Ulga dla seniorów w 2024 roku - zasady stosowania. Limit zwolnienia, przepisy, wyjaśnienia fiskusa

• Zwolnienie z PIT dla pracujących emerytów. Jakich przychodów dotyczy? Jakie są warunki?
• Limit zwolnienia jest powiększony o kwotę wolną od podatku
• Jak skorzystać z ulgi dla pracujących seniorów w rozliczeniu rocznym
• Ulga dla pracujących seniorów w interpretacjach podatkowych

Zwolnienie z PIT dla pracujących emerytów. Jakich przychodów dotyczy? Jakie są warunki?

Na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 154 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (ustawa o PIT), wolne od podatku dochodowego są przychody:
- ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej, spółdzielczego stosunku pracy, 
- z umów zlecenia, o których mowa w art. 13 pkt 8, 
- z zasiłku macierzyńskiego
- z pozarolniczej działalności gospodarczej, 
do których mają zastosowanie zasady opodatkowania określone w art. 27, art. 30c albo art. 30ca ustawy o PIT albo ustawie o zryczałtowanym podatku dochodowym w zakresie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych, 
otrzymane przez podatnika po ukończeniu 60. roku życia w przypadku kobiety i 65. roku życia w przypadku mężczyzny, do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 85 528 zł. 

Warunkiem tego zwolnienia jest, to, że podatnik (ów pracujący senior) podlega z tytułu uzyskania tych przychodów ubezpieczeniom społecznym w rozumieniu ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych oraz podatnik, mimo nabycia uprawnienia, nie otrzymuje:

- emerytury lub renty rodzinnej (zarówno z FUS, jak i ubezpieczenia społecznego rolników, żołnierzy zawodowych, czy innych służb mundurowych),
- świadczenia z tytułu świadczeń pieniężnych otrzymywanych po zwolnieniu ze służby przez funkcjonariuszy służb mundurowych oraz żołnierzy, w związku ze zwolnieniem tych osób ze służby stałej na podstawie odrębnych ustaw,
- uposażenia przysługującego w stanie spoczynku lub uposażenia rodzinnego, o których mowa w ustawie z dnia 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych,
- świadczenia pieniężnego, o którym mowa w ustawie z dnia 8 lutego 2023 r. o świadczeniu pieniężnym przysługującym członkom rodziny funkcjonariuszy lub żołnierzy zawodowych, których śmierć nastąpiła w związku ze służbą albo podjęciem poza służbą czynności ratowania życia lub zdrowia ludzkiego albo mienia.

A zatem zwolnienie to dotyczy przychodów:
1) z pracy na etacie (umowa o pracę, stosunek służbowy, praca nakładcza, spółdzielczy stosunek pracy),
2) z umów zlecenia zawartych z firmą,
3) z działalności gospodarczej opodatkowanych według skali podatkowej, 19% podatkiem liniowym, stawką 5% (tzw. ulga IP Box) oraz ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych, oraz 
4) z zasiłków macierzyńskich,
- pod warunkiem, że podatnik podlega z tytułu uzyskania tych przychodów ubezpieczeniom społecznym w rozumieniu ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

Limit zwolnienia jest powiększony o kwotę wolną od podatku

Jak wspomniano zwolnienie jest limitowane kwotą rocznego dochodu z ww. tytułów do wysokości 85 528 zł. Limit ten przysługuje odrębnie każdemu małżonkowi (o ile każdy spełnia warunki zwolnienia) i dotyczy również przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej objętych ulgą na powrót, ulgą dla rodzin 4+ oraz ulgą dla pracujących seniorów. 

W limicie tym nie uwzględnia się: 
- przychodów podlegających opodatkowaniu zryczałtowanym podatkiem dochodowym, o którym mowa w ustawie PIT, 
- innych przychodów zwolnionych od podatku PIT oraz 
- przychodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Ale seniorzy podlegający temu zwolnieniu mają również prawo do kwoty wolnej od podatku (30 tys. zł). A zatem w sumie osoby te zapłacą podatek PIT dopiero jeżeli ich dochody z ww. tytułów przekroczą w roku kalendarzowym kwotę 115 528 zł (brutto).

