Dostęp hurtowy do sieci zbudowanej ze środków KPO/FERC

• KPO i Fundusze Europejskie na Rozwój Cyfrowy. Co nas czeka w 2024 roku
• Warunki dostępu hurtowego do sieci współfinansowanej w ramach KPO/FERC
• Jak świadczyć usługi za pośrednictwem sieci wybudowanej w ramach funduszy pochodzących z KPO/FERC?

KPO i Fundusze Europejskie na Rozwój Cyfrowy. Co nas czeka w 2024 roku

Rok 2024 przyniesie dla operatorów nowe wyzwania – dla beneficjentów dofinansowań będzie z pewnością czasem wzmożonej pracy nad prawidłową realizacją inwestycji. Nowe możliwości otwierają się również dla pozostałych operatorów, mających na uwadze wspólne koegzystowanie w nowo powstającej infrastrukturze telekomunikacyjnej.

Programy - Krajowy Plan Odbudowy i Zwiększania Odporności (dalej jako „KPO”) oraz Fundusze Europejskie na Rozwój Cyfrowy (dalej jako „FERC”) na lata 2021-2027, pochodzą z budżetu Unii Europejskiej i są kontynuacją Programu Operacyjnego Polska Cyfrowa 2014-2020 (dalej jako „POPC”). W ramach zwalczania skutków wywołanych pandemią COVID-19, Unia Europejska przeznaczyła dofinansowanie w wysokości 7.180.813.408,00 zł, na budowę sieci szerokopasmowej na obszarach tzw. białych plam, wyznaczonych w oparciu o dane dostępne w systemie SIDUSIS (strona internetowa: https://internet.gov.pl/). Wśród głównych celów przedsięwzięcia wskazano m.in. poprawę dostępności 5G, zastosowanie technologii o dużej penetracji światłowodu oraz gigabitowy dostęp do Internetu w miejscach kluczowych dla rozwoju społeczno-gospodarczego. Co ważne, w porównaniu do POPC znacząco zwiększyła się sama skala dofinansowania – w ramach POPC dla I Osi priorytetowej – Powszechnego dostępu do szybkiego Internetu rozdysponowano 1.445.555.812,00 zł, natomiast w ramach naborów KPO/FERC przewidziany budżet dofinansowania jest niemalże pięciokrotnie wyższy.

Warunki dostępu hurtowego do sieci współfinansowanej w ramach KPO/FERC

Zgodnie z dokumentacją konkursową, infrastruktura telekomunikacyjna współfinansowana ze środków pochodzących z KPO/FERC ma zostać wybudowana do 30 czerwca 2026 r. 

Beneficjenci dofinansowania (dalej jako „OSD”) są zobowiązani do podłączenia każdego punktu adresowego oznaczonego jako biała plama, jak również dodatkowych punktów adresowych, których wykonanie zadeklarowali we wniosku o dofinansowanie (tzw. szarych plam). Na terenie infrastruktury OSD (jak również osoby, które nabyły prawa do infrastruktury lub sieci) są zobowiązani do zapewnienia dostępu hurtowego, a więc umożliwienia innym operatorom (dalej jako „OK”) korzystania z wybudowanej w ramach środków unijnych sieci przez okres 10 lat.

W porównaniu do inwestycji realizowanych w ramach POPC, obowiązek zapewnienia dostępu hurtowego do sieci został wydłużony o 3 lata. Dodatkowo, przez czas nieokreślony OSD są zobowiązani do udostępniania infrastruktury pasywnej, do której dostęp powinien być zapewniony na cały okres eksploatacji danych elementów sieci. Szczegółowe zasady współpracy w zakresie dostępu hurtowego pomiędzy OSD a OK, którzy chcą świadczyć usługi telekomunikacyjne na terenach objętych dofinansowaniem, zostały opracowane przez Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej. W czerwcu 2023 r. w Biuletynie Informacji Publicznej UKE został opublikowany dokument pt. Rekomendacja w zakresie dostępu do sieci zrealizowanej w ramach KPO/FERC (dalej jako „Rekomendacja UKE”), oparty na Rozporządzeniu Komisji (UE) nr 651/2014 z dnia 17 czerwca 2014 r. uznającym niektóre rodzaje pomocy za zgodne z rynkiem wewnętrznym w zastosowaniu art. 107 i 108 Traktatu (dalej jako „Rozporządzenie GBER”). OSD zobowiązani są również do stosowania Wymagań dla sieci KPO/FERC, przygotowanych przez Instytut Łączności - Państwowy Instytut Badawczy. Zgodnie z powyższymi dokumentami, na żądanie OK, OSD jest zobowiązany do udostępnienia mu infrastruktury wybudowanej w ramach dofinansowania KPO/FERC w zakresie obejmującym usługi: BSA, dostępu do kanalizacji kablowej, dostęp do ciemnych włókien, LLU, VULA, kolokację, połączenie sieci w trybie kolokacji, podłączenie sieci w trybie liniowym oraz dostęp do podbudowy słupowej, wież i masztów. 

