W 2006 r. podatniczka nabyła w całości spadek po mężu. W lipcu 2007 r. złożyła zeznanie podatkowe SD-3 (skorygowane następnie dwukrotnie: w lipcu i w grudniu 2007 r.). Na podstawie danych wykazanych w tym zeznaniu organ I instancji ustalił spadkobierczyni zobowiązanie podatkowe. Uwzględnił przysługujące odliczenia, w tym z tytułu zastosowania ulgi mieszkaniowej, o której mowa w przepisach art. 16 ustawy z 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn.
Spadkobierczyni wniosła odwołanie od tej decyzji. Uznała bowiem, że podatek został ustalony nienależnie. Powołała się na zwolnienie od podatku obowiązujące od 1 stycznia 2007 r., które w jej ocenie należy stosować również do spadków otwartych przed tym dniem, jeżeli obowiązek podatkowy powstał po wejściu w życie przepisów wprowadzających to zwolnienie.
Dyrektor Izby Skarbowej stwierdził, że organ I instancji prawidłowo zastosował obowiązujące w dniu otwarcia spadku przepisy prawa materialnego.
Podatniczka wniosła skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie. Sąd oddalił jej skargę. Zdaniem Sądu organy podatkowe trafnie przyjęły, że w danej sprawie nie znajduje zastosowania obowiązujące od 1 stycznia 2007 r. zwolnienie od podatku, o którym mowa w art. 4 ust. 4 i art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn. Decydujące znaczenie należy bowiem przypisać dacie otwarcia spadku, a nie dacie wydania przez właściwy sąd postanowienia stwierdzającego nabycie spadku. Ustawa zmieniająca weszła w życie z dniem 1 stycznia 2007 r. Przed tym dniem nie obowiązywał art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn. Otwarcie i nabycie spadku następuje z chwilą śmierci spadkodawcy, a nie w dniu wydania przez właściwy sąd postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku. Zwolnienie od podatku, o którym mowa w art. 4a ust. 1, ma zatem zastosowanie do nabycia własności rzeczy lub praw majątkowych, które nastąpiło po 31 grudnia 2006 r. Sąd stwierdził ponadto, że wykładni przepisów wprowadzających ulgi lub zwolnienia podatkowe należy dokonywać w sposób ścisły. Od wyroku WSA podatniczka wniosła skargę kasacyjną do Naczelnego Sądu Administracyjnego.
NSA jednak również oddalił skargę. Sąd stwierdził, że nowe zasady zwolnienia wprowadzone dla tzw. zerowej grupy podatkowej nie działają wstecz. Uznanie, że przepisy działają wstecz, powodowałoby nierówność wśród podatników i naruszałoby Konstytucję. Oznacza to, że korzystne zasady zwolnienia z podatku wprowadzone dla tzw. zerowej grupy podatkowej mają zastosowanie do spadków nabytych od 1 stycznia 2007 r.
oprac. Wiesława Moczydłowska
ekspert w zakresie podatków i rachunkowości