Z danych przedstawionych w raporcie PwC wynika, że w ciągu ostatnich sześciu lat liczba kontroli celno-skarbowych wzrosła czterokrotnie, a liczba wskazanych nieprawidłowości trzykrotnie. Co urzędnicy kontrolują najchętniej? Jakie błędy wyłapują najczęściej?
– Ważne i kluczowe jest zarządzanie ryzykiem celnym. Dzięki temu firmy mogą uniknąć sankcji prawnych, finansowych i niepotrzebnych - z ich punktu widzenia - kontroli – tłumaczy Joanna Porath, właścicielka agencji celnej AC Porath.
Według danych przedstawionych w czerwcowym raporcie PwC ,,Trendy w postępowaniach z obszaru cła’’, w ciągu ostatnich sześciu lat liczba kontroli celno-skarbowych wzrosła czterokrotnie. Kwota należności, jakie firmy musiały uregulować wzrosła natomiast aż 18-krotnie, a liczba wskazanych nieprawidłowości trzykrotnie. Polskie firmy po przeprowadzonych w ostatnich latach kontrolach celno-skarbowych musiały zwrócić aż 800 milionów złotych.
- Urzędy celno-skarbowe w Polsce w latach 2018-2023 przeprowadziły ponad 6 000 kontroli postimportowych;
- Liczba kontroli w obszarze klasyfikacji celnej zwiększyła się aż ośmiokrotnie;
- Ponad 20 proc. nieprawidłowości po przeprowadzonych kontrolach, wykryto w obszarze wartości celnej, a co piąta dotyczyła pochodzenia towarów.
Co urzędnicy kontrolują najchętniej?
Najczęściej kontrolowanymi obszarami celnymi były m.in.: klasyfikacja taryfowa, która polega ona na przypisaniu towarowi odpowiedniego kodu z Taryfy Celnej. Pod lupę urzędnicy brali także pochodzenie celne, czyli przynależność towaru do obszaru geograficznego pochodzenia oraz wartość celną towarów, na podstawie której oblicza cło, akcyzę i podatek VAT.
Jeśli urzędnicy, którzy przeprowadzą kontrolę, podejmują decyzję korzystną, firma nie traci pozwoleń na uproszczenia i ułatwienia celne.
– Trzeba jednak mieć na uwadze, że urzędnicy mimo takiej decyzji na bieżąco weryfikują, jak klient korzysta z wydanego pozwolenia i czy nadal spełnia wszystkie kryteria – wyjaśnia Joanna Porath, właścicielka agencji celnej AC Porath.
Jeśli decyzja będzie niekorzystna i urzędnicy natrafią na jakiekolwiek uchybienia, może dojść do zawieszenie pozwolenia na okres około 3 miesięcy. Gdy procedura naprawcza nie zadziała i firma nie dostosuje się do odpowiednich wytycznych, pozwolenie zostanie odebrane. To dla firmy może oznaczać poważne konsekwencje, związane z zaburzeniem łańcucha dostaw.
Najczęstsze błędy
Dlaczego urzędnicy celno-skarbowi mogą wydać negatywną decyzję? Jak się okazuje, najczęściej dzieje się tak z kilku powodów, to m.in.:
- błędy przy zgłoszeniach;
- błąd umyślny – np. celowe zgłoszenie na niewłaściwym kodzie celnym, aby skorzystać z preferencyjnej stawki cła;
- błąd nieumyślny – wprowadzenie niezgodnych z dokumentami danych w drodze przypadku lub zastosowanie niewłaściwego kodu celnego z powodu niepełnych danych bądź wprowadzenia w błąd przez zleceniodawcę;
- nieprawidłowa taryfikacja – brak zaktualizowanego kodu. WCO regularnie aktualizuje kody celne i opracowuje nowe kody dla produktów, które pojawiają się na rynku (np. liquidy z nikotyną, których kiedyś na rynku nie było). Stosowanie rutynowo do tych samych towarów tych samych kodów taryfy może być zgubne;
- błędna informacja w zakresie pochodzenia towaru i zastosowanych preferencji;
- rozbieżności między dokumentami.
Ryzyko celne a kontrole celno-skarbowe
Urzędnicy działają według ściśle określonych zasad. To często daje szansę przedsiębiorcy, by zapobiec ewentualnym konsekwencjom. Zanim informacja o decyzji zostanie przekazana firmie, istnieje możliwość skorzystania z prawa do wysłuchania. Po upływie wyznaczonego terminu urzędnik wydaje decyzję niekorzystną bądź korzystną, o ile weźmie pod uwagę stanowisko danego przedsiębiorcy. Przekazuje też podstawy prawne, na mocy których taka decyzja zapadła.
Co zatem zrobić, by uniknąć komplikacji i problemów podczas kontroli celno-skarbowych? Bardzo ważne jest prawidłowe zarządzanie ryzykiem celnym. Samo ryzyko celne wiąże się m.in.: z niewłaściwym określeniem wartości towarów, obrotem towarami pirackimi lub podrobionymi lub obrotem towarami strategicznymi bez zezwoleń.
– Świadome zarządzanie ryzykiem celnym powinno się wprowadzić tam, gdzie wykonywane czynności są związane bezpośrednio lub pośrednio ze stosowaniem przepisów regulujących obrót towarowy z zagranicą. Chodzi tutaj m.in. o księgowość, składy celne, biura ds. celnych czy np. miejsca załadunku towarów przeznaczonych do procedur celnych – tłumaczy Joanna Porath, właścicielka agencji celnej AC Porath.
Importerzy koniecznie powinni zwracać uwagę na prawidłowość przeprowadzanych przez siebie operacji celnych. Niezwykle ważne będzie także odpowiednie prowadzenie wewnętrznych procedur i dokonywanie weryfikacji działalności pod kątem zgodności z obowiązującymi przepisami. Ważną kwestią jest również to, aby odpowiednio zarządzać posiadanymi pozwoleniami na ułatwienia i uproszczenia celne. Przez cały okres stosowania pozwoleń należy spełniać takie wymogi prawne, jak w dniu ubiegania się o dane pozwolenie.