oświadczeń woli stron.
Stanowi to uzasadnienie argumentacji zawartej w przedmiotowej interpretacji indywidualnej, które pozwala przede wszystkim podatnikom na skorzystanie z pewnej furtki uniknięcia opodatkowania umowy pożyczki.
Źródło: indywidualna interpretacja podatkowa Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 17 lipca 2014 r. (nr ITPB2/436-100/14/DSZ).
Łukasz Bartosiewicz