RADA
Nie, ponieważ ustawa o rachunkowości zawiera przepis, który na przeszacowanie środków trwałych pozwala tylko w sytuacjach, w których odrębne przepisy to nakazują.
UZASADNIENIE
W rozumieniu art. 10 ust. 3 ustawy o rachunkowości przepisy Międzynarodowych Standardów Rachunkowości jednostki mogą stosować w przypadku gdy:
- brak odpowiednich przepisów w ustawie, oraz
- brak odpowiednich przepisów w standardach krajowych.
W zakresie przeszacowania ustawa wyraźnie określa, że wartość początkowa i dotychczas dokonane od środków trwałych odpisy amortyzacyjne mogą ulec zmianie tylko na podstawie odrębnych przepisów. Dlatego jednostki, które swoje sprawozdania finansowe sporządzają według ustawy o rachunkowości, nie mogą korzystać z zasad przeszacowań przedstawionych w MSR nr 16.
MSR nr 16 nakazuje regularne weryfikowanie wartości środków trwałych. Jedynym rozwiązaniem w danej sytuacji legislacyjnej jest korzystanie z przepisów art. 32 ust. 3. Zezwala on na weryfikowanie okresów i stawek amortyzacyjnych.
Jeżeli jednostka stwierdzi, że dotychczas stosowane stawki i okres amoryzacji odzwierciedla nierzeczywistą utratę wartości, może dokonać ich zmian. Nowe stawki lub okresy amortyzacyjne stosuje się od początku nowego roku obrotowego.
W przypadku gdy wartość rzeczywista posiadanego środka trwałego w istotnym stopniu przekracza jego wartość księgową należałoby weryfikować okres jego ekonomicznej użyteczności. Przewidywane przez MSR nr 16 przeszacowanie "skompensuje" utratę wartości, m.in. z powodu większych niż uzasadnione odpisów amortyzacyjnych. Ponieważ ustawa na takie okresowe przeszacowanie nie pozwala, trzeba znaleźć inne rozwiązanie. Złoty środek między ustawą o rachunkowości a MSR nr 16 stanowi zmiana stawek amortyzacji.
UWAGA!
Ustawa o rachunkowości nie daje możliwości zmiany metody amortyzacji.
W rozumieniu MSR nr 16 weryfikacji podlega również stosowana metoda amortyzacji.
Warto pamiętać, że standardy przewidują przeszacowanie środków trwałych wycenianych według modelu opartego na wartości przeszacowanej. Wycena ta polega na wykazaniu środków trwałych w księgach według wartości rynkowej. Zgodnie z tą zasadą przeszacowanie należy przeprowadzać tak często, aby wartość bilansowa środków nie różniła się w sposób istotny od wartości rynkowej.
Ostatnie przeszacowanie zgodnie z ustawą o rachunkowości było spowodowane wzrostu poziomu cen w 1995 r. Brak możliwości przeszacowania w ustawie wynika z tego, że zgodnie z zasadą ostrożnej wyceny zezwala ona tylko na wycenę historyczną. W MSR nr 16 ten rodzaj wyceny reprezentuje model oparty na cenie nabycia lub koszcie wytworzenia. Model oparty na wartości przeszacowanej jest "tylko" metodą alternatywną możliwą do stosowania. Należy też zauważyć, że w praktyce metoda ta może okazać się zbyt skomplikowana.
Przykład
Spółka zakupiła środek trwały o wartości początkowej 12 000 zł. Przewidywany okres amortyzacji wynosi 6 lat. Po trzech latach spółka stwierdziła, że środek będzie ekonomicznie użyteczny przez następne 5 lat.
Ewidencja księgowa
1. Ustalenie amortyzacji przy początkowym ujęciu:
12 000 zł : 6 = 2000 zł (amortyzacja roczna)
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Wartość bilansowa na koniec 3. roku użytkowania wynosi 6000 zł.
2. Ustalenie odpisów amortyzacyjnych po weryfikacji:
6000 zł : 5 = 1200 zł (roczna amortyzacja)
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
- art. 31 ust. 3, art. 32 ust. 3 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości - j.t. Dz.U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 157, poz. 1119
- § 31-42, § 30 MSR nr 16 - "Rzeczowe aktywa trwałe"
Gyöngyvér Takáts
ekspert ds. rachunkowości, pracownik redakcji