Księgi rachunkowe - czy mogą być prowadzone za granicą?
Zgodnie z zasadami rachunkowości księgi rachunkowe prowadzi się w języku polskim i w walucie polskiej. Zgodnie z art. 11 uor w brzmieniu obowiązującym przed nowelizacją księgi rachunkowe polskich jednostek musiały być prowadzone w siedzibie jednostki lub oddziału w Polsce. Mogły być też powierzone do prowadzenia biurom rachunkowym, ale tylko na terenie Polski. Ponadto kierownik jednostki, która prowadziła księgi poza siedzibą firmy lub oddziału (np. w biurze rachunkowym), miał obowiązek zawiadomić o tym fakcie urząd skarbowy oraz zapewnić dostęp do ksiąg na wypadek kontroli. Po nowelizacji ustawy o rachunkowości, od 10 kwietnia br., regulacje te uległy zmianie.
Miejsce prowadzenia ksiąg rachunkowych
Obecnie przepisy nie wskazują miejsca, w którym powinny być prowadzone księgi rachunkowe. Wskazują wyłącznie, że księgi rachunkowe są prowadzone przez jednostkę (art. 11 ust. 1 uor w brzmieniu obowiązującym od 10 kwietnia 2010 r.). Oznacza to, że jednostka może prowadzić księgi zarówno na terenie Polski, jak i w innym kraju.
Z nowo dodanego art. 11a uor wynika, że co do zasady księgi powinny być prowadzone w siedzibie jednostki lub w miejscu sprawowania zarządu jednostki. Jeżeli bowiem księgi są prowadzone w innym miejscu, kierownik jednostki jest obowiązany:
1) powiadomić właściwy urząd skarbowy o miejscu prowadzenia ksiąg rachunkowych w terminie 15 dni od dnia ich wydania,
2) zapewnić dostępność ksiąg rachunkowych wraz z dowodami księgowymi uprawnionym organom zewnętrznej kontroli lub nadzoru w siedzibie jednostki lub w miejscu sprawowania zarządu albo w innym miejscu za zgodą organu kontroli lub nadzoru.
W konsekwencji jednostka z siedzibą lub miejscem sprawowania zarządu w Polsce może prowadzić księgi w innym kraju, pod warunkiem że zawiadomi o tym fakcie urząd skarbowy oraz zapewni dostępność ksiąg i dowodów księgowych.
Czy księgi rachunkowe polskiej jednostki może prowadzić zagraniczne biuro rachunkowe
Zgodnie z art. 11 ust. 2 w brzmieniu obowiązującym od 10 kwietnia 2010 r.:
Jednostka może powierzyć prowadzenie ksiąg rachunkowych przedsiębiorcy, o którym mowa w art. 76a ust. 3, lub przedsiębiorcy prowadzącemu działalność w tym zakresie z innego państwa członkowskiego w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 4 ustawy z 4 marca 2010 r. o świadczeniu usług na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
Oznacza to, że jednostka może powierzyć prowadzenie ksiąg:
• polskim biurom rachunkowym, tj. osobom fizycznym uprawnionym do wykonywania czynności z tego zakresu oraz biurom zatrudniającym takie osoby (art. 76a ust. 3 uor), lub
• przedsiębiorcom prowadzącym działalność w zakresie usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych z innych państw członkowskich; dotyczy to zarówno przedsiębiorców z innych państw UE, jak i przedsiębiorców z:
- państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym oraz
- z państw, które zawarły ze Wspólnotą Europejską i jej państwami członkowskimi umowę regulującą swobodę świadczenia usług.
W wyniku nowelizacji z jednej strony przyznano więc jednostkom prawo do korzystania z zagranicznych biur rachunkowych, z drugiej - przyznano zagranicznym biurom prawo do prowadzenia ksiąg rachunkowych polskich firm. Oczywiście zarówno w przypadku prowadzenia ksiąg w kraju przez polskie biura rachunkowe, jak i w przypadku prowadzenia ksiąg rachunkowych za granicą przez zagraniczne biura rachunkowe, kierownik jednostki jest zobowiązany:
1) powiadomić właściwy urząd skarbowy o miejscu prowadzenia ksiąg rachunkowych w terminie 15 dni od dnia ich wydania,
2) zapewnić dostępność ksiąg rachunkowych wraz z dowodami księgowymi uprawnionym organom zewnętrznej kontroli lub nadzoru w siedzibie jednostki lub w miejscu sprawowania zarządu albo w innym miejscu za zgodą organu kontroli lub nadzoru.
• art. 11 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości - Dz.U. z 2009 r. Nr 152, poz. 1223; ost.zm. Dz.U. z 2010 r. Nr 47, poz. 278
• art. 2 ust. 1 pkt 4 ustawy z 4 marca 2010 r. o świadczeniu usług na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej - Dz.U. Nr 47, poz. 278
Patrycja Mikuła
konsultant podatkowy w spółce doradztwa podatkowego