SPIS TREŚCI
- Zmiana wysokości minimalnego wynagrodzenia
- Świadczenia za pracę liczone od pensji minimalnej
- Dodatek „nocny”
- Wynagrodzenie przestojowe
- Maksymalna wysokość odprawy z tytułu zwolnień grupowych
- Wyższe odszkodowanie za mobbing lub dyskryminację
- Kwoty wolne od potrąceń z wynagrodzenia
- Podstawa wymiaru składek a zmiana minimalnego wynagrodzenia
- Minimalna podstawa wymiaru zasiłków
Świadczenia za pracę liczone od pensji minimalnej
Od kwoty minimalnego wynagrodzenia obliczanych jest wiele świadczeń, do których prawo przysługuje z tytułu stosunku pracy. Świadczenia w wyższej wysokości będą przysługiwać pod warunkiem, że prawo do nich powstanie w 2011 r. Jeśli np. dodatek za pracę w godzinach nocnych będzie przysługiwał za pracę w grudniu 2010 r., a zostanie wypłacony w styczniu 2011 r. – wysokość dodatku będzie musiała zostać obliczona od kwoty minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w 2010 r.
Dodatek „nocny”
Za pracę w porze nocnej pracownik ma prawo do dodatku w wysokości 20% stawki godzinowej liczonej od płacy minimalnej (art. 151 § 1 Kodeksu pracy). Wysokość tego dodatku zależy więc zarówno od wysokości minimalnego wynagrodzenia, jak i od liczby godzin do przepracowania w miesiącu, w którym pracownik pracował w nocy.
Zakładając, że zostanie uchwalona w obecnej postaci ustawa z 24 września 2010 r. o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw, która zakłada, że od stycznia 2011 r.:
• wymiar czasu pracy nie będzie obniżany o 8 godzin w przypadku, gdy święto przypadnie w dniu wolnym dla pracownika od pracy z tytułu przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy,
• 6 stycznia – Święto Trzech Króli będzie ustawowym dniem wolnym od pracy,
pracownik zatrudniony w podstawowym systemie czasu pracy od poniedziałku do piątku otrzyma za każdą godzinę pracy w nocy w styczniu 2011 r. dodatek w wysokości:
(1386 zł : 160 godzin) x 20% = 1,73 zł.
WAŻNE!
Dodatek nocny należy liczyć od 100% minimalnego wynagrodzenia również dla niepełnoetatowców oraz pracowników w pierwszym roku ubezpieczenia.
Wynagrodzenie przestojowe
Pracownikowi za czas niewykonywania pracy, jeżeli był gotów do jej wykonywania, a doznał przeszkód z przyczyn dotyczących pracodawcy, przysługuje wynagrodzenie wynikające z jego osobistego zaszeregowania określone stawką godzinową lub miesięczną. Jeżeli taki składnik wynagrodzenia nie został wyodrębniony przy określaniu warunków wynagradzania – pracownik ma prawo do wynagrodzenia za przestój w wysokości 60% wynagrodzenia. W każdym przypadku wynagrodzenie to nie może być jednak niższe od kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę, czyli od 1 stycznia 2011 r. – od kwoty 1386 zł dla pełnego wymiaru czasu pracy (art. 81 § 1 i § 2 Kodeksu pracy).
Maksymalna wysokość odprawy z tytułu zwolnień grupowych
Pracownik, z którym umowa o pracę jest rozwiązywana na mocy ustawy o zwolnieniach grupowych, ma prawo do odprawy pieniężnej w wysokości 1-miesięcznego, 2-miesięcznego lub 3-miesięcznego wynagrodzenia – w zależności od stażu pracy u pracodawcy, który go zwalnia. Wysokość tej odprawy nie może jednak przekraczać 15-krotności obowiązującego w danym roku minimalnego wynagrodzenia. W 2011 r. będzie to kwota 20 790 zł (art. 8 ust. 1 i 4 ustawy o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników).
Wyższe odszkodowanie za mobbing lub dyskryminację
Pracownik, który z powodu mobbingu lub dyskryminacji w miejscu pracy rozwiązał umowę o pracę, ma prawo dochodzić od pracodawcy odszkodowania. Odszkodowanie to przysługuje w wysokości nie niższej niż kwota minimalnego wynagrodzenia, czyli od stycznia 2011 r. jego minimalna wysokość wyniesie 1386 zł (art. 18 i art. 94 § 4 Kodeksu pracy).
Więcej na temat prawa pracy przeczytasz w Monitorze Prawa Pracy i Ubezpieczeń
Kwoty wolne od potrąceń z wynagrodzenia
Dokonując potrącenia z wynagrodzenia za pracę należy brać pod uwagę (poza egzekucją z tytułu alimentów) kwoty wolne od potrąceń, tj. część wynagrodzenia, jaką musi otrzymać pracownik.
WAŻNE!
Kwoty wolnej nie należy stosować jedynie przy egzekucji na poczet alimentów.
Kwota wolna od potrąceń jest odpowiednią częścią obowiązującego minimalnego wynagrodzenia pomniejszonego o kwotę finansowanych przez pracownika składek na ubezpieczenia społeczne, zdrowotne i zaliczki na podatek. W zależności od tego, jakiego dokonujemy potrącenia, kwota wolna wynosi (zgodnie z art. 87 § 1 i art. 91 § 2 Kodeksu pracy):
1) przy potrąceniach bez zgody pracownika:
• 100% minimalnej płacy (po odliczeniach) – przy potrącaniu sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne,
• 75% minimalnej płacy (po odliczeniach) – przy potrącaniu zaliczek pieniężnych,
• 90% minimalnej płacy (po odliczeniach) – przy potrącaniu kar pieniężnych;
2) przy potrąceniach dokonywanych na podstawie pisemnej zgody pracownika:
• 100% minimalnej płacy (po odliczeniach) – przy potrącaniu należności na rzecz pracodawcy,
• 80% minimalnej płacy (po odliczeniach) – przy potrącaniu innych należności.
