Rozważania na temat podatku liniowego trzeba zacząć od zaznaczenia, że jest on specyficzną formą opodatkowania. Stawka podatku wynosi zawsze tyle samo, bez względu na wysokość osiągniętego dochodu. Zauważyć jednak należy, że nie można korzystać z innych odliczeń podatkowych poza odliczeniem straty podatkowej z lat poprzednich, odliczeniem składek ZUS oraz składki na ubezpieczenie zdrowotne. Niemożliwe jest również rozliczanie się ze swoich dochodów wspólnie z małżonkiem.
Konieczne oświadczenie
Aby skorzystać z opodatkowania według stawki liniowej, konieczne jest do 20 stycznia roku podatkowego złożyć stosowne oświadczenie właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego o wyborze tej formy opodatkowania. Jeśli jednak prowadzenie działalności gospodarczej rozpoczyna się w trakcie roku podatkowego, oświadczenie takie należy złożyć najpóźniej w dniu poprzedzającym dzień rozpoczęcia prowadzenia tej działalności, jednak nie później niż w dniu uzyskania pierwszego przychodu.
Trzeba zaznaczyć, że z podatku liniowego, co do zasady, mogą skorzystać zarówno przedsiębiorcy prowadzący działalność w formie spółek niemających osobowości prawnej, jak i ci, którzy prowadzą działalność na własne nazwisko. Przy wyborze liniowego 19-proc. podatku należy zwrócić szczególną uwagę na to, czy wśród nabywców towarów bądź usług nie znajduje się były pracodawca. Nie można bowiem uzyskiwać przychodów z prowadzonej działalności z czynności świadczonych na rzecz byłego lub obecnego pracodawcy, które odpowiadają czynnościom wykonywanym przez podatnika (lub jednego ze wspólników spółki) w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy. Chcąc skorzystać z opodatkowania według stawki liniowej w okresie dwóch lat nie można ponadto świadczyć czynności na rzecz byłego lub obecnego pracodawcy.
Trzeba zwrócić uwagę, że powyższy zapis nie oznacza jednak, że przedsiębiorca nie może świadczyć żadnych czynności takim podatnikom (pracodawcom). Ustawodawca zaznaczył, że zawężenie odnosi się tylko do czynności, które osoba prowadząca działalność gospodarczą świadczyła wcześniej w ramach umowy o pracę. Jeżeli będzie wykonywał inne usługi, może bez przeszkód skorzystać z tej formy opodatkowania. Ponadto czynności te wcześniej mogły być wykonywane w ramach umów zlecenia lub o dzieło.
Utrata prawa
W sytuacji gdy przedsiębiorca utraci prawo do opodatkowania swoich dochodów według 19-proc. stawki liniowej, zobowiązany będzie do wpłacenia zaliczek na podatek od dochodu osiągniętego od początku danego roku podatkowego. Co więcej, do zaliczek konieczne będzie doliczenie odsetek za zwłokę od zaległości podatkowych.
Na zakończenie trzeba jeszcze zaznaczyć, że opodatkowanie według stawki liniowej, chociażby jednego małżonka, uniemożliwia łączne opodatkowanie małżonków, a także preferencyjne opodatkowanie przewidziane dla osób samotnie wychowujących małoletnie dzieci. Należy także wskazać, że przychodów opodatkowanych według stawki liniowej nie łączy się z pozostałymi przychodami ze źródeł, z których dochód podlega opodatkowaniu według skali podatkowej. Oznacza, że podatnik, który wybrał liniowy PIT i jednocześnie uzyskuje dochody opodatkowane na zasadach ogólnych, zobowiązany będzie do złożenia dwóch odrębnych zeznań rocznych.
KRZYSZTOF KOŚLICKI
krzysztof.koslicki@infor.pl
Podstawa prawna
• Ustawa z 26 lipca 1991 r. podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm.).