Zgodnie ze znowelizowanym przepisami (m.in. art. 8 i 17 ustawy o VAT), za miejsce świadczenia usług będą traktowane siedziba lub stałe miejsce zamieszkania usługobiorcy (oczywiście jedynie w przypadku, gdy jest on podatnikiem), który będzie zobowiązany do rozliczenia VAT-u.
Natomiast w sytuacji, w której nabywca usług nie jest podatnikiem, wciąż miejscem decydującym będzie miejsce związane z usługodawcą, będącym przedsiębiorcą.
Od powyżej przedstawionego sposobu rozliczania podatku – jako zasady ogólnej – w ustawie o VAT można odnaleźć szczególne zasady określania miejsca świadczenia, i tak dla:
1) podatnika, któremu świadczone są usługi w miejscu stałego prowadzenia działalności, różnego od miejsca położenia siedziby przedsiębiorstwa bądź stałego miejsca zamieszkania – decydującym będzie właśnie miejsce prowadzenia działalności, przy czym można ewentualnie za takie uznać również miejsce, w którym zwykle prowadzi on swoją działalność lub ma stały pobyt (art. 28 b ust. 3 ustawy),
2) ponadto nowelizacja zakłada poniższe wyjątki od generalnych zasad dotyczących miejsca świadczenia usług:
- zakwaterowanie w hotelach, rzeczoznawstwo, pośrednictwo w handlu nieruchomościami, usługi architektów i inne usługi związane stricte z nieruchomościami - miejscem ich świadczenia będzie miejsce położenia nieruchomości;
- transport pasażerów - miejscem ich świadczenia będzie miejsce, do którego odbywa się transport, z uwzględnieniem pokonanych odległości; (w przepisie ustawy zawarto zapis: „gdzie odbywa się transport”, co może wprowadzać pewną niepewność co do interpretacji);
- transport towarów na rzecz podmiotów niebędących podatnikami - miejscem ich świadczenia będzie miejsce, do którego (ponownie ustawowe:„w którym odbywa się transport”) odbywa się transport, z uwzględnieniem pokonanych odległości;
Należy tutaj wziąć również pod uwagę wyjątek, gdy wchodzi w grę transgraniczny transport towarów, czyli miejsce rozpoczęcia usługi znajduje się np. w Polsce, a zakończenie np. w Austrii. Wtedy także istotnym jest czy w miejscu docelowym (Austria) odbiorcą jest podmiot będący podatnikiem czy też nie. Gdy jest - to on będzie zobowiązany rozliczyć VAT za powyższą usługę. Natomiast, gdy austriackim usługobiorcą będzie osoba fizyczna nieprowadząca działalności, za rozliczenie VAT – u odpowiedzialna będzie strona polska.
- usługi restauracyjne i cateringowe - miejscem ich świadczenia będzie miejsce, w którym usługi są faktycznie wykonywane, ale należy tutaj także zaznaczyć, że jeśli chodzi o krótkotrwałe wykonywanie ww. rodzaju usług (tzn. na pokładzie statku, samolotu, w pociągu) w części wykonywanej na terenie Wspólnoty – miejscem ich świadczenia będzie miejsce rozpoczęcia transportu pasażerów;
- usługi krótkoterminowego (do 30 dni, a w przypadku jednostek pływających – do 90 dni) wynajmu środków transportu - miejscem świadczenia będzie miejsce, w którym te środki transportu są faktycznie oddawane do dyspozycji usługobiorcy;
- usługi turystyki, opodatkowane od marży na podstawie art. 119 ustawy o VAT - miejscem ich świadczenia będzie miejsce, gdzie świadczący usługę ma siedzibę lub stałe miejsce zamieszkania.
Ponadto w nowelizacji zawarto przepisy wchodzące w życie z dniem 1 stycznia 2011 r. dotyczące wykonywania usług z zakresu kultury, sztuki, sportu, edukacji o podobnych – miejscem ich świadczenia na rzecz podmiotów niebędących podatnikami będzie miejsca ich faktycznego wykonywania. Natomiast do końca roku 2010 miejscem ich świadczenia będzie miejsce ich faktycznego wykonywania bez względu na to czy nabywca jest podatnikiem czy nie.
Marek Pasiński - Radca Prawny
Anna Leszczyńska - Aplikant radcowski
Kancelaria Radcy Prawnego w Krakowie www.pasinski.pl