Można wyróżnić następujące rodzaje zaangażowania w jednostkach budżetowych:
• zaangażowanie rachunkowe - efektem którego środki budżetowe zostają w planie finansowym przeznaczone na określone cele, bez możliwości wykorzystania zaplanowanych kwot na inny wydatek,
• zaangażowanie prawne - wynikające z zawartych umów, jak również z wydanych decyzji, a którego skutkiem jest powstanie długu jednostki.
Zaangażowanie prawne występuje najczęściej w postaci aktów administracyjnych, np. decyzji o przyznaniu świadczeń opieki społecznej, umów o pracę czy umów cywilnoprawnych polegających na udzieleniu zamówienia publicznego.
W przypadku kiedy zaangażowanie prawne tworzy dług, to musi poprzedzać go zaangażowanie rachunkowe, a więc uwzględnienie środków na dany wydatek w planie finansowym. Jeśli zaangażowanie prawne ogranicza się jedynie do stwierdzenia długu, np. na skutek postanowienia sądu, to zaangażowanie rachunkowe musi nastąpić po nim. Wydatek wynikający z tego faktu powinien zostać uwzględniony w planie finansowym.
Powstaje zobowiązanie
Zaangażowania nie można mylić ze zobowiązaniami. Najczęściej jest tak, że najpierw pojawia się zaangażowanie, a dopiero później zobowiązanie. Jest to wynik tego, iż najpierw podpisywane są różnego rodzaju umowy, np. z pracownikami o pracę, z kontrahentami o dostawy, a po ich wykonaniu (w przypadku dostaw, robót i usług po ich odebraniu, w przypadku umów o pracę po naliczeniu w listach płac wynagrodzeń) powstaje zobowiązanie jednostki wobec konkretnego podmiotu, w określonej wysokości i o oznaczonym terminie płatności. Umowy zawierane przez jednostkę podpisywane są przez kierownika jednostki. To jego podpis świadczy o zaangażowaniu środków budżetowych i jest przyrzeczeniem danym drugiej stronie, że jeżeli umowa zostanie wykonana prawidłowo, to zostanie jej przekazana określona kwota tytułem zapłaty. Główny księgowy parafuje jedynie umowę, co oznacza, iż potwierdza, że są lub będą środki na jej zapłacenie i w odpowiednim terminie wykona dyspozycje środkami pieniężnymi.
Należy zwrócić uwagę, że zaangażowanie prawne można utożsamiać z pojęciem zobowiązania warunkowego. W świetle prawa bilansowego stanowi ono obowiązek wykonania świadczeń, których powstanie jest uzależnione od zaistnienia określonych zdarzeń, tj. środków na wydatki ujętych w swoich planach finansowych.
Zapisy na kontach
Do ewidencji prawnego zaangażowania dochodów własnych jednostek budżetowych, niezależnie od tego, w którym roku budżetowym nastąpi wydatek sfinansowany dochodami własnymi, służy konto 996 Zaangażowanie dochodów własnych jednostek budżetowych.
Po stronie Wn na koncie 996 ujmuje się równowartość wydatków sfinansowanych dochodami własnymi. Po stronie Ma na koncie 996 ujmuje się zaangażowanie dochodów własnych, czyli wartość umów, decyzji i innych porozumień lub postanowień, których wykonanie spowoduje wykorzystanie dochodów własnych na cele wskazane w przepisie lub w umowie.
Plany finansowe dochodów własnych i wydatków nimi sfinansowanych opracowywane są na okres, w którym dochody te będą wydatkowane. Dlatego też ewidencja analityczna (szczegółowa) prowadzona do tego konta powinna uwzględniać plany finansowe dla każdego źródła dochodów własnych z podziałem na lata finansowania, a także podziałki klasyfikacyjne planu finansowego wydatków.
BEATA PIOTROWSKA
główny specjalista w Biurze Audytu Wewnętrznego Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podkarpackiego
gp@infor.pl
PODSTAWA PRAWNA
• Rozporządzenie ministra finansów z 28 lipca 2006 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego oraz niektórych jednostek sektora finansów publicznych (Dz.U. nr 142, poz. 1020 ze zm).