Tak, zaległości od zaniżonych wynagrodzeń i związane z nimi odsetki wypłacone pracownikom jednostka może zaliczać do swoich kosztów podatkowych. Wynika to z faktu, że pracodawcy mają obowiązek stosować wyrok Trybunału Konstytucyjnego, a zapłacone odsetki od zaniżonych wynagrodzeń i zasiłków chorobowych wypłaconych po terminie nie są wyłączone z kosztów uzyskania przychodów.
Przypomnijmy, że zgodnie z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego (dalej: TK) z 24 czerwca 2008 r., do podstawy wynagrodzenia (zasiłku) chorobowego wlicza się nagrody i premie, które zależą wyłącznie od dobrej woli i uznania jednostki. Konsekwencją wyroku TK jest możliwość ubiegania się przez pracowników, którzy otrzymywali zaniżone świadczenia, o wyrównanie przysługującej im kwoty świadczenia. Od dopłat od zaniżonych wynagrodzeń i zasiłków chorobowych pracowników należą się odsetki ustawowe.
W efekcie tego wyroku pracownicy mogą domagać się u pracodawcy i w ZUS zwrotu zaniżonych wynagrodzeń i zasiłków z odsetkami nawet do trzech lat wstecz w sprawach, w których nie była wydawana decyzja ani nie było prowadzone postępowanie przed sądem. Na wniosek pracownika przeliczeniu podlegają zasiłki za okres 3 lat, licząc od daty wystąpienia pracownika z wnioskiem w tej sprawie.
Pracownik, któremu wypłaca się wyrównanie świadczenia do kwoty, jaka przysługuje po uwzględnieniu w podstawie wymiaru składników wynagrodzenia, które zgodnie z wyrokiem TK powinny być w tej podstawie wymiaru uwzględnione, ma prawo do odsetek od kwoty wyrównania. Jest ono zatem powiększane o ustawowe odsetki za nieterminową wypłatę, naliczane od dnia następnego po dniu, kiedy przypadł termin wypłaty takiego wynagrodzenia lub zasiłku. Ponowne ustalenie podstawy wymiaru zasiłku i wypłaty wyrównania następuje na podstawie złożonego wniosku. Jest on rozpatrywany w terminie nieprzekraczającym 30 dni.
Rozpatrzenie wniosku w sprawie ponownego ustalenia podstawy wymiaru zasiłku i wypłaty wyrównania zasiłku powinno bowiem nastąpić w terminie, jaki obowiązuje przy wypłacie zasiłków, zgodnie z przepisami art. 64 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Termin ten jest liczony od następnego dnia po dacie wpływu wniosku.
ZAPAMIĘTAJ!
Jeżeli płatnik składek nie dotrzymał terminu i spóźni się z wypłatą wyrównania, odsetki z tego tytułu za okres od następnego dnia po upływie 30-dniowego terminu na wypłatę wyrównania do dnia jego wypłaty obciążają płatnika składek (pracodawcę) i nie mogą być rozliczone w ciężar składek na ubezpieczenia społeczne.
Kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych; dalej: updop (art. 15 ust. 1 updop). Do kosztów uzyskania przychodów nie zalicza się niewypłaconych, niedokonanych lub niepostawionych do dyspozycji wypłat, świadczeń oraz innych należności z tytułów określonych w art. 12 ust. 1 i 6, art. 13 pkt 2 i 4-9 oraz art. 18 ustawy z 26 lipca 1997 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej: updof), a także zasiłków pieniężnych z ubezpieczenia społecznego wypłacanych przez zakład pracy (art. 16 ust. 1 pkt 57 updop).
Należności, m.in. ze stosunku pracy, oraz zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego wypłacane przez zakład pracy stanowią koszty uzyskania przychodów w miesiącu, za który są należne - pod warunkiem że zostały wypłacone lub postawione do dyspozycji w terminie wynikającym z przepisów prawa pracy, umowy lub innego stosunku prawnego łączącego strony. W przypadku uchybienia temu terminowi do należności tych stosuje się art. 16 ust. 1 pkt 57 updop.