OSD ma obowiązek zaoferować możliwie najszerszy dostęp do usług aktywnych i pasywnych świadczonych w oparciu o infrastrukturę KPO/FERC, na równych i niedyskryminujących warunkach. Co za tym idzie, za udzielenie dostępu do sieci, OSD nie może naliczyć OK wyższych kosztów wyższych niż te, które sam stosuje wobec własnych abonentów, bezpośrednio świadcząc im usługi bądź cenników mniej korzystnych od oferowanych przedsiębiorstwom zależnym od OSD bądź z nim powiązanym. To samo dotyczy również innych warunków świadczenia usług, co oznacza, że OK może żądać zastosowania wobec niego jednakowych warunków w porównywalnych okolicznościach.

OSD przygotowuje ofertę, w której określa ramowe warunki świadczenia usług oraz współpracy międzyoperatorskiej w zakresie dostępu hurtowego sieci współfinansowanej ze środków KPO/FERC (w tym m.in. informacje o zasięgu sieci, uwarunkowaniach technologicznych sieci, cenniku, świadczenia asysty przez OSD). Zainteresowani OK będą mogli ją znaleźć na stronie internetowej prowadzonej przez OSD wraz z informacją o innych operatorach zainteresowanych świadczeniem usług za pośrednictwem sieci współfinansowanej ze środków KPO/FERC. Ponadto, po zawarciu umowy OK może zażądać od OSD przestawienia informacji m.in. o wszystkich punktach, w których możliwe jest uzyskanie dostępu do infrastruktury (w tym do wszystkich węzłów, szaf kablowych, studni czy muf kablowych), wskazania parametrów technicznych, listy odcinków kabli telekomunikacyjnych (z uwzględnieniem liczby włókien światłowodowych), kanalizacji kablowej, dostępnej przestrzeni kolokacyjnej i podbudowy słupowej jak również listy urządzeń telekomunikacyjnych kompatybilnych z siecią KPO/FERC, w tym również w formie graficznej, uwzględniającej poszczególne warstwy sieci. Informacje te powinny być cyklicznie aktualizowane przez OSD (do końca czerwca i do końca grudnia każdego roku).

Jak świadczyć usługi za pośrednictwem sieci wybudowanej w ramach funduszy pochodzących z KPO/FERC?

Szczegółowe warunki udzielenia dostępu hurtowego do sieci wybudowanej w ramach dofinansowania KPO/FERC określa umowa pomiędzy OSD a OK, niemniej jednak nie może zawierać postanowień mniej korzystnych dla OK niż wskazane w Rekomendacjach UKE. OSD jest zobowiązany do zapewnienia dostępu hurtowego na zasadach określonych w tym dokumencie pod rygorem wypowiedzenia przez CPPC umowy o dofinansowanie inwestycji. Pierwszym krokiem, który musi wykonać OK mający zamiar świadczyć usługi na terenie sieci powstałej w ramach KPO/FERC, jest złożenie wniosku do właściwego OSD. 

W odpowiedzi na wniosek, OSD powinien wysłać OK umowę o świadczenie usług (bądź odpowiednio wezwać do uzupełnienia braków we wniosku). OK powinien taką umowę opatrzyć podpisem i odesłać w ciągu 5 dni roboczych. Jeżeli strony będą chciały negocjować warunki umowy, jej zawarcie powinno nastąpić w terminie nie dłuższym niż 60 dni roboczych. Umowa pomiędzy OSD a OK jest zawierana na czas nieokreślony, przy czym OSD może wypowiedzieć ją wyłącznie w przypadku rażącego naruszenia warunków umownych przez OK (np. w przypadku zalegania z opłatami, nieuprawnionego ingerowania w sieć, używania sieci w sposób niezgody z dokumentacją wynikającą z programów pomocowych czy naruszenia parametrów jakościowych świadczonych usług). Zgodnie z Rekomendacjami UKE, OK przysługuje natomiast prawo do wypowiedzenia takiej umowy w każdym przypadku, z zachowaniem 3-miesięcznego okresu wypowiedzenia ze skutkiem na koniec okresu rozliczeniowego.

