Sprawa będąca przedmiotem rozstrzygnięcia ETS dotyczyła obywatela francuskiego, który mieszkał w Hiszpanii i należał do hiszpańskiego systemu opieki zdrowotnej. Podczas tymczasowego pobytu we Francji, gdzie był hospitalizowany, posiadał on formularz E 111 (zaświadczenie o uprawnieniu do świadczeń rzeczowych podczas pobytu w państwie członkowskim). Po powrocie do Hiszpanii, odmówiono mu zwrotu części kosztów hospitalizacji, którą został obciążony zgodnie z przepisami francuskimi.
Komisja Europejska wniosła do ETS skargę przeciwko Hiszpanii, argumentując, że uregulowanie hiszpańskie może zniechęcić ubezpieczonych w starszym wieku lub cierpiących na przewlekłe choroby wiążące się z ryzykiem hospitalizacji do opuszczania swoich państw ubezpieczenia i wyjeżdżania w charakterze turystów lub studentów do państw członkowskich, w których warunki pokrywania kosztów opieki szpitalnej są mniej korzystne niż w Hiszpanii.
Rząd hiszpański twierdził, że sporne uregulowanie nie stwarza ograniczenia swobody świadczenia usług medycznych, turystycznych i edukacyjnych, a także, że to domniemane ograniczenie jest uzasadnione nadrzędnymi względami interesu ogólnego, polegającymi na zachowaniu równowagi finansowej krajowego systemu opieki zdrowotnej.
ETS wskazał, że swobodne świadczenie usług obejmuje także swobodę udania się ubezpieczonego, zamieszkałego w jednym państwie do innego państwa członkowskiego, w celu tymczasowego pobytu i uzyskania tam opieki szpitalnej ze strony usługodawcy mającego siedzibę w tym innym państwie członkowskim, jeżeli jego stan zdrowia będzie wymagał takiej opieki w trakcie pobytu.
Ponadto, w wyroku ETS dokonał rozróżnienia między przypadkami nieplanowanej szpitalnej opieki oraz opieki planowanej w innym państwie członkowskim. Przy planowanej opiece szpitalnej w innym państwie członkowskim ubezpieczony co do zasady może uzyskać szacunkowy całkowity koszt danego leczenia szpitalnego w postaci kosztorysu, dzięki czemu będzie mógł on porównać poziomy pokrywania kosztów mające zastosowanie odpowiednio w państwie członkowskim, w którym pobyt w szpitalu jest planowany oraz w państwie członkowskim ubezpieczenia.
ETS orzekł, że w odniesieniu do ubezpieczonego, który przemieszcza się do innego państwa członkowskiego z powodów turystycznych lub edukacyjnych, a nie, jak przy opiece planowanej, z powodu jakichkolwiek niedostatków oferty systemu opieki zdrowotnej, do którego należy, warunki wiążące się z pobytem w szpitalu w innym państwie członkowskim mogą być mniej lub bardziej korzystne dla ubezpieczonego.
Opieka nieplanowana, jak wskazuje ETS, obejmuje nieokreśloną liczbę przypadków, gdy stan zdrowia ubezpieczonego przebywającego tymczasowo w innym państwie członkowskim wymaga opieki szpitalnej w okolicznościach związanych w szczególności z nagłymi sytuacjami, poważnym charakterem choroby lub wypadku, bądź medyczną niemożnością powrotu do państwa członkowskiego ubezpieczenia, które to przypadki nie pozostawiają innej możliwości jak zapewnienie leczenia szpitalnego w szpitalu położonym w państwie członkowskim tymczasowego pobytu. W takich przypadkach, zdaniem ETS, ubezpieczony nie może dokonać wyboru między hospitalizacją w państwie członkowskim pobytu a przyśpieszonym powrotem.
ETS podkreślił, że nałożenie na państwo członkowskie obowiązku zapewnienia swoim własnym ubezpieczonym zwrotu w każdym przypadku, gdy poziom pokrycia kosztów stosowany w państwie członkowskim pobytu z tytułu nieplanowanej opieki szpitalnej okaże się niższy niż stosowany na podstawie jego własnych przepisów, oznaczałby naruszenie samej struktury systemu wprowadzonego rozporządzeniem Rady nr 1408/71 z dnia 14 czerwca 1971 r. w sprawie stosowania systemów zabezpieczenia społecznego dla pracowników najemnych, osób prowadzących działalność na własny rachunek i do członków ich rodzin przemieszczających się we Wspólnocie. W takiej sytuacji państwo członkowskie ubezpieczenia byłoby narażane na wysokie obciążenie finansowe, czy to na podstawie przepisów państwa członkowskiego pobytu, przewidujących poziom pokrycia kosztów wyższy niż przewidziany w przepisach państwa członkowskiego ubezpieczenia, czy - w odwrotnej sytuacji - na podstawie własnych uregulowań. Z tego też względu ETS oddalił skargę Komisji przeciwko Hiszpanii o stwierdzenie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego.
Podsumowując, należy podkreślić, że powyższy wyrok ma istotne znaczenie dla Polaków wybierających się do innych państw członkowskich Unii Europejskiej, szczególnie teraz w sezonie wakacyjnym. Powinni oni pamiętać, że, jeśli podczas wyjazdu do innego państwa członkowskiego będą musieli skorzystać z opieki medycznej państwa członkowskiego UE, to muszą liczyć się z tym, że nie zawsze otrzymają pełną refundację z Narodowego Funduszu Zdrowia za nieplanowaną hospitalizację w tym państwie.
M. Szulikowski i Partnerzy Kancelaria Prawna