Nie. Wynagrodzenia wypłacone członkom zarządu stowarzyszenia stanowią przychody z działalności wykonywanej osobiście, o której mowa w art. 13 pkt 7 updof, i tym samym nie korzystają ze zwolnienia od podatku dochodowego na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 17 updof (jako należności osób pełniących obowiązki społeczne na podstawie art. 13 pkt 5 updof).
Z listu Czytelnika wynika, że celem stowarzyszenia jest dbanie o interesy kandydatów i członków będących taksówkarzami. Zarząd stowarzyszenia powołano w drodze wyborów na walnym zgromadzeniu członków. Zarząd ma reprezentować grupę zrzeszoną w stowarzyszeniu, poprzez udział w rozwiązywaniu jej problemów oraz działaniu w interesie tej grupy na zewnątrz. Z tego tytułu członkom zarządu mają zostać przyznane wynagrodzenia (nazwane dietami) za pełnienie obowiązków społecznych, których wysokość mieściłaby się w kwocie zwolnionej od podatku na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 17 updof.
Wśród źródeł przychodów, określonych w art. 10 ust. 1 pkt 2 updof, znajduje się m.in. działalność wykonywana osobiście. Za przychody z działalności wykonywanej osobiście uważa się m.in. przychody:
• otrzymywane przez osoby wykonujące czynności związane z pełnieniem obowiązków społecznych i obywatelskich, bez względu na sposób powoływania tych osób, nie wyłączając odszkodowania za utracony zarobek, z wyjątkiem przychodów, o których mowa w art. 13 pkt 7 updof (art. 13 pkt 5 updof),
• otrzymywane przez osoby, niezależnie od sposobu ich powoływania, należące do składu zarządów, rad nadzorczych, komisji lub innych organów stanowiących osób prawnych (art. 13 pkt 7 updof).
Natomiast wolne od podatku dochodowego, zgodnie z powoływanym przez Czytelnika art. 21 ust. 1 pkt 17 updof, są diety oraz kwotystanowiące zwrot kosztów, otrzymywane przez osoby wykonujące czynności związane z pełnieniem obowiązków społecznych i obywatelskich - do wysokości nieprzekraczającej miesięcznie kwoty 2280 zł.
Zatem opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlegają wynagrodzenia otrzymywane zarówno przez osoby wykonujące czynności związane z pełnieniem obowiązków społecznych lub obywatelskich, jak i przez osoby należące do zarządów i innych organów osób prawnych. Przy czym przez wynagrodzenie otrzymywane przez te osoby ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych rozumie wszelkie wypłaty związane z prowadzeniem przez te osoby działalności społecznej lub obywatelskiej czy działalności w organach osób prawnych, niezależnie od sposobu powoływania tych osób do tej działalności. Opodatkowując wynagrodzenie otrzymywane przez osoby wykonujące czynności związane z działalnością społeczną lub obywatelską, ustawa podatkowa zwalnia jednak od podatku otrzymywane przez te osoby wypłaty stanowiące diety i kwoty będące zwrotem kosztów - do wysokości określonej w odrębnych przepisach (tj. w art. 21 ust. 1 pkt 17 updof - por. wyrok NSA z 1 października 1996 r., sygn. akt SA/Sz 236/96).
Kluczową kwestią jest tutaj odpowiedź na pytanie, kiedy mamy do czynienia z pełnieniem obowiązków społecznych. Otóż wówczas, gdy dana osoba uczestniczy w pracy instytucji (w szczególności - samorządu terytorialnego lub zawodowego) jako reprezentant pewnej społeczności. Jednak funkcję tego rodzaju należy odróżnić od usług świadczonych w celach zarobkowych.
Przykładowo, osobami wykonującymi czynności społeczne i obywatelskie, w rozumieniu art. 13 pkt 5 updof, są pozaetatowi członkowie kolegium odwoławczego, powołani do jego składu przez sejmik samorządowy. Do takich osób mają zastosowanie postanowienia art. 21 ust. 1 pkt 17 updof (por. wyrok NSA z 24 maja 1996 r., sygn. akt III SA 254/96).
W art. 13 updof wyodrębnia się i różnicuje przychody z działalności wykonywanej osobiście w taki sposób, że wynagrodzenie otrzymywane przez osoby, niezależnie od sposobu ich powoływania, należące do składu zarządów, rad nadzorczych, komisji lub innych organów stanowiących osób prawnych (pkt 7), nie może być utożsamiane z wyodrębnionym w pkt 5 tego przepisu wynagrodzeniem otrzymywanym przez osoby wykonujące czynności związane z pełnieniem obowiązków społecznych lub obywatelskich. Zakresy pojęciowe obu tych przepisów (art. 13 pkt 7 i 5 updof) wzajemnie się bowiem wyłączają (por. wyrok NSA z 7 stycznia 1998 r., sygn. akt SA/Sz 83/97).
Analiza przedstawionego przez Czytelnika stanu faktycznego prowadzi do wniosku, że członkowie zarządu stowarzyszenia nie pełnią obowiązków społecznych, tylko wykonują czynności na rzecz tego stowarzyszenia. Z tego względu zasadniczo wynagrodzenie wypłacane członkom zarządu stowarzyszenia (nazwane dietami) stanowią przychody z działalności wykonywanej osobiście, określonej w art. 13 pkt 7 updof.
O tym bowiem, czy dane świadczenie jest dietą w rozumieniu art. 21 ust. 1 pkt 17 updof, decyduje istota tego świadczenia, a nie jego nazwa (por. wyrok NSA z 10 maja 2005 r., sygn. akt FSK 2536/04; Glosa 2005/4/129).
Pamiętać przy tym należy, że osobom tym nie przysługuje prawo do podwyższenia w rozliczeniu rocznym za 2008 r. zryczałtowanych kosztów uzyskania przychodów z tytułu dojazdów do pracy - do wysokości wydatków faktycznie poniesionych, udokumentowanych wyłącznie imiennymi biletami okresowymi (art. 22 ust. 9 pkt 5, ust. 11a i ust. 12 updof).
Dla osób osiągających w 2008 r. przychody ze źródeł określonych w art. 13 pkt 5, 7 i 9 updof koszty uzyskania przychodów wynoszą 111,25 zł miesięcznie, nie więcej niż 1335 zł za cały rok. Przy czym, jeżeli osoby takie uzyskają tego samego rodzaju przychody (z jednego tytułu) od więcej niż jednego podmiotu, ich roczne łączne koszty uzyskania przychodu za 2008 r. nie będą mogły przekroczyć kwoty 2002,05 zł.
Uregulowania te dotyczą:
• osób wykonujących czynności związane z pełnieniem obowiązków społecznych i obywatelskich bez względu na sposób powoływania tych osób,
• przychodów otrzymywanych przez osoby, niezależnie od sposobu ich powoływania, należące do składu zarządów, rad nadzorczych, komisji lub innych organów stanowiących osób prawnych,
• przychodów uzyskanych na podstawie umów o zarządzanie przedsiębiorstwem, kontraktów menedżerskich lub umów o podobnym charakterze, w tym przychodów z tego rodzaju umów zawieranych w ramach prowadzonej przez podatnika pozarolniczej działalności gospodarczej - z wyjątkiem przychodów, o których mowa w poprzednim punkcie.
Joanna Nowicka
Podstawa prawna:
• ustawa z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych - j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176; ost.zm. Dz.U. z 2007 r. Nr 225, poz. 1673