Następnie, OK powinien złożyć zamówienie na konkretne usługi, które chce świadczyć - za pośrednictwem sieci OSD. Usługi dostępu do kanalizacji kablowej, ciemnych włókien, podbudowy słupowej, wież i masztów, połączenia sieci w trybie kolokacji bądź w trybie liniowym, mogą być świadczone zarówno przez czas określony jak i nieokreślony. Na podstawie zamówienia, OSD powinien przekazać OK dane konieczne do przygotowania projektu technicznego jak również dokonać rezerwacji zasobów sieciowych (rezerwacja nieodpłatna co do zasady obejmuje okres 60 dni od złożenia zamówienia), po czym powinien rozpocząć świadczenie usługi. Wszelkie prace instalacyjne OK będzie musiał wykonać na własny koszt, co więcej będzie podlegał w tym zakresie kontroli OSD. W przypadku usług BSA, LLA i VULA, składając zamówienie OK wskazuje od razu adres świadczenia usługi jak również określa jej parametry. OSD może odmówić udostępnienia usługi OK wyłącznie w ściśle określonych sytuacjach, w tym m.in. w przypadku braku wolnych zasobów infrastrukturalnych, rażącego naruszenia umowy przez OK, braku technicznej możliwości świadczenia usług za pośrednictwem sieci. OK i- OSD mogą uzgodnić również któremu z nich będzie przysługiwać prawo własności ONT’ów – na tym też podmiocie będzie ciążył obowiązek instalacji tych urządzań. OK może zostać skontrolowany przez OSD pod względem sposobu wykorzystywania sieci, w szczególności w zakresie zgodności z przeznaczeniem sieci jak również warunków świadczenia usług i niezbędności korzystania z danej usługi przez OK.

Sposób wyliczania opłat za poszczególne usługi również nieco różni się od rozwiązania przyjętego w POPC, gdzie „z góry” określone zostały przeliczniki cenowe, którymi OSD byli związani. W obecnym modelu to OSD określa wysokość opłat za świadczone usługi, niemniej jednak oferta przez niego przedstawiona podlega zatwierdzeniu przez Prezesa UKE (z uwzględnieniem cen hurtowych obowiązujących na innych obszarach, cen regulowanych już ustalonych przez właściwy organ bądź orientacji kosztowej i metodyki wymaganych zgodnie z sektorowymi regulacjami). Ponadto, Prezes UKE jest uprawniony do bieżącej kontroli oferty OSD, w szczególności może zobowiązać go do przedłożenia szczegółowych informacji w zakresie stosowanych stawek oraz kalkulacji kosztów w celu zweryfikowania zgodności oferty OSD z Rekomendacjami UKE.

Wszelkie nieprawidłowości w tym zakresie Prezes UKE jest zobowiązany niezwłocznie przekazać do CPPC, co zgodnie z umową o dofinansowanie może stanowić podstawę do jej wypowiedzenia. Ponadto cenniki przedstawiane w ofercie OSD nie powinny zawierać opustów wolumenowych ani zawierać innych mechanizmów, które mogłyby uprzywilejować operatorów bądź poszczególne grupy. W ramach elastyczności cenowej OSD mogą oferować wszystkim OK opusty obliczone na identycznej zasadzie, np. w zależności od okresu obowiązywania umowy, poziomu parametrów jakościowych świadczonych usług. OSD może również zaproponować OK długoterminowe opusty ze względu na niski potencjał popytowy.

Podsumowując, powstająca w ramach dofinansowań unijnych infrastruktura telekomunikacyjna z jednej strony może przynieść operatorom nowe możliwości – w szczególności, gdy nie dysponują własną siecią na danym obszarze, umożliwi bowiem świadczenie usług telekomunikacyjnych w nowych miejscach. Pewne wątpliwości mogą pojawić się jednak, gdy na obszarach wytypowanych do wsparcia w ramach dofinansowań z KPO/FERC istnieje już infrastruktura telekomunikacyjna, a zrealizowanie założeń konkursowych będzie wiązało się z niekorzystnym dla obu stron zjawiskiem zdublowania sieci, co było dość częstym problemem w przypadku programu POPC. W przeciwieństwie do poprzedniego programu pomocowego, obecna konstrukcja programów KPO/FERC umożliwia potraktowanie istniejącej w danym punkcie adresowym infrastruktury telekomunikacyjnej jako bariery inwestycyjnej i wyłączenie go z realizowanej inwestycji. Niemniej jednak, uprawnienie to przysługuje wyłącznie OSD i jest uzależnione od indywidualnego oszacowania przez niego potencjału konkurowania o abonentów na obszarze, gdzie istnieje już sieć NGA. Może więc okazać się, że na pewnych obszarach dojdzie jednak do powielenia infrastruktury, również z perspektywy braku możliwości wyłączenia w ramach barier inwestycyjnych punktów adresowych zgłoszonych przez OSD jako inwestycje własne.

Mamy jednakże nadzieję, że dzięki wspólnemu dialogowi uda się wypracować korzystne zarówno dla beneficjentów dofinansowań jak i pozostałych operatorów rozwiązania, a nowo powstająca infrastruktura przyczyni się do podniesienia jakości świadczonych usług.

Autor: Wiktoria Burek - aplikantka radcowska