Jak skorzystać z ulgi dla pracujących seniorów w rozliczeniu rocznym

Ministerstwo Finansów informuje w broszurze informacyjnej, że jeśli w danym roku podatkowym podatnik uzyskał wyłącznie przychody objęte w całości tzw. ulgą dla pracujących seniorów, to nie musi składać zeznania PIT-37. 

Może to jednak zrobić, jeśli np. chce otrzymać „dodatkowy zwrot” z tytułu ulgi na dzieci lub musi doliczyć do dochodu lub podatku kwoty dokonanych odliczeń, do których utracił prawo. 

W takim przypadku w części D zeznania PIT-37 trzeba podać informacje o tych przychodach. 

Uwaga! Ministerstwo Finansów informuje, że zeznanie zawierające tylko przychody, które w całości objęte są  ww. ulgą dla pracujących seniorów nie jest automatycznie akceptowane w usłudze Twój e-PIT.

Osoby fizyczne, spełniające ww. warunki do skorzystania z ulgi dla pracujących seniorów, którzy chcą z niej skorzystać w rozliczeniu rocznym, mogą to zrobić poprzez:
- złożenie zeznania pisemnie, korzystając ze wzoru papierowego, bądź
- złożenie zeznania w usłudze Twój e-PIT przygotowanego na podstawie danych posiadanych przez Krajową Administrację Skarbową, w tym danych z informacji PIT-11 złożonych do urzędu skarbowego przez płatników.

Po zalogowaniu się do usługi Twój e-PIT należy sprawdzić zeznanie przygotowane przez Krajową Administrację Skarbową. 

Krajowa Informacja Skarbowa wyjaśnia, że w niektórych przypadkach mogą być potrzebne zmiany. Dotyczy to osób, którym w trakcie roku płatnik nie stosował ulgi dla pracujących seniorów oraz np. osób, którym PIT-0 dla seniora przysługuje tylko za część roku podatkowego, a płatnik w związku z brakiem złożonego oświadczenia nie uwzględnił tego w przekazanej informacji PIT-11. 

Krajowa Informacja Skarbowa radzi, by osoby, które osiągnęły wiek uprawniający do skorzystania z ulgi i początkowo pracowały nie pobierając emerytury (przychód zwolniony z PIT na podstawie ulgi dla pracującego seniora), a następnie zaczęły pobierać emeryturę i ponownie podjęły pracę (przychód objęty PIT) – sprawdziły i ewentualnie zmieniły przygotowane zeznanie. Bowiem w przypadku takich osób ulgą objęte są wyłącznie należności za pracę uzyskaną w miesiącach przed jednoczesnym pobieraniem emerytury/renty rodzinnej.

Zeznanie w usłudze Twój e-PIT jest wypełniane na podstawie danych z PIT-11. Płatnik (pracodawca) rozgranicza w PIT-11 przychody zwolnione na podstawie ulgi dla pracującego seniora tylko wówczas, gdy na podstawie oświadczenia złożonego przez podatnika stosował je w trakcie roku przy poborze zaliczek. Jeśli zwolnienie nie było stosowane przez płatnika w trakcie roku albo było ale tylko za część roku (zgodnie z oświadczeniem podatnika), a ulga przysługuje w innym wymiarze, podatnik przed złożeniem zeznania powinien je zaktualizować stosownie do przysługującego mu uprawnienia i do wysokości limitu.

Ulga dla pracujących seniorów w interpretacjach podatkowych

Różne problemy dot. omawianego zwolnienia podatkowego w PIT są dość często wyjaśniane przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacjach podatkowych. Poniżej wskazujemy klika z ciekawszych tez takich interpretacji z ostatnich tygodni.

