Warto przy tym przypomnieć, że w publikacji z dnia 20 października 2011 r. przedstawiliśmy I część uwag na temat nowelizacji, dotyczącą zapisu windykacyjnego.
Jedną z istotnych zmian, którą wprowadza nowelizacja jest wydłużenie terminu przedawnienia roszczeń o zachowek. Obecnie termin przedawnienia takiego roszczenia wynosi trzy lata. Zazwyczaj, jest on zbyt krótki na efektywne dochodzenie roszczeń z tytułu zachowku. Dlatego też zgodnie z nowelizacją, roszczenia uprawnionego z tytułu zachowku będą przedawniać się z upływem pięciu lat od ogłoszenia testamentu. Ponadto, warto dodać, że do roszczeń o zachowek, które powstały przed 23 października 2011 r. i jeszcze się nie przedawniły, będzie miał zastosowanie termin przedawnienia wskazany w nowelizacji, czyli już pięcioletni.
Na uwagę zasługuje także kolejna zmiana wprowadzona nowelizacją, dotycząca zasad dziedziczenia ustawowego. Nowelizacja wprowadziła przepis, zgodnie z którym, jeżeli jedno z rodziców nie dożyło otwarcia spadku i brak jest rodzeństwa spadkodawcy lub ich zstępnych, udział spadkowy rodzica dziedziczącego w zbiegu z małżonkiem spadkodawcy wynosić będzie połowę spadku. Powyższy przepis oznacza, że w momencie, gdy do spadku będą powołani zarówno małżonek, jak i jeden z rodziców spadkodawcy, osoby te będą dziedziczyły po połowie. Wprowadzone rozwiązanie z pewnością pozwoli uniknąć wielu nieporozumień, które wynikały na tym tle do tej pory.
Ponadto, nowelizacja wprowadza możliwość powołania przez spadkodawcę więcej niż jednego wykonawcy testamentu. Warto przy tym wskazać, że zgodnie z nowelizacją, spadkodawca może powołać wykonawcę testamentu do sprawowania zarządu spadkiem, jego zorganizowaną częścią lub tylko oznaczonym składnikiem. Wprowadzone rozwiązanie ma szczególnie istotne znaczenie w sytuacji, kiedy spadek obejmuje np. przedsiębiorstwo. Ważne jest, aby po śmierci spadkodawcy było ono nadal zarządzane we właściwy sposób, ponieważ brak odpowiedniej osoby zarządzającej może spowodować szybką utratę wartości takiego przedsiębiorstwa. Dzięki nowelizacji, spadkodawca będzie miał większy wpływ na losy swojego majątku po śmierci. Z drugiej strony, wątpliwości może budzić brak określenia zasad współpracy wykonawców testamentu, gdyż dotychczas możliwe było powołanie tylko jednego wykonawcy. Brak określenia zasad współpracy może spowodować problemy praktyczne w sytuacji, kiedy działania wykonawców testamentu będą rozbieżne czy sprzeczne ze sobą.
Podsumowując, dokonane przez ustawodawcę zmiany w prawie spadkowym w zakresie wydłużenia terminu przedawnienia roszczeń o zachowek oraz zmiany zasad dziedziczenia ustawowego, należy ocenić pozytywnie z punktu widzenia spadkobierców. Wydłużą one terminy na dochodzenie roszczeń oraz pozwolą na uniknięcie ewentualnych sporów między spadkobiercami. Pozytywną zmianą jest również wprowadzenie możliwości ustanowienia kilku wykonawców testamentu i możliwość powołania wykonawcy (wykonawców) testamentu do zarządzania również zorganizowaną częścią lub tylko oznaczonym składnikiem spadku. Wątpliwości i praktyczne komplikacje może natomiast budzić brak określenia zasad współpracy wykonawców testamentu.
Patrycja Dzięgielewska
aplikant radcowski
M. Szulikowski i Partnerzy Kancelaria Prawna