ZMIANA PRAWA
Ustawę o rachunkowości trzeba dostosować do zmian w dyrektywach Parlamentu Europejskiego. Dlatego Ministerstwo Finansów pracuje nad nowelizacją ustawy.
Konieczna definicja
Gertruda Świderska, kierownik Katedry Rachunkowości Menedżerskiej SGH, prezes Mac Auditor, widzi konieczność zmian w ustawie o rachunkowości pod kątem małych i średnich przedsiębiorstw.
- Wskazane jest zdefiniowanie w przepisach ustawy pojęcia: małe i średnie przedsiębiorstwo - twierdzi rozmówczyni.
Dodaje, że za takie można byłoby uważać jednostki, o których mowa w art. 50 ustawy o rachunkowości i które nie podlegają obowiązkowi badania sprawozdań. Dla tej grupy przedsiębiorstw warto wprowadzić wiele ułatwień. Po pierwsze należy zwolnić je z obowiązku naliczania na dzień bilansowy odsetek i różnic kursowych.
- Wielkości te uznawane byłyby jako przychody lub koszty w momencie ich faktycznego otrzymania, uregulowania czy zrealizowania - tłumaczy nasz ekspert.
Nie miałoby to zastosowania w przypadku, gdy jednostka posiadałaby znaczącą wartość tych należności lub zobowiązań wymagalnych na dzień sporządzenia sprawozdania.
Małe i średnie przedsiębiorstwa należy też zwolnić z obowiązku ujmowania w bilansie odpisów aktualizujących aktywa, z jednoczesnym wykazywaniem zmian wartości aktywów w informacji dodatkowej. Wyjątkiem byłyby odpisy aktualizujące należności, które zgodnie z przepisami prawa podatkowego są uważane za koszty uzyskania przychodów oraz odpisy aktualizujące niechodliwe zapasy.
- Rozwiązanie to spowodowałoby, że wartość wykazywana w bilansie byłaby tożsama z ustaloną na podstawie prawa podatkowego w zakresie tej samej kategorii aktywów (za wyjątkiem zapasów) - argumentuje nasza rozmówczyni.
Odpowiednie informacje na ten temat należałoby umieścić w dodatkowych objaśnieniach w informacji dodatkowej.
Zdaniem prof. Świderskiej, do ustawy o rachunkowości trzeba też wprowadzić zwolnienia dla małych i średnich firm z obowiązku ujmowania w bilansie rezerw na zobowiązania oraz stosowania wyceny wartości godziwej. Należy natomiast pozostawić im możliwości wykazywania aktywów i pasywów w koszcie historycznym. Konieczne jest też wprowadzenie zmian w ustalaniu amortyzacji.
Ważne! Ustawa o rachunkowości pozwala dokonać wyceny zwiększającej wartość środków trwałych, gdy pozwolą na to odrębne przepisy (ostatnio miało to miejsce w 1995 roku). Efektem jest znaczne zaniżenie wartości środków trwałych, a szczególnie gruntów, w sprawozdaniach finansowych
Problemy z interpretacją
Z kolei Witold Czyż, partner w dziale audytu Ernst & Young, zwraca uwagę, że wiele obecnych przepisów ustawy budzi wątpliwości interpretacyjne. Przykładowo z treści art. 11 oraz art. 13 nie wynika jasno, że możliwe jest korzystanie przez polskie jednostki z prowadzenia ksiąg rachunkowych przez tzw. centra usług księgowych (shared service center) znajdujące się za granicą.
- Ponieważ coraz więcej polskich jednostek korzysta z takiego sposobu prowadzenia ksiąg, wydaje się, że kwestia ta wymaga szybkiego uregulowania - podkreśla rozmówca.
Twierdzi, że dotyczy to również działalności shared service centers, zlokalizowanych w Polsce na potrzeby jednostek zagranicznych. W związku z tym należałoby na nowo zdefiniować pojęcie prowadzenia ksiąg, tak aby miejsce wprowadzania danych do systemu komputerowego nie decydowało o zgodności sposobu prowadzenia ksiąg z wymogami ustawy.
Większa porównywalność
Natomiast Sławomir Mirkowski, partner w HLB Frąckowiak i Wspólnicy, twierdzi, że w kontekście opracowywania zmian do ustawy o rachunkowości warto rozważyć rozszerzenie stosowania Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej (MSSF).
Według naszego rozmówcy obowiązek stosowania MSSF powinien dotyczyć też jednostkowych sprawozdań finansowych emitentów papierów wartościowych dopuszczonych oraz zamierzających ubiegać się lub ubiegających się o ich dopuszczenie do obrotu na rynku regulowanym. Obowiązkowo zgodnie z MSSF powinny być też sporządzane sprawozdania jednostek wchodzących w skład grupy kapitałowej, w której jednostka dominująca sporządza skonsolidowane sprawozdanie zgodnie z MSSF. Obecnie obie wymienione grupy jednostek mogą, ale nie muszą stosować standardów. Natomiast pozostałe jednostki zobowiązane do prowadzenia ksiąg rachunkowych zgodnie z ustawą o rachunkowości powinny mieć prawo wyboru sporządzania sprawozdań zgodnie z MSSF.
- Takie zmiany umożliwiłyby inwestorom większą porównywalność sprawozdań jednostkowych i skonsolidowanych zarówno jednostek notowanych, jak i nienotowanych na giełdzie, gdyż więcej spółek raportowałoby zgodnie z MSSF - wyjaśnia Sławomir Mirkowski.
Obecna ustawa o rachunkowości podaje wzory podstawowych sprawozdań. Według Anny Sirockiej, biegłego rewidenta, partnera w dziale audytu Ernst & Young, na pewno ułatwia to jednostkom ich sporządzenie. Obecnie mamy wzory dla banków, ubezpieczycieli i innych jednostek.
- O ile w przypadku firm produkcyjnych czy usługowych wzór jest stosunkowo dobrze dopasowany do potrzeb sprawozdawczych, o tyle w przypadku niektórych spółek niebędących bankami lub ubezpieczycielami stosowanie wzoru może utrudniać przedstawienie sytuacji finansowej i wyników - twierdzi rozmówczyni.
Jej zdaniem dotyczy to przede wszystkim spółek o działalności zbliżonej do finansowej, np. leasingowe.
- Sądzę, że z dużym zainteresowaniem spotkałaby się propozycja wprowadzenia rozwiązań zezwalających w pewnych okolicznościach na modyfikację obowiązujących wzorów i formatów albo wprowadzenie dodatkowych dla tych jednostek, tak by lepiej uwzględnić specyfikę ich działalności - mówi Anna Sirocka.
Agnieszka Pokojska