W ostatnim czasie wiele się mówi o zachowaniu równowagi pomiędzy życiem prywatnym a zawodowym. Zwolennikami doktryny „work-life-balans” nie są już tylko pracownicy, ale coraz częściej przekonują się do niej również pracodawcy, oferując co rusz nowe przywileje swoim współpracownikom. Jednym, nierzadko spotykanym jest udzielenie pracownikom dodatkowych, płatnych dni wolnych np. z okazji urodzin. Jest to jednak dobrowolność zarówno ze strony pracodawcy, jak i pracownika. Przywilejem pracownika, który z pewnością pomoże zachować równowagę w życiu, jest urlop wypoczynkowy. Udzielenie go jest jednym z obowiązków pracodawcy, którego nieprzestrzeganie podlega karze grzywny.
- Wymiar urlopu wypoczynkowego - ile dni dla kogo, co daje ukończenie szkoły, uczelni wyższej
- Zaległy urlop wypoczynkowy
- Jaka kara dla pracodawcy za nieudzielenie zaległego urlopu. Czy można zmusić pracownika do wzięcia urlopu?
- Przedawnienie urlopu
Wymiar urlopu wypoczynkowego - ile dni dla kogo, co daje ukończenie szkoły, uczelni wyższej
Zgodnie z Kodeksem pracy, pracownikowi przysługuje prawo do corocznego, nieprzerwanego, płatnego urlopu wypoczynkowego, którego nie może się zrzec. Wymiar urlopu zależny jest zaś od stażu pracy i wynosi 20 lub 26 dni w ciągu roku kalendarzowego. Pracownik podejmujący pracę po raz pierwszy ma prawo do 1/12 wymiaru urlopu po przepracowaniu każdego pełnego miesiąca.
Do stażu pracy, od którego zależny jest wymiar urlopu wypoczynkowego, wlicza się okresy poprzedniego zatrudnienia. Nie ma znaczenia sposób rozwiązania umowy oraz długość przerwy pomiędzy nimi. Dodatkowo doliczyć należy okres nauki, który zależny jest od rodzaju ukończonej szkoły i wynosi dla:
- zasadniczej lub innej równorzędnej szkoły zawodowej - przewidziany programem nauczania czas trwania nauki, nie więcej jednak niż 3 lata,
- średniej szkoły zawodowej - przewidziany programem nauczania czas trwania nauki, nie więcej jednak niż 5 lat,
- średniej szkoły zawodowej dla absolwentów zasadniczych (równorzędnych) szkół zawodowych - 5 lat,
- średniej szkoły ogólnokształcącej - 4 lata,
- szkoły policealnej - 6 lat,
- szkoły wyższej - 8 lat.
Jeżeli okres nauki pokrywa się z okresem zatrudnienia, w celu ustalenia wymiaru przysługującego urlopu, należy wziąć pod uwagę korzystniejszą wersję dla pracownika.
Zaległy urlop wypoczynkowy
Co do zasady, urlopu wypoczynkowego należy udzielić w roku kalendarzowym, w którym pracownik uzyskał do niego prawo (art. 161 KP). Często zdarza się jednak, że pracownikowi zostaje kilka lub kilkanaście dni urlopu z roku poprzedniego. Takie dni urlopu nazywane są urlopem zaległym. Zgodnie z art. 168 KP ostatecznym terminem udzielenia urlopu jest ostatni dzień trzeciego kwartału roku kolejnego, a więc 30 września.
Jaka kara dla pracodawcy za nieudzielenie zaległego urlopu. Czy można zmusić pracownika do wzięcia urlopu?
Na pracodawcy ciąży obowiązek udzielenia pracownikowi urlopu zaległego. Niedopełnienie tego obowiązku podlega karze grzywny od 1 000 do 30 000 złotych. Pomimo tego pracodawca nie może zmusić pracownika do jego wykorzystania. Istnieje jednak jedno rozwiązanie tego problemu, a więc nakazanie pracownikowi wyznaczenia daty wykorzystania zaległego urlopu. Jeśli zaś pracownik nie chce podjąć współpracy w tym zakresie, pracodawca może uznać to za naruszenie oraz nałożyć na niego karę porządkową zgodnie z art. 108 KP.
Przedawnienie urlopu
Na szczęście kumulowanie urlopu wypoczynkowego nie będzie trwało w nieskończoność. Choć niewykorzystany urlop do końca trzeciego kwartału roku następnego nie przepada i pracownik w dalszym ciągu ma prawo z niego skorzystać, to jednak ustawodawca przewidział termin przedawnienia takiego prawa. I tak w myśl art. 291 Kodeksu Pracy roszczenie do zaległego urlopu przedawnia się z upływem 3 lat, w którym to roszczenie stało się wymagalne.
Justyna Kurbiel
Podstawa prawna: USTAWA z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy