Ewidencja księgowa firm, które świadczą usługi budowlane, podlega innym zasadom niż firm deweloperskich. Dlatego też przy ujmowaniu tzw. umów o budowę w księgach rachunkowych i sprawozdaniu finansowym warto zapoznać się z krajowym standardem rachunkowości nr 3 Niezakończone usługi budowlane.
Niezakończone prace
Należy pamiętać, że rozwiązań zawartych w tym standardzie nie stosuje się do działalności budowlanej wykonywanej przez deweloperów we własnym zakresie z przeznaczeniem nieruchomości do odsprzedaży lub na wynajem. W takiej sytuacji bowiem działalność tożsama jest z produkcją towarów i przy ujmowaniu kosztów zastosowanie ma art. 28 ust. 3 ustawy o rachunkowości. Oznacza to, że przychód ze sprzedaży mieszkań należy ewidencjonować w momencie przekazania kontroli nabywcy. Do tego czasu otrzymane zaliczki wykazuje się w księgach jako przychody przyszłych okresów i (art. 41 ustawy o rachunkowości) traktuje się jak zobowiązania.
Inaczej jest w przypadku usług budowlanych. W tym przypadku do ujmowania przychodów stosuje się art. 34a ustawy o rachunkowości. Zgodnie z tym przepisem do przychodów związanych z niezakończonymi usługami budowlanymi o okresie realizacji dłuższym niż sześć miesięcy, wykonane na dzień bilansowy w istotnym stopniu, ustala się proporcjonalnie do stopnia zaawansowania usługi. Dotyczy to sytuacji, w których stopień realizacji, a także przewidywane całkowite koszty wykonania usług za cały okres jej realizacji można ustalić w sposób wiarygodny. Na dzień bilansowy należy ustalić stopień zaawansowania prac i na tej podstawie oszacować odpowiadające przychody.
Zgodnie z ustawą stopień zaawansowania można mierzyć w zależności od przyjętej przez jednostkę metody:
• udziałem kosztów poniesionych od dnia zawarcia umowy do dnia ustalenia przychodu w całkowitych kosztach wykonania usługi,
• liczbą przepracowanych godzin bezpośrednich wykonania usługi,
• na podstawie obmiaru wykonanych prac,
• inną metodą - jeżeli wyrażają w sposób wiarygodny stopień zaawansowania usługi.
Ustalone w ten sposób przychody bilansowe porównuje się z przychodami zafakturowanymi w danym okresie sprawozdawczym. Różnicę należy odnieść na konto rozliczenia międzyokresowe czynne (niedofakturowanie) lub bierne (przefakturowanie).
Stopień wykonania prac
Podstawowymi metodami pomiaru stopnia zaawansowania niezakończonych umów budowlanych - według KSR nr 3 - są:
• Metoda obmiaru wykonanych prac - polegająca na pomiarze wykonanych od rozpoczęcia umowy do dnia bilansowego prac wyrażonych w kwotach bezwzględnych lub w procencie ceny umownej bądź jej składowych. Pomiary te przeprowadzają specjaliści wewnętrzni lub zewnętrzni jednostki, posiadający odpowiednią wiedzę techniczną, stosowną do rodzaju realizowanych robót budowlanych oraz dysponującymi odpowiednimi cenami lub ich ekwiwalentami.
• Metoda kosztowa - polegająca na określaniu na dzień bilansowy stopnia zaawansowania prac w takim procencie, jaki stanowi udział poniesionych od rozpoczęcia umowy do dnia bilansowego kosztów umowy w całkowitej kwocie kosztów wykonania umowy obejmującej koszty już poniesione oraz wynikające z aktualnego globalnego budżetu kosztów koszty wymagające jeszcze poniesienia dla pełnego wykonania umowy.
Metoda kosztowa
Standard wyjaśnia, że warunkiem koniecznym do stosowania metody kosztowej jest funkcjonowanie odpowiedniego systemu rachunkowości zarządczej. Wynika to z faktu, że metoda kosztowa wymaga wiarygodnych danych o kosztach umowy poniesionych na realizację działań objętych daną umową. Następnie porównania ich z sumą kosztów, którą, według przewidywań aktualnych na dzień bilansowy, trzeba będzie ponieść dla pełnego wykonania umowy, łącznie z usunięciem w okresie rękojmi ujawnionych po jej zakończeniu usterek.
Na koszty konieczne do pełnego wykonania umowy składają się po pierwsze rzeczywiste koszty wykonania umowy poniesione do dnia bilansowego. Po drugie przewidywane koszty, których poniesienie jest konieczne do wykonania umowy, wynikające z aktualnego globalnego budżetu kosztów umowy. Dlatego budżet ten musi być tak sporządzony (według rodzajów prac), aby na dzień bilansowy można było z niego wyłączyć planowane koszty wykonanych prac.
Standard - Niezakończone usługi budowlane - wyjaśnia, że wyrażony w procentach iloraz tych dwóch wielkości określa mierzony kosztami stopień zaawansowania umowy na dzień bilansowy (patrz wzór w ramce).
Metody kosztowej nie należy stosować do umów charakteryzujących się dużą rozbieżnością ponoszonych kosztów w stosunku do stopnia realizacji prac.
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Metoda kosztowa
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Niezakończona na dzień bilansowy usługa budowlana
AGNIESZKA POKOJSKA
agnieszka.pokojska@infor.pl
PODSTAWA PRAWNA
• Art. 28 ust. 3, art. 41 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości (t.j. Dz.U. z 2002 r. nr 76, poz. 694 z późn. zm.).