Ustawa z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych (Dz. U. z 2011 r. Nr 199, poz. 1175)
Zgodnie z ustawą, przez usługi płatnicze należy rozumieć tradycyjne usługi takie jak przyjmowanie wpłat gotówki i dokonywanie wypłat gotówki z rachunku płatniczego, wszelkie działania niezbędne do prowadzenia rachunku oraz wykonywanie transakcji płatniczych (w tym transfer środków pieniężnych poprzez usługę polecenia zapłaty, przy użyciu karty płatniczej, poprzez usługę polecenia przelewu). Usługami płatniczymi są także wydawanie instrumentów płatniczych, zawieranie umów z przedsiębiorcami o przyjmowanie zapłaty za pomocą tych instrumentów czy świadczenie usług przekazu pieniężnego.
Usługi płatnicze mogą być świadczone przez dostawców usług płatniczych, do których ustawa zalicza istniejące podmioty, m. in. banki krajowe, oddziały banków zagranicznych, instytucje pieniądza elektronicznego, instytucje kredytowe, oddziały instytucji kredytowych, spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe oraz nowe - instytucje płatnicze i biura usług płatniczych. Przepisy ustawy nie mają natomiast zastosowania m.in. do czeków, weksli czy transakcji dokonywanych wyłącznie w gotówce bezpośrednio między płatnikiem a odbiorcą.
Dotychczas na polskim rynku głównymi dostawcami usług płatniczych były banki. W celu zwiększenia konkurencyjności oraz ustanowienia przeciwwagi dla banków, ustawa wprowadza na rynek usług finansowych nowych dostawców takich usług, tzn. instytucje płatnicze oraz biura usług płatniczych. Ustawa szczegółowo opisuje reguły funkcjonowania takich instytucji i biur.
Instytucje płatnicze na podstawie zezwolenia Komisji Nadzoru Finansowego (dalej „KNF”) mogą oferować wszystkie usługi płatnicze, w tym usługi zarezerwowane dotychczas dla banków (np. prowadzenie rachunków czy realizacje przelewów). W efekcie, zwiększenie konkurencyjności na rynku usług płatniczych może okazać się korzystne dla konsumentów. Instytucja płatnicza, po poinformowaniu organu nadzoru, może świadczyć usługi także w dowolnym kraju Unii Europejskiej. Oznacza to, że instytucja płatnicza z Polski będzie konkurowała na unijnym rynku z dostawcami takich usług z innych krajów.
Biura usług płatniczych mogą natomiast świadczyć usługi tylko w ograniczonym, mniejszym niż inne podmioty zakresie obejmującym przekazy pieniężne, na ograniczoną skalętylko na terytorium Polski. W przeciwieństwie do instytucji płatniczych, ich działalność nie jest prowadzona na podstawie zezwolenia, lecz na podstawie wpisu do rejestru krajowych instytucji płatniczych i innych dostawców, prowadzonego przez KNF. Nadzór nad biurami usług płatniczych, tak jak w przypadku instytucji płatniczych, sprawuje KNF. (średnia całkowitej kwoty transakcji płatniczych z poprzednich 12 miesięcy wykonanych przez biuro usług płatniczych, w tym przez agentów, za pośrednictwem których świadczy ono usługi płatnicze, nie może przekraczać 500 tys. euro miesięcznie). Biuro usług płatniczych może wykonywać powyższą działalność tylko na terytorium Polski. W przeciwieństwie do instytucji płatniczych, ich działalność nie jest prowadzona na podstawie zezwolenia, lecz na podstawie wpisu do rejestru krajowych instytucji płatniczych i innych dostawców, prowadzonego przez KNF. Nadzór nad biurami usług płatniczych, tak jak w przypadku instytucji płatniczych, sprawuje KNF.
Nowa ustawa podwyższa standardy świadczenia usług płatniczych, które z pewnością przyczynią się do zwiększenia zaufania konsumentów do nowoczesnych instrumentów płatniczych. Wśród takich prokonsumenckich rozwiązań należy wskazać przede wszystkim wprowadzenie po stronie dostawców obowiązku informowania konsumentów o wykonanych usługach i płatnościach, skrócenie terminów realizacji transakcji płatniczych oraz zakaz pobierania opłat za niektóre czynności informacyjne czy czynności związane z realizacją samych usług.
Podsumowując, uchwalona ustawa wprowadza wiele zmian w zakresie świadczenia usług płatniczych oraz dostosowuje polskie przepisy do regulacji unijnych. Wprowadzone jednolite zasady realizacji płatności umożliwią podmiotom świadczącym takie usługi konkurencję na całym unijnym rynku. Nowa ustawa podwyższa standardy świadczenia usług płatniczych, na czym skorzystają zarówno dostawcy usług płatniczych, jak i konsumenci oraz przedsiębiorcy.
Patrycja Dzięgielewska
aplikant radcowski
M. Szulikowski i Partnerzy Kancelaria Prawna