W każdym przypadku, w którym ustawa podatkowa przyznaje spółce osobowej przymiot podatnika (płatnika, inkasenta), a więc przyznaje jej w określonym w tej ustawie zakresie podmiotowość podatkową - w tym samym zakresie spółka taka dysponuje zdolnością procesową i zdolnością do czynności prawnych do występowania jako strona w postępowaniu podatkowym.
Tam gdzie ustawa to przewiduje i przyznaje spółce cywilnej podmiotowość prawną, stroną postępowania podatkowego w zakresie praw i obowiązków wynikających z tej podmiotowości jest ta spółka. W tych też przypadkach spółka powinna być adresatem decyzji podatkowej, jako podmiot samodzielny, odrębny od wspólników.
Polecamy: Jak wybrać formę opodatkowania firmy
Organy powinny mieć na uwadze, iż rozwiązanie (likwidacja) spółki cywilnej skutkuje tym, że traci ona podmiotowość podatkowo-prawną na gruncie ustawy o podatku od towarów i usług, co powoduje, że z tym samym momentem traci ona również zdolność procesową do bycia stroną w postępowaniu podatkowym prowadzonym na podstawie Ordynacji podatkowej.
Jeżeli spółka cywilna przestała istnieć w określonej dacie (co powinno zostać jednoznacznie ustalone), tym samym przestał istnieć podmiot określonych zobowiązań podatkowych. W konsekwencji przestała istnieć ta strona, która mogłaby występować w postępowaniu podatkowym dotyczącym określenia jej zobowiązań. Wówczas nie mogą się toczyć postępowania wobec spółki, ani też nie może być wydana wobec niej decyzja określająca jej zobowiązanie.
Przepisy Ordynacji podatkowej nie przewidują możliwości uznania byłych wspólników zlikwidowanej spółki cywilnej za jej następców prawnych. Wspólników takich zalicza się natomiast do kręgu tzw. osób trzecich, których odpowiedzialność jest uregulowana w rozdziale 15 działu III Ordynacji podatkowej.
Zgodnie z art. 115 § 1 ordynacji podatkowej. wspólnik, m.in. spółki cywilnej, odpowiada całym swoim majątkiem solidarnie ze spółką i z pozostałymi wspólnikami za zaległości podatkowe spółki i wspólników, wynikające z działalności spółki. W myśl z kolei art. 115 § 2 wskazana wyżej reguła znajduje również zastosowanie do odpowiedzialności byłego wspólnika za zaległości podatkowe z tytułu zobowiązań powstałych w okresie, gdy był on wspólnikiem, przy czym za zobowiązania podatkowe powstałe na podstawie odrębnych przepisów po rozwiązaniu spółki odpowiadają osoby będące wspólnikami w momencie rozwiązania spółki.
Artykuł 108 § 1 ordynacji podatkowej stanowi, że o odpowiedzialności podatkowej osoby trzeciej organ podatkowy orzeka w drodze decyzji. W świetle treści tego przepisu oczywistym jest, że chodzi o decyzję będącą aktem kończącym postępowanie w sprawie dotyczącej orzeczenia o odpowiedzialności „za inny podmiot”, czyli za zlikwidowaną spółkę cywilną. To zaś oznacza, że przed wydaniem decyzji organ powinien wszcząć i przeprowadzić postępowanie w sprawie odpowiedzialności podatkowej osoby trzeciej.