Obowiązujące przepisy rzeczywiście nie przewidują możliwości przekształcenia działalności gospodarczej prowadzonej przez osobę fizyczną samodzielnie w spółkę z o.o. Nie oznacza to jednak, że jedynym wyjściem w tej sytuacji jest zamknięcie działalności gospodarczej, a następnie założenie spółki z o.o.
Jak wyjaśnił Minister Finansów w piśmie z 13 lutego 2008 r. (pismo to stanowi odpowiedź na zapytanie poselskie nr 223): (...) zmiana formy gospodarczej prowadzonej przez przedsiębiorcę może być dokonana na trzy sposoby:
1) likwidacja działalności gospodarczej i następnie wykorzystanie uzyskanych w ten sposób środków w celu utworzenia spółki mającej osobowość prawną bądź wstąpienia do istniejącej już spółki,
2) dokonanie sprzedaży na rzecz istniejącej spółki mającej osobowość prawną prowadzonego przez siebie przedsiębiorstwa w rozumieniu art. 551 Kodeksu cywilnego i następnie wstąpienie do tej spółki w charakterze wspólnika,
3) dokonanie wniesienia - tytułem aportu - przedsiębiorstwa do spółki mającej osobowość prawną.
Zdecydowanie najmniej korzystny podatkowo jest pierwszy sposób „przekształcenia” indywidualnej działalności gospodarczej w spółkę z o.o., gdyż jego konsekwencją jest konieczność opodatkowania remanentu likwidacyjnego podatkiem dochodowym od osób fizycznych (art. 24 ust. 3 i art. 44 ust. 4 updof) oraz VAT (art. 14 ustawy o VAT).
WAŻNE!
Zmiana formy gospodarczej prowadzonej przez przedsiębiorcę może być dokonana na trzy sposoby:
• likwidacja działalności gospodarczej, a następnie zawiązanie spółki,
• dokonanie sprzedaży przedsiębiorstwa na rzecz istniejącej spółki i wstąpienie do tej spółki w charakterze wspólnika,
• wniesienie tytułem aportu przedsiębiorstwa do spółki mającej osobowość prawną.
W konsekwencji przedsiębiorcy, którzy chcą uniknąć niekorzystnych skutków podatkowych, powinni wybrać jedną z dwóch pozostałych metod „przekształcenia”.
Sprzedaż przedsiębiorstwa spółce z o.o.
W przypadku wyboru pierwszej z nich (tj. sprzedaży przedsiębiorstwa spółce z o.o.):
• u przedsiębiorcy wystąpi podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych przychód z tytułu sprzedaży składników majątkowych składających się na przedsiębiorstwo (na podstawie art. 14 ust. 2 pkt 1 updof) oraz koszty uzyskania tych przychodów (zob. np. postanowienie Naczelnika Urzędu Skarbowego Poznań-Nowe Miasto z 24 października 2005 r., sygn. EDB/415-32/HZA/05); koszty uzyskania przychodów wystąpią również w spółce z o.o. nabywającej przedsiębiorstwo;
• nie wystąpi konieczność opodatkowywania remanentu likwidacyjnego podatkiem dochodowym od osób fizycznych ani VAT (remanenty będą miały wartość zerową);
• sprzedaż przedsiębiorstwa nie będzie podlegała opodatkowaniu VAT (art. 6 pkt 1 ustawy o VAT), będzie natomiast podlegała opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.
Wniesienie przedsiębiorstwa jako aportu do spółki z o.o.
Wybór ostatniej ze wskazanych na wstępie metod „przekształcenia” (tj. wniesienia przedsiębiorstwa jako aportu do spółki z o.o.) spowoduje, że:
• powstanie przychód z kapitałów pieniężnych w wysokości nominalnej wartości udziałów w spółce z o.o. objętych za przedsiębiorstwo (art. 17 ust. 1 pkt 9 updof); przychód ten będzie jednak zwolniony od podatku na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 109 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (zob. np. interpretację indywidualną Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z 3 października 2008 r., sygn. ILPB1/415-471/08-5/IM);
• nie wystąpi konieczność opodatkowania remanentu likwidacyjnego podatkiem dochodowym od osób fizycznych (art. 24 ust. 3 pkt 3 updof; zob. np. postanowienie Naczelnika Urzędu Skarbowego Poznań-Jeżyce z 29 kwietnia 2005 r., sygn. SD/415-10/05) ani VAT (zob. np. postanowienie Naczelnika Urzędu Skarbowego w Skierniewicach z 13 stycznia 2006 r., sygn. US.III/VAT/443/47-1/2005);
• wniesienie przedsiębiorstwa aportem nie będzie podlegało opodatkowaniu VAT (art. 6 pkt 1 ustawy o VAT), będzie natomiast podlegało opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych (jako zawarcie umowy spółki z o.o. lub jako zmiana umowy spółki z o.o. - art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. k), art. 1 ust. 1 pkt 2 oraz art. 1 ust. 3 pkt 2 ustawy o pcc).
Zatem najbardziej neutralną podatkowo metodą „przekształcenia” działalności indywidualnej w spółkę z o.o. jest wniesienie prowadzonego przedsiębiorstwa jako aportu do spółki z o.o. W konsekwencji tę właśnie metodę „przekształcenia” doradziłbym w omawianej sytuacji.
• art. 14 ust. 2 pkt 1, art. 17 ust. 1 pkt 9, art. 21 ust. 1 pkt 109, art. 24 ust. 3 oraz art. 44 ust. 4 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych - Dz.U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176; ost.zm. Dz.U. z 2009 r. Nr 69, poz. 587
• art. 6 pkt 1 oraz art. 14 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług - Dz.U. Nr 54, poz. 535; ost.zm. Dz.U. z 2009 r. Nr 3, poz. 11
• art. 1 ustawy z 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych - Dz.U. z 2007 r. Nr 68, poz. 450; ost.zm. Dz.U. z 2009 r. Nr 22, poz. 120
Tomasz Krywan
doradca podatkowy