Warunek nieotrzymywania emerytury

(…) Z art. 21 ust. 1 pkt 154 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wynika, że wolne od podatku dochodowego są przychody otrzymane przez podatnika, który mimo nabycia uprawnienia (prawa) do emerytury, tej emerytury nie otrzymuje. Tym samym, warunek „nieotrzymywania emerytury” jako warunek do zastosowania ww. zwolnienia podatkowego, powinien być spełniony na moment otrzymania przychodu, tj. na moment wypłaty należności ze stosunku pracy.
Mają na uwadze przedstawiony we wniosku opis sprawy oraz wskazane wyżej uregulowania prawne stwierdzić należy, że przychód uzyskany przez Panią (…) 2023 r. z tytułu odprawy emerytalnej oraz ostatniego wynagrodzenia za (…) 2023 r. do wysokości 85 528 zł, korzysta ze zwolnienia na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 154 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Wypłata ww. świadczeń nastąpiła bowiem przed wypłatą pierwszej emerytury, którą otrzymała Pani na konto (…) 2023 r. Może Pani zatem, w rocznym zeznaniu podatkowym PIT-37 za 2023 r. zastosować tzw. „ulgę dla seniorów” w odniesieniu do kwot przychodów uzyskanych z tytułu odprawy emerytalnej oraz wynagrodzenia do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 85 528 zł. (z interpretacji indywidualnej Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 23 kwietnia 2024 r. – sygn. 0112-KDIL2-1.4011.199.2024.2.DJ).

Zaniechanie poboru zaliczek na podatek 

(…) Z analizy Państwa wniosku wynika, że (...) 2023 r. pracownica osiągnęła wiek emerytalny (60 lat) i nie pobierała emerytury, gdyż stosunek pracy trwał nadal, zatem podlega ubezpieczeniom społecznym. Nie pobierała i nie będzie pobierała żadnych innych świadczeń wymienionych w lit. a-g art. 21 ust. 1 pkt 154 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Ponadto pracownica złożyła Państwu jako płatnikowi stosowne oświadczenia, że spełnia warunki do stosowania zwolnienia, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 154 (w tym po ponownym nawiązaniu stosunku pracy).

Odnosząc zacytowane wyżej przepisy na grunt przedstawionego przez Państwa zdarzenia przyszłego należy wskazać, że jak wynika z przepisu art. 21 ust. 1 pkt 154 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, zwolnione z podatku są przychody otrzymane przez podatnika, który mimo nabycia uprawnienia (prawa) do emerytury, tej emerytury nie otrzymuje.
Tym samym, warunek „nieotrzymywania emerytury” jako warunek do zastosowania ww. zwolnienia podatkowego powinien być spełniony na moment otrzymania przychodu, tj. na moment wypłaty wynagrodzenia lub innego świadczenia z tytułu istniejącego stosunku pracy.
Ponadto przepisy nie uzależniają zastosowania przedmiotowego zwolnienia od tego czy wypłacone świadczenie podlega ubezpieczeniu społecznemu a od tego czy pracownik osiąga przychody, w tym przypadku ze stosunku pracy, podlegające ubezpieczeniu społecznemu.
W związku z powyższym, pracownica, której wypłacą Państwo świadczenie ze stosunku pracy, składające się z odprawy emerytalnej, jest uprawniona do skorzystania z przedmiotowego zwolnienia.

1 czerwca 2024 r. pracownica podjęłaby nowe zatrudnienie u Państwa na podstawie umowy o pracę bądź umowę zlecenie. Należy w tym miejscu podkreślić, że przychody z umowy zlecenia, jako jedyne źródło przychodu, stanowią tytuł do objęcia obowiązkowym ubezpieczeniem społecznym.

Jak wskazali Państwo we wniosku, pracownica złożyła wniosek o stosowanie ulgi dla seniora, gdyż nie otrzymuje żadnych świadczeń wskazanych w art. 21 ust. 1 pkt 154 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych a wypłata odprawy emerytalnej nastąpi 27 maja 2024 r., a więc w ostatnim dniu trwającego stosunku pracy. Zatem na moment wypłaty odprawy, tj. na dzień (...) 2024 r., pracownica będzie spełniała warunki uprawniające do skorzystania z omawianego zwolnienia.

