Rada UE i Parlament Europejski osiągnęły 2 lutego 2024 r. wstępne porozumienie w sprawie dyrektywy ułatwiającej konsumentom naprawę uszkodzonych lub wadliwych towarów zamiast wymiany ich na nowe po okresie gwarancji producenckiej. Dyrektywa ta jest znana jako dyrektywa o prawie do naprawy (lub R2R). Klienci będą mieli prawo żądać od producentów naprawy urządzeń takich jak np. smartfony, pralki, lodówki, odkurzacze, czy innego sprzętu AGD, a producent nie będzie mógł odmówić naprawy także po okresie gwarancji.
- Dyrektywa o prawie do naprawy towarów
- Priorytet: naprawa i ponowne użycie
- Obowiązek naprawy i wolność wyboru
- Europejski formularz informacji o naprawie
- Europejska platforma napraw online
- Co dalej?
Dyrektywa o prawie do naprawy towarów
Omawiana dyrektywa będzie miała zastosowanie do wszystkich produktów wymagających naprawy zgodnie z prawem UE. Nowe przepisy nałożą obowiązek naprawy na producentów towarów wymagających naprawy, ustanawią europejski formularz informacyjny dostarczający konsumentom kluczowych danych na temat usługi naprawy oraz ujednolicą krajowe platformy informacji o naprawach w jedną europejską platformę internetową.
Priorytet: naprawa i ponowne użycie
Często, gdy odkurzacz, zmywarka, ekspres do kawy lub inny produkt zepsuje się lub jest uszkodzony, łatwiej jest go wyrzucić i kupić nowy niż oddawać do naprawy, zwłaszcza gdy wygasła gwarancja prawna. Dyrektywa, o której mowa tworzy zachęty dla konsumentów, aby przedłużyli żywotność produktu poprzez jego naprawę, co z kolei ma pobudzić sektor napraw, ograniczyć ilość odpadów i promować bardziej zrównoważone modele biznesowe.
Aby to osiągnąć, w dyrektywie zaproponowano:
- możliwość zwracania się przez konsumentów do producentów o naprawę produktów, które zgodnie z prawem UE nadają się do naprawy pod względem technicznym (na przykład pralek, odkurzaczy lub telefonów komórkowych);
- europejski formularz informacji o naprawie , który osoby zajmujące się naprawami mogą zaoferować konsumentom, zawierający jasne informacje, takie jak warunki naprawy, czas zakończenia prac, ceny, produkty zamienne itp. (wzór tego formularza znajduje się w załączniku 1 do dyrektywy);
- europejską platformę internetową dotyczącą napraw, ułatwiającą kojarzenie konsumentów z osobami zajmującymi się naprawami;
- przedłużenie o 12 miesięcy okresu odpowiedzialności sprzedawcy po naprawie produktu.
Dyrektywa utrzyma prawo konsumentów do wyboru między naprawą a wymianą w czasie okresu gwarancji, jeśli produkt jest uszkodzony lub wadliwy.
W przyszłości Komisja Europejska zakłada wprowadzenie wymagań odnośnie nowych produktów w drodze rozporządzenia w sprawie ekoprojektu, które następnie zostaną dodane do listy produktów objętych dyrektywą R2R.
Nowe przepisy zobowiązują też producentów do udostępniania informacji dotyczących części zamiennych na ich stronach internetowych, udostępniania ich wszystkim podmiotom z sektora napraw za rozsądną cenę oraz zakazują praktyk uniemożliwiających korzystanie z części zamiennych używanych lub wydrukowanych w 3D przez niezależne warsztaty.
Obowiązek naprawy i wolność wyboru
Dyrektywa R2R wymaga od producentów dokonania niezbędnych napraw w rozsądnym terminie i, o ile usługa nie jest świadczona bezpłatnie, również za rozsądną cenę, aby zachęcić konsumentów do wyboru naprawy. Dyrektywa utrzymuje jednak również prawo konsumentów do wyboru pomiędzy naprawą a wymianą wadliwego produktu w okresie odpowiedzialności sprzedawcy objętym gwarancją.
W przypadku wyboru przez Konsumenta naprawy towaru okres odpowiedzialności sprzedawcy ulega przedłużeniu o 12 miesięcy od chwili doprowadzenia produktu do zgodności. Okres ten może zostać dodatkowo przedłużony przez państwa członkowskie, jeśli wyrażą taką wolę.
Europejski formularz informacji o naprawie
Dyrektywa wprowadzi europejski formularz informacji o naprawie, który osoby zajmujące się naprawami mogą zaoferować konsumentom, zawierający jasne informacje, takie jak warunki naprawy, czas zakończenia prac, ceny, produkty zamienne itp.
Jeżeli warsztat naprawczy przekaże ten formularz konsumentowi, warunki określone w formularzu będą dla niego wiążące. Wypełnienie formularza musi być bezpłatne , aczkolwiek Konsument może zostać poproszony o pokrycie kosztów usługi diagnostycznej. Kluczowe informacje zawarte w formularzu będą ważne przez 30 dni kalendarzowych, przy czym Konsument i osoba zajmująca się naprawą mogą zgodzić się na przedłużenie tego okresu.
Europejska platforma napraw online
Dyrektywa R2R ustanowi też europejską platformę napraw online zaprojektowaną i obsługiwaną na szczeblu europejskim zamiast 27 platform krajowych. Celem platformy jest udostępnienie konsumentom różnych usług naprawczych na poziomie UE, ale także transgranicznym i w każdym państwie członkowskim. W związku z tym platforma UE będzie zawierać sekcje dotyczące każdego państwa członkowskiego, w których informacje będą pochodzić również z krajowych platform naprawczych, zarówno publicznych, jak i prywatnych. Jednocześnie platformy krajowe będą miały możliwość umieszczania informacji na temat inicjatyw naprawczych prowadzonych przez społeczność.
Co dalej?
Tymczasowe porozumienie osiągnięte przez Radę UE z Parlamentem Europejskim musi teraz zostać zatwierdzone i formalnie przyjęte przez obie te instytucje.
Tło
Projekt dyrektywy R2R został przedstawiony przez Komisję Europejską 22 marca 2023 r. i stanowi część nowego programu na rzecz konsumentów oraz planu działania dotyczącego gospodarki o obiegu zamkniętym. Uzupełnia inne niedawne inicjatywy ustawodawcze mające na celu promowanie zrównoważonej konsumpcji, takie jak rozporządzenie w sprawie ekoprojektu (które będzie promować produkcję produktów nadających się do naprawy) oraz dyrektywa w sprawie wzmocnienia pozycji konsumentów na potrzeby przejścia na ekologiczną transformację (która umożliwi konsumentom podejmowanie bardziej świadomych decyzji zakupowych na punkt sprzedaży).
Gospodarka o obiegu zamkniętym