(art. 15 ust. 4g updop - przepis ten obowiązuje od 1 stycznia 2009 r.)
Zgodnie z powołanymi przepisami, zasadniczo każdy wydatek celowo poniesiony z zamiarem uzyskania przychodu może być uznany za koszt podatkowy, chyba że został wymieniony w katalogu kosztów niestanowiących kosztów uzyskania przychodu, zawartym w art. 16 updop. Możliwość zaliczenia konkretnego wydatku do kategorii kosztów uzyskania przychodów zależy od spełnienia następujących warunków (przy czym przesłanki te muszą być spełnione łącznie):
• powiązania poniesionego wydatku z działalnością podatnika, który zalicza ten wydatek do kosztów,
• istnienia bezpośredniego lub nawet pośredniego związku przyczynowego między wydatkiem a uzyskanym przychodem,
• właściwego udokumentowania tego wydatku.
Zapłacone odsetki od zaniżonych wynagrodzeń i zasiłków chorobowych, które zostały wypłacone po terminie, nie są zatem wyłączone z kosztów uzyskania przychodów i mogą być uznane za koszt podatkowy - pod warunkiem że pozostają w związku przyczynowo-skutkowym z uzyskiwanymi przychodami.
I jeszcze jedna istotna kwestia - wypłacenie przez pracodawcę wyrównania wynagrodzenia za czas choroby, w związku z niewliczaniem przez niego premii i nagród do podstawy wymiaru tego świadczenia, wiąże się z obowiązkiem zapłacenia przez pracownika z tego tytułu podatku dochodowego.
Pracodawca wypłacający kwotę wyrównania wynagrodzenia powinien ją doliczyć do pensji pracownika oraz pobrać z tego tytułu zaliczkę na podatek dochodowy od osób fizycznych. Natomiast odsetki wypłacone wraz z wyrównaniem korzystają ze zwolnienia od podatku na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 95 updof - zwolnieniu podlegają odsetki z tytułu nieterminowej wypłaty wynagrodzeń i innych świadczeń m.in. ze stosunku służbowego, stosunku pracy i stosunków pokrewnych (określonych w art. 10 ust. 1 pkt 1 updof).
Inaczej jest w przypadku odsetek od wyrównania zasiłków z ubezpieczenia społecznego (m.in. chorobowego i macierzyńskiego) - odsetki te nie korzystają ze zwolnienia od podatku dochodowego. Wynika to z faktu, że zasiłki z ubezpieczenia społecznego należą do tzw. przychodów z innych źródeł (określonych w art. 20 ust. 1 updof), zatem zwolnienie określone w art. 21 ust. 1 pkt 95 updof nie ma w tym przypadku zastosowania. W konsekwencji na pracodawcy w przypadku wypłaty odsetek z tytułu wyrównania zasiłków z ubezpieczenia społecznego ciąży obowiązek sporządzenia informacji podatkowej PIT-8C (art. 42a updof). Należy w niej wykazać kwoty wypłaconych odsetek, od których pracownicy są obowiązani samodzielnie zapłacić podatek dochodowy w swoim zeznaniu rocznym.
Oznacza to, że pracodawcy, którzy w 2008 r. wypłacili wyrównania zasiłków wraz z odsetkami, mieli obowiązek do końca lutego 2009 r. sporządzić zarówno dla pracowników, jak i dla właściwych organów podatkowych informacje podatkowe na formularzu PIT-8C. Natomiast zakłady pracy, które wypłacają zasiłki wraz z odsetkami w 2009 r., mają czas na sporządzenie PIT-8C do 28 lutego 2010 r.
Joanna Nowicka
Podstawy prawne
• Ustawa z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654; ost.zm. Dz.U. z 2009 r. Nr 19, poz. 100)
• Ustawa z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176; ost.zm. Dz.U. z 2009 r. Nr 19, poz. 100)
• Ustawa z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (j.t. Dz.U. z 2005 r. Nr 31, poz. 267; ost.zm. Dz.U. z 2009 r. Nr 22, poz. 120)
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 24 czerwca 2008 r., sygn. akt SK 16/06 (Dz.U. Nr 119, poz. 771)