W przypadku podjęcia nowego zatrudnienia 1 czerwca 2024 r. i dokonania 28 czerwca 2024 r. wypłaty bieżącego wynagrodzenia, nie ma wpływu okoliczność skorzystania przez pracownicę z możliwości przejścia na emeryturę (posiadania przez nią uprawnień do emerytury) i nie wyklucza jej z korzystania ze zwolnienia, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 154 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Decydujące znaczenie ma natomiast fakt nieotrzymania do tego dnia świadczenia emerytalnego.
Innymi słowy posiadanie przez pracownika uprawnienia do emerytury, która przed dniem wypłaty wynagrodzenia nie została wypłacona, nie wyklucza go z korzystania ze zwolnienia, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 154 tej ustawy.

W konsekwencji przychody pracownicy – tj. kobiety, która ukończyła 60. rok życia i nabyła uprawnienia do emerytury, o której mowa w ustawie o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych – uzyskiwane ze stosunku pracy (umowy zlecenia), do których mają zastosowanie zasady opodatkowania określone w art. 27 ww. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, podlegają zwolnieniu od podatku dochodowego na mocy art. 21 ust. 1 pkt 154 tej ustawy, do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym 2024 kwoty 85 528 zł.

Zatem wobec złożenia przez pracownicę oświadczenia, o którym mowa w art. 31a ust. 8 ww. ustawy jako płatnik, nie powinni Państwo pobrać zaliczki na podatek dochodowy od ww. świadczeń, o ile zmianie nie ulegnie stan faktyczny lub prawny.

(z interpretacji indywidualnej Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 22 kwietnia 2024 r. – sygn. 0115-KDIT3.4011.217.2024.2.RS).

Ulga dla seniora w rozliczeniu rocznym. Odliczenie składek na ubezpieczenia społeczne

(…) Reasumując: stwierdzam, że na gruncie przedstawionego przez Panią zdarzenia, otrzymane przez Panią w okresie od 10 lipca 2023 r. (dzień 60. urodzin) do 6 sierpnia 2023 r. (dzień poprzedzający dzień otrzymania przez Panią pierwszej emerytury z wyrównaniem za lipiec) przychody ze stosunku pracy są wolne od podatku dochodowego na mocy art. 21 ust. 1 pkt 154 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Nadmieniam przy tym, że łączna kwota przychodów zwolnionych od podatku nie może przekroczyć kwoty 85 528 zł.

W konsekwencji – zważywszy na obowiązującą w polskim systemie podatkowym zasadę samoopodatkowania – podnoszony przez Panią fakt niezastosowania przez płatnika zwolnienia i jednoczesne odprowadzanie podatku od całości przedmiotowych świadczeń (tj. przed otrzymaniem pierwszej emerytury) nie niweczą Pani prawa do uwzględnienia zwolnienia od podatku (tzw. ulgi dla seniora) w zeznaniu rocznym za rok 2023 w przypadku tychże przychodów – w limitowanej wysokości.

Jednocześnie wskazuję, że w rocznym zeznaniu podatkowym PIT-37 stosując tzw. „ulgę dla seniora” winna Pani pomniejszyć o kwotę wolną od podatku wysokość otrzymanego przez Panią ze stosunku pracy przychodu za rok 2023 i pomniejszyć wartość pobranych składek na ubezpieczenie społeczne o wartość składek zapłaconych od przychodów objętych ulgą, gdyż nie podlegają one odliczeniu.
O ile zatem pracodawca nie wyodrębnił w informacji PIT-11 kwoty tych składek, winna Pani z ogólnej kwoty zapłaconych składek na ubezpieczenia społeczne, odliczyć tyle, ile w Pani przypadku wynosi udział procentowy przychodów podlegających opodatkowaniu w sumie tych przychodów i przychodów objętych rzeczoną ulgą.
(z interpretacji indywidualnej Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 16 kwietnia 2024 r. – sygn. 0112-KDIL2-1.4011.170.2024.1.TR).

Paweł Huczko

Podstawa prawna: art. 21 ust. 1 pkt 154 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych.