Po nowelizacji spory między przedsiębiorcami będą podlegać ogólnym, mniej rygorystycznym zasadom procesowym. Złagodzono też zasady zgłaszania wniosków dowodowych i twierdzeń w procesie oraz zaostrzono kary za przeszkadzanie w egzekucji należności. Wprowadzone zmiany mają ułatwić dochodzenie roszczeń - przede wszystkim w przypadku małych i średnich przedsiębiorców.
Mniej formalizmu w procesie
Nowelizacja Kodeksu postępowania cywilnego zlikwidowała postępowanie odrębne w sprawach gospodarczych (czyli w tzw. sporach między przedsiębiorcami). Tym samym sprawy gospodarcze zostały poddane tym samym regułom procesowym, które obowiązują w zwykłych sprawach cywilnych.
Przepisy regulujące odrębne postępowanie w sprawach gospodarczych nakładały na strony postępowania wyższe wymagania niż w zwykłych sprawach cywilnych. W praktyce bardzo często wymogom tym nie byli w stanie sprostać mali i średni przedsiębiorcy, którzy nie korzystali z profesjonalnej pomocy prawnej (ponieważ była ona dla nich zbyt kosztowna). W rezultacie o wygraniu postępowania przed sądem gospodarczym często decydowały względy formalne, przede wszystkim związane z tym, czy strona zgłosiła swoje wnioski dowodowe we właściwym czasie i trybie.
Trzeba podkreślić, że mimo likwidacji odrębnej procedury w sprawach gospodarczych, zachowane zostały sądy gospodarcze jako wydziały sądów powszechnych. Ustawodawca uznał bowiem, że celowe jest wykorzystanie dotychczasowej specjalizacji sędziów sądów gospodarczych przy rozpoznawaniu tych spraw.
Będzie można zgłaszać wnioski dowodowe do zamknięcia rozprawy
Nowe przepisy Kodeksu postępowania cywilnego zmieniają również zasady składania wniosków dowodowych i twierdzeń o okolicznościach faktycznych. Zależy od nich w szczególności szybkość i sprawność postępowania cywilnego. Regułą jest, że strony i uczestnicy postępowania obowiązani są przytaczać wszystkie okoliczności faktyczne i dowody bez zwłoki, aby postępowanie mogło być przeprowadzone sprawnie i szybko. Co najistotniejsze jednak, strony postępowania mogą prezentować materiał procesowy do zamknięcia rozprawy. Zmianie uległa bowiem kwestia ewentualnego odrzucenia spóźnionych wniosków dowodowych. Przed nowelizacją następowało ono z mocy prawa. Po nowelizacji decyzję w tej sprawie podejmie sąd. I to właśnie od oceny sądu będzie zależeć, czy strona powołała twierdzenia lub dowód we właściwym czasie, czy też uczyniła to zbyt późno. Ustalenie, że doszło do opóźnienia w prezentacji twierdzenia lub dowodu, obligować będzie sąd do jego pominięcia, z wyjątkiem trzech sytuacji:
- gdy strona wykaże, że nie ponosi winy w opóźnieniu,
- gdy uwzględnienie spóźnionych twierdzeń lub dowodów nie spowoduje zwłoki w postępowaniu,
- gdy wystąpią inne wyjątkowe okoliczności.
Warto dodać, że nowelizacja ogranicza możliwość składania w toku postępowania pism przez strony. Pozostałe pisma przygotowawcze (z wyjątkiem wniosku o przeprowadzenie dowodu) mogą być składane tylko wtedy, gdy zadecyduje o tym przewodniczący lub - w toku postępowania - sąd (art. 207 § 3 k.p.c.). Należy dodać, że pismo przygotowawcze złożone z naruszeniem tej reguły będzie podlegać zwrotowi (nowy art. 207 § 7 k.p.c.). Zwrot odpowiedzi na pozew lub pisma przygotowawczego nie wyklucza prezentowania twierdzeń i dowodów przez stronę na rozprawie z zachowaniem reguł wynikających z art. 217 k.p.c.
Wyższe kary za utrudnianie egzekucji
Do istotnych zmian wprowadzonych nowelizacją Kodeksu postępowania cywilnego należy podwyższenie wysokości grzywien, które może nakładać komornik na osoby nieprzekazujące mu wymaganych do prowadzenia egzekucji informacji lub przeszkadzające w jego czynnościach. Za nieuzasadnioną odmowę udzielenia komornikowi wyjaśnień lub informacji zobowiązana do tego osoba może zostać ukarana karą grzywny do 2000 zł (przed nowelizacją kara ta nie mogła przekroczyć kwoty 500 zł) - art. 762 k.p.c. Karze w tej samej wysokości będzie również podlegał dłużnik, który zaniedba obowiązku powiadomienia o zmianie miejsca swojego pobytu.
Klienci nie płacą Ci terminowo? Sprwdź jak od 3 maja szybciej odzyskać swoje należności >>
Jeśli żądanie udzielenia wyjaśnień lub informacji zostanie skierowane do osoby prawnej lub innej organizacji, karze grzywny będzie podlegał jej pracownik odpowiedzialny za udzielenie wyjaśnień lub informacji, a gdyby ustalenie takiego pracownika było utrudnione, karze będzie podlegać jej kierownik. Oczywiście przed wydaniem postanowienia o nałożeniu kary organ egzekucyjny wysłucha kierownika.
Do 1000 zł podwyższona została maksymalna wysokość kary grzywny za przeszkadzanie w czynnościach komornika (art. 764 k.p.c.) - przed nowelizacją kara ta nie mogła przekroczyć 200 zł. Grzywną w wysokości do 2000 zł będzie również zagrożone nieudzielanie przez pracodawcę komornikowi wymaganych prawem informacji w przypadku egzekucji z wynagrodzenia za pracę (patrz str. 23) - art. 886 k.p.c.
- ustawa z 16 września 2011 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw - Dz.U. Nr 233, poz. 1381
Marta Wysocka-Fronczek
konsultant podatkowy