RADA
Firma powinna wystąpić z wnioskiem do urzędu skarbowego o potwierdzenie, czy sprzedawca na dzień wystawienia faktury był podatnikiem zarejestrowanym jako podatnik czynny VAT i nadal nim jest.
UZASADNIENIE
Istotnie każdy podatnik, zanim przeprowadzi transakcję z nieznanym kontrahentem, powinien sprawdzić jego wiarygodność i upewnić się, czy ma on prawo do wystawiania faktur VAT. Może tego dokonać również po otrzymaniu od niego pierwszej faktury albo w każdym innym momencie współpracy (w jej trakcie). Zgodnie z obowiązującymi przepisami konsekwencje wystawienia faktury VAT przez nierzetelnego kontrahenta dotykają przede wszystkim odbiorcę takiej faktury. Zgodnie z przepisami ustawy o VAT podstawą do odliczenia podatku naliczonego przy zakupie towarów i usług są faktury VAT, i to tylko takie, które zostały wystawione przez uprawnione podmioty. Za podmiot nieuprawniony do wystawiania faktur uważa się podmioty:
• nieistniejące - czyli takie, które stwarzają formalne pozory istnienia, ale faktycznie nie uczestniczą w rzeczywistości w obrocie prawnym,
• niezarejestrowane na potrzeby VAT jako podatnicy VAT czynni albo wykreślone z tego rejestru. Rejestracja taka polega na złożeniu przez nie zgłoszenia rejestracyjnego VAT-R przed dniem wykonania pierwszej czynności podlegającej opodatkowaniu VAT, z wyborem opcji rozliczania VAT.
Jeżeli zatem podmiot nie spełnia powyższych warunków, nie jest uprawniony do wystawiania faktur VAT. Istotna jest przy tym data złożenia formularza rejestracyjnego VAT-R, ponieważ prawo do wystawiania faktur powstaje od chwili jego złożenia. Faktury VAT i faktury korygujące wystawione przez podmioty nieistniejące lub nieuprawnione do ich wystawiania nie stanowią dla nabywcy (podatnika VAT) podstawy do odliczania podatku z nich wynikającego, co wynika wprost z art. 88 ust. 3a pkt 1a) ustawy o VAT. Nie ma przy tym znaczenia, czy należność z faktury zostanie przez nabywcę uregulowana, czy nie. Ponadto jeżeli organ skarbowy ujawni odliczony VAT z takiej faktury podczas kontroli podatkowej, nabywca musi zwrócić niewłaściwie odliczony VAT wraz z odsetkami za zwłokę oraz ponosi dodatkowe konsekwencje w postaci 30-proc. sankcji wartości tego odliczenia (dodatkowego zobowiązania podatkowego).
W celu sprawdzenia wiarygodności kontrahenta firma może się zwrócić przede wszystkim do niego o przesłanie kserokopii potwierdzenia zarejestrowania się jako podatnik VAT wydanego mu przez urząd skarbowy na druku VAT-5. Jest ono dowodem na to, że kontrahent został zarejestrowany jako czynny podatnik VAT, a nie podatnik VAT zwolniony. Nie daje to natomiast gwarancji, że w chwili wystawienia faktury kontrahent nadal status ten posiadał (nie został wykreślony z rejestru podatników VAT), a fakt ten ma decydujące znaczenie na prawo odliczenia VAT z faktury.
Przepisy ustawy o VAT określają również prawny sposób zabezpieczenia interesów nabywcy w omawianej sytuacji, który określa art. 96 ust. 13 ustawy. Na jego mocy, na wniosek zainteresowanego, naczelnik urzędu skarbowego jest obowiązany potwierdzić, czy podatnik jest zarejestrowany jako podatnik VAT czynny lub zwolniony. Zainteresowanym może być zarówno sam podatnik, jak i osoba trzecia (czyli firma) mająca interes prawny w złożeniu takiego wniosku.
Składając wniosek, firma powinna podać swoje dane: NIP, nazwę firmy lub imię i nazwisko oraz takie same dane kontrahenta, o którego pyta. Istotne jest również podanie daty, jakiej to potwierdzenie ma dotyczyć, czyli dnia wystawienia faktury. Do wniosku firma powinna dołączyć również kserokopię otrzymanej od niego faktury (lub np. podpisanej z nim umowy) jako potwierdzenia jej interesu prawnego w złożeniu wniosku.
• art. 96 ust. 13 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług - Dz.U. Nr 54, poz. 535; ost.zm. Dz.U. z 2007 r. Nr 192, poz. 1382
Mariusz Darecki
ekspert w zakresie VAT