Zdarza się, że wynagrodzenie pracownika jest obejmowane zajęciem komorniczym. Co w sytuacji, gdy takiemu pracownikowi należy się świadczenie z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych (np. dofinansowanie urlopu. Czy ze świadczenia z zfśs pracodawca może dokonać potrącenia? Okazuje się, że to bardzo kontrowersyjny problem.
- Zajęcie komornicze wynagrodzenia a świadczenie z ZFŚS. Co na to przepisy?
- Minister rodziny i polityki społecznej: świadczenia z zfśs powinny być wyłączone z egzekucji komorniczej
- Kontrowersyjny problem. Opinie ekspertów
Zajęcie komornicze wynagrodzenia a świadczenie z ZFŚS. Co na to przepisy?
Na podstawie art. 12 ust. 2 ustawy z 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych, środki zakładowego funduszu świadczeń socjalnych nie podlegają egzekucji, z wyjątkiem przypadków, gdy egzekucja jest prowadzona w związku z zobowiązaniami tego funduszu socjalnego.
Zajęcie przez komornika wynagrodzenia za pracę jest uregulowane w art. 881 § 2 kodeksu postępowania cywilnego. Na podstawie tego przepisu komornik zawiadamia dłużnika, że do wysokości egzekwowanego świadczenia i aż do pełnego pokrycia długu nie wolno mu odbierać wynagrodzenia poza częścią wolną od zajęcia ani rozporządzać nim w żaden inny sposób. Dotyczy to w szczególności periodycznego wynagrodzenia za pracę i wynagrodzenia za prace zlecone oraz nagród i premii przysługujących dłużnikowi za okres jego zatrudnienia, jak również związanego ze stosunkiem pracy zysku lub udziału w funduszu zakładowym oraz wszelkich innych funduszach, pozostających w związku ze stosunkiem pracy. Ale ten przepis nie definiuje pojęcia wynagrodzenia.
Minister rodziny i polityki społecznej: świadczenia z zfśs powinny być wyłączone z egzekucji komorniczej
W odpowiedzi z 18 maja 2022 r. na interpelację poselską, minister rodziny i polityki społecznej Marlena Maląg poinformowała, że Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej prezentowało i podtrzymuje pogląd o zasadności wyłączenia świadczeń socjalnych przyznawanych z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych z egzekucji ze względu na ich pozapłacowy i wyłącznie pomocowy charakter. Świadczenia socjalne nie mają bowiem charakteru wynagrodzenia/należności ze stosunku pracy ze względu na obowiązek stosowania przy ich przyznawaniu pozapłacowych, wyłącznie socjalnych kryteriów, zawartych w art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 4 marca 1994 r. zakładowym funduszu świadczeń socjalnych.
Minister Maląg wskazała na wyżej cytowany przepis art. 12 ust. 2 ustawy z 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych.
Jednocześnie zauważyła, że ustawa o zfśs nie zawiera natomiast regulacji dotyczących zasad postępowania z przyznanymi pracownikowi świadczeniami socjalnymi w przypadku prowadzenia przez komornika egzekucji z jego wynagrodzenia oraz innych należności ze stosunku pracy, gdyż wskazanie, jakie świadczenia są wyłączone z egzekucji sądowej nie jest materią, która mieściłaby się co do meritum w przepisach prawa pracy.
Minister rodziny i polityki społecznej kierował do Ministra Sprawiedliwości – właściwego w sprawie przepisów o egzekucji sądowej, wniosek o wprowadzenie do przepisów kodeksu postępowania cywilnego stosownych regulacji zwalniających świadczenia przyznawane z funduszu z egzekucji sądowej ze względu na ich wyłącznie pomocowy charakter, analogicznie jak korzystają z takiego wyłączenia świadczenia np. z pomocy społecznej oraz świadczenia w ramach polityki rodzinnej - wskazane enumeratywnie w katalogu tytułów zwolnionych z egzekucji, zawartym w Kodeksie postępowania cywilnego. Ministerstwo Sprawiedliwości wskazywało jednak na pojawiające się wątpliwości odnośnie do zasadności wyłączenia z egzekucji świadczeń socjalnych przywołując przede wszystkim cel prowadzenia egzekucji jakim jest zaspokojenie wierzycieli.