Aby ustalić kwotę wolną od potrąceń w przypadku konkretnego pracownika, należy brać pod uwagę wysokość przysługujących mu kosztów uzyskania przychodów (podstawowe lub podwyższone) oraz to, czy złożył PIT-2, na podstawie którego można od zaliczki na podatek odliczać kwotę zmniejszającą. W dniu oddania tego numeru MP do druku (28 października 2010 r.) nie zostały podjęte prace nad ewentualną zmianą kosztów czy skali podatkowej. Zakładając, że stawki te nie ulegną zmianie w 2011 r. (podstawowe i podwyższone koszty uzyskania przychodów będą wynosić odpowiednio 111,25 zł oraz 139,06 zł, a miesięczna kwota zmniejszająca podatek – 46,33 zł), kwotę wolną od potrąceń w wysokości 100% minimalnego wynagrodzenia, jaka będzie obowiązywać w stosunku do pracownika uprawnionego do podstawowych kosztów uzyskania przychodów i który złożył PIT-2, należy obliczyć następująco:
Obliczona w tej sposób kwota wolna od potrąceń dotyczy pracownika zatrudnionego w pełnym wymiarze czasu pracy. Jeżeli pracownik jest zatrudniony w niepełnym wymiarze czasu pracy, kwoty wolne ulegają zmniejszeniu proporcjonalnie do wymiaru etatu (art. 87 § 2 Kodeksu pracy). W tym celu kwotę wolną od potrąceń przysługującą pracownikowi pełnoetatowemu (tj. kwotę netto liczoną od odpowiedniej części minimalnego wynagrodzenia) należy zmniejszyć do wymiaru etatu.
WAŻNE!
Kwoty wolne od potrąceń są proporcjonalnie niższe dla osób pracujących w niepełnym wymiarze czasu pracy.
Podstawa wymiaru składek a zmiana minimalnego wynagrodzenia
Minimalna wysokość wynagrodzenia ma wpływ na podstawę wymiaru składek w przypadku czterech grup ubezpieczonych:
• pracowników przebywających na urlopach wychowawczych – podstawą na ubezpieczenia emerytalne i rentowe tych osób za cały miesiąc podlegania ubezpieczeniom z tytułu przebywania na tym urlopie jest kwota minimalnego wynagrodzenia (taka zasada obowiązuje do końca 2011 r.); pracownik podlega tym ubezpieczeniom, jeśli nie ma innego tytułu do ubezpieczeń (np. innej pracy) i nie posiada uprawnień do emerytury ani renty,
• osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą, którzy korzystają z prawa do opłacania składek na ubezpieczenia społeczne od 30% minimalnego wynagrodzenia (przez pierwsze 24 miesiące prowadzenia działalności) – od 1 stycznia 2011 r. najniższą podstawą, od której będą musieli opłacać składki na ubezpieczenia społeczne, będzie kwota 415,80 zł (30% z 1386 zł),
• zleceniobiorców pracujących na podstawie umowy, w której wynagrodzenie nie zostało określone lub określono je inaczej niż kwotowo, w kwotowej stawce godzinowej lub akordowej albo prowizyjnie – w przypadku tych osób minimalna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne za cały miesiąc nie może być niższa niż kwota minimalnego wynagrodzenia,
• duchownych, którzy jednocześnie pozostają w stosunku pracy lub w stosunku służby albo są członkami w spółdzielni – w przypadku tych osób podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne jest różnica między kwotą minimalnego wynagrodzenia a podstawą wymiaru, od której są opłacane składki na ubezpieczenia społeczne z tytułu zatrudnienia, członkostwa lub służby.
Więcej na temat prawa pracy przeczytasz w Monitorze Prawa Pracy i Ubezpieczeń
Minimalna podstawa wymiaru zasiłków
Podstawa wymiaru wynagrodzenia chorobowego oraz zasiłków, jakie przysługują pracownikom, nie może być niższa niż kwota minimalnego wynagrodzenia (lub 80% tej kwoty w pierwszym roku pracy) pomniejszonego o 13,71%. Wysokość minimalnej podstawy wymiaru świadczeń jest odpowiednio niższa w przypadku pracowników zatrudnionych w niepełnym wymiarze czasu pracy (art. 45 ustawy zasiłkowej).
Minimalna podstawa wymiaru wynagrodzenia chorobowego i zasiłku dla pracownika zatrudnionego na pełny etat w 2011 r.
WAŻNE!
Najniższą podstawę wymiaru zasiłku dla niepełnoetatowca należy ustalać proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy.
• rozporządzenie Rady Ministrów z 5 października 2010 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę w 2011 r. (Dz.U. Nr 194, poz. 1288),
• art. 18, art. 81 § 1 i § 2, art. 87, art. 91, art. 94 § 4, art. 151 Kodeksu pracy,
• art. 6 ust. 1 i ust. 2, art. 8 ust. 1 ustawy z 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz.U. Nr 200, poz. 1679 ze zm.),
• art. 8 ust. 1 i ust. 4 ustawy z 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (Dz.U. Nr 90, poz. 844 ze zm.),
• art. 45 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (DzU z 2010 r. Nr 77, poz. 512),
• art. 18 ust. 4c, ust. 7, art. 18a ust. 1 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 ze zm.),
• art. 16 ustawy z 6 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 237, poz. 1654).
Joanna Kalinowska
specjalista w zakresie ubezpieczeń społecznych
Źródło: Monitor Prawa Pracy i Ubezpieczeń