W rzeczywistości zmiennych warunków ekonomicznych i finansowych, wielu przedsiębiorców i osób prywatnych poszukuje skutecznych sposobów ochrony swojego majątku, w tym przed potencjalnymi roszczeniami wierzycieli. Jednym z narzędzi, które zyskuje coraz większą popularność w tej dziedzinie, jest fundacja rodzinna. W Polsce fundacja rodzinna stała się nie tylko sposobem na zarządzanie majątkiem, ale także skutecznym mechanizmem zabezpieczającym. W niniejszym artykule omówimy rolę oraz korzyści wynikające z ustanowienia fundacji rodzinnej jako instrumentu ochrony majątku przed wierzycielami.
- Korzyści wynikające z ustanowienia fundacji rodzinnej
- Rola fundacji rodzinnej w zabezpieczeniu majątku
- Zakres odpowiedzialności fundacji rodzinnej
Korzyści wynikające z ustanowienia fundacji rodzinnej
Ustanowienie fundacji rodzinnej jako formy zabezpieczenia majątku niesie za sobą szereg korzyści dla osób fizycznych oraz rodzinnych przedsiębiorstw. Jedną z głównych zalet jest możliwość transferu majątku do fundacji, zachowując jednocześnie kontrolę nad nim poprzez sprawowanie funkcji zarządczych. W ten sposób osoba zakładająca fundację może nadal korzystać z majątku, np. poprzez korzystanie z dochodów z funduszy fundacji czy dysponowanie nieruchomościami przekazanymi na jej cele.
Ponadto fundacja rodzinna może być skutecznym narzędziem planowania sukcesji, umożliwiając przekazanie majątku kolejnym pokoleniom w sposób kontrolowany i zminimalizowany pod kątem ryzyka ewentualnych roszczeń wierzycieli. Dzięki odpowiedniemu zaplanowaniu struktury fundacji, możliwe jest zachowanie ciągłości działań biznesowych oraz ochrona przed utratą majątku w przypadku nieprzewidzianych sytuacji finansowych.
Rola fundacji rodzinnej w zabezpieczeniu majątku
Fundacja rodzinna, będąca formą organizacji non-profit, może pełnić istotną rolę w ochronie majątku przed roszczeniami. Głównym celem ustanowienia fundacji rodzinnej jest zabezpieczenie majątku na potrzeby przyszłych pokoleń, ale również chronienie go przed ewentualnymi zagrożeniami zewnętrznymi, takimi jak wierzyciele czy roszczenia spadkobiercze.
Jednym z najważniejszych aspektów fundacji rodzinnej jako narzędzia ochronnego jest fakt, że majątek przekazany na jej cele przestaje być własnością osób fizycznych, które go utworzyły. Dzięki temu, w przypadku ewentualnych roszczeń wierzycieli, fundacja rodzinna może stanowić barierę chroniącą majątek przed egzekucją.
Zakres odpowiedzialności fundacji rodzinnej
Fundacja rodzinna co do zasady odpowiada za zobowiązania związane z osobą fundatora i jest to odpowiedzialność solidarna. Obejmuje ona zobowiązania fundatora, które powstały przed ustanowieniem fundacji rodzinnej. Uprzywilejowaniu podlegają zobowiązania z tytułu obowiązku alimentacyjnego, ponieważ w przypadku obowiązku alimentacyjnego fundacja rodzina może ponosić odpowiedzialność za zobowiązania powstałe zarówno przed ustanowieniem fundacji, jak też po jej ustanowieniu.
Istotną niedogodność w dochodzeniu roszczeń wobec fundacji rodzinnej za zobowiązania fundatora stanowi brak informacji o jego osobie w rejestrze fundacji rodzinnych. Co więcej, na obecną chwilę dostęp do, co prawda, jawnego rejestru fundacji rodzinnych, jest możliwy jedynie w siedzibie Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim, nie istnieje bowiem zdalny dostęp do rejestru.
Może więc okazać się, że wierzyciele niejednokrotnie będą występować z roszczeniami wobec niewypłacalnego fundatora, nie wiedząc, że źródłem braku majątku po jego stronie jest wniesienie go do fundacji rodzinnej. Może to prowadzić nawet do tego, że zaspokojenie wierzyciela zostanie udaremnione.
Warto pamiętać także, że stosownie do przepisów o fundacji rodzinnej mienie fundacji rodzinnej może mieć cztery źródła pochodzenia: wniesienie przez fundatora w momencie ustanowienia fundacji, darowizna, spadkobranie oraz wzrost wartości mienia w związku z zarządem fundacji. W efekcie uzupełnienie przez fundatora za jego życia mienia działającej fundacji rodzinnej powinno odbywać się wyłącznie w drodze darowizny. Zasilenie majątku fundacji rodzinnej w drodze darowizny, jeżeli miało ono na celu zaszkodzenie wierzycielom lub uniemożliwienie im zaspokojenia roszczeń, może być zwalczane w drodze skargi pauliańskiej, pozwalającej podważyć skutki takiego rozporządzenia fundatora. Dochodzenie roszczeń wobec fundacji rodzinnej w tym trybie także może być jednak znacznie utrudnione, z uwagi na niejawność tego rodzaju rozporządzeń.
Wcale względniejsze dla wierzycieli nie jest dochodzenie roszczeń za zobowiązania fundatora powstałe przed założeniem fundacji wobec fundacji rodzinnej powołanej w testamencie. Pomijając wcześniej wskazane trudności natury informacyjnej wynikającej ze sposobu prowadzenia rejestru, na przeszkodzie w skutecznym dochodzeniu roszczeń wobec fundacji – spadkobiercy może stać fakt, że fundacja rodzinna ustanowiona w testamencie może być wpisana do rejestru do dwóch lat od ogłoszenia testamentu. Liczenie okresu dwóch lat od ogłoszenia testamentu, nie zaś od otwarcia spadku (śmierci fundatora) może sprawiać, że z uwagi na upływ terminu przedawnienia dochodzenie przez wierzycieli roszczeń za zobowiązania fundatora wobec tak powołanej fundacji może być iluzoryczne.
Podsumowanie
W obliczu zwiększającej się niepewności ekonomicznej i finansowej, posiadanie skutecznych zabezpieczeń majątkowych staje się priorytetem dla wielu osób i przedsiębiorstw. Fundacja rodzinna, ze względu na swoją specyficzną strukturę i cele, może stanowić efektywne narzędzie ochronne przed roszczeniami wierzycieli. Dzięki możliwości przeniesienia majątku do fundacji, zachowując jednocześnie pewną kontrolę nad nim, osoby fizyczne mogą skutecznie zabezpieczyć swoje aktywa na potrzeby przyszłych pokoleń, jednocześnie minimalizując ryzyko utraty majątku w wyniku egzekucji lub innych roszczeń wierzycieli. Warto podkreślić, że ustanowienie fundacji rodzinnej wymaga starannej analizy i planowania pod kątem indywidualnej sytuacji oraz potrzeb, dlatego zawsze warto skonsultować się z doświadczonym prawnikiem czy doradcą podatkowym przed podjęciem decyzji w tej materii.
Mateusz Chmura, radca prawny, Chmura i Partnerzy Radcowie Prawni sp. p.
Kontakt do autora znajdziesz tu: chmuralegal.pl