Prawdą jest bowiem, że świadczenia wypłacane konkretnym pracownikom przez pracodawców z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych (np. dofinansowanie urlopu i inne świadczenia socjalne) podlegają – co do zasady - egzekucji komorniczej, bowiem nie ma konkretnego przepisu wyłączającego te świadczenia z egzekucji.
Kontrowersyjny problem. Opinie ekspertów
Radca prawny Artur Walkowicz w publikacji Egzekucja ze świadczeń z ZFŚS wskazuje, że egzekucja ze środków należnych pracownikowi z Funduszu jest możliwa. Środki te nie zostały bowiem wyłączone spod egzekucji w katalogach wskazanych w art. 829 k.p.c. i art. 831 k.p.c.
Ale jego zdaniem wierzytelności przysługujące pracownikowi z Funduszu, nie powinny podlegać egzekucji z wynagrodzenia za pracę, która jest przewidziana w art. 880 i następnych k.p.c. Do egzekucji tych wierzytelności konieczne wydaje się zajęcie przez komornika wierzytelności przysługującej pracownikowi wobec pracodawcy w trybie art. 895 i następnych k.p.c., czyli na podstawie przepisów o egzekucji innych wierzytelności. W przypadku otrzymania przez pracodawcę zajęcia wynagrodzenia za pracę oraz wszelkich innych funduszy pozostających w związku ze stosunkiem pracy na podstawie art. 880 k.p.c. i n. pracodawca nie powinien zatem dokonać potrącenia środków z Funduszu gdyż środki te nie pozostają w związku ze stosunkiem pracy - konkluduje mec. Walkowicz.
W publikacji „Urlopy wypoczynkowe i świadczenia z ZFŚS w pytaniach i odpowiedziach”, autorka - Małgorzata Czołczyńska wskazuje, że problem prowadzenia egzekucji ze świadczeń przyznawanych z ZFŚS od lat budzi wątpliwości. Jako argumentu używa się w tej sytuacji stwierdzenia, że świadczenia te nie są częścią wynagrodzenia za pracę, mają charakter socjalny i przysługują nie tylko pracownikom. W konsekwencji nie można traktować ich na potrzeby egzekucji komorniczej jako części wynagrodzenia. Ale zdaniem Autorki takie podejście wcale nie jest korzystne dla pracownika i nie działa na jego korzyść. Co prawda, jeśli komornik w przesłanym do pracodawcy zajęciu dokonał jedynie egzekucji z wynagrodzenia za pracę (art. 881 i nast. ustawy z 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (k.p.c.), to w takiej sytuacji egzekucja ta nie obejmie świadczenia wypłacanego z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych. Natomiast jeżeli zajęcia „od początku” dokonano także na podstawie art. 895 k.p.c. (egzekucja z innych wierzytelności), to świadczenie z ZFŚS nie tylko zostanie zajęte, ale też nie będzie podlegało ochronie przewidzianej dla wynagrodzenia za pracę, a więc zostanie zajęte w całości.
Jednak nawet jeśli zajęcie komornika jest ograniczone tylko do wynagrodzenia za pracę, wcale nie oznacza to, że świadczenie z ZFŚS jest „bezpieczne”. Pracodawcę obciąża przecież obowiązek informacyjny wobec komornika – musi niezwłocznie zawiadomić go o każdej zmianie okoliczności związanych z periodycznym wynagrodzeniem i dochodami z wszelkich innych tytułów. W związku z planowaną wypłatą takiego świadczenia pracodawca powinien więc niezwłocznie powiadomić o niej komornika, co w konsekwencji będzie się zapewne wiązało z rozszerzeniem przez niego dokonanego zajęcia.
Podsumowując, pracodawca w przedstawionej sytuacji powinien dokładnie przeczytać treść zajęcia i dostosować do niej swoje postępowanie. Jednak, tak czy inaczej, świadczenie z ZFŚS należne pracownikowi, z dużym prawdopodobieństwem ostatecznie trafi do komornika, a nie do pracownika – wskazuje Małgorzata Czołczyńska.
Oprac. Paweł Huczko