Joanna Dmowska
Szczególnie w okresie przedświątecznym organizowane są różnego rodzaju zbiórki artykułów żywnościowych, ubrań czy prezentów dla dzieci, które następnie są im przekazane. Należy w tym przypadku rozróżnić następujące sytuacje:
• organizacja przekazuje towary, które otrzymała od swoich sponsorów lub ze zbiórek publicznych,
• organizacja przekazuje towary, które zakupiła za pieniądze zebrane w trakcie zbiórek publicznych z przeznaczeniem na ten cel,
• organizacja przekazuje towary, które zakupiła za pieniądze, które nie zostały zebrane w trakcie zbiórek publicznych.
Darowizny towarów
Według organów podatkowych o tym, czy darmowe przekazanie stanowi dostawę towarów, a tym samym podlega opodatkowaniu VAT, decyduje fakt, czy podatnikowi przysługiwało prawo do odliczenia VAT. Dlatego należy odpowiedzieć, kiedy w przypadku darmowego przekazywania towarów organizacji nie przysługuje prawo do odliczenia VAT. Podstawowa zasada, wyrażona w art. 86 ustawy o VAT (dalej: ustawa), mówi, że prawo do odliczenia przysługuje, gdy zakupy są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych.
Jeżeli przysługuje prawo do odliczenia, to czynność podlega VAT, ale może być z niego zwolniona gdy jest dokonywana przez organizacje pożytku publicznego, jeżeli towary te zostały nabyte przez te organizacje:
• jako darowizny rzeczowe pochodzące ze zbiórek publicznych, o których mowa w ustawie z 15 marca 1933 r. o zbiórkach publicznych,
• za środki pieniężne pozyskane ze zbiórek publicznych.
Zwolnienie nie dotyczy towarów, które są wyrobami akcyzowymi zharmonizowanymi.
Dlatego należy rozważyć następujące sytuacje:
1) gdy organizacja pożytku publicznego korzysta ze zwolnienia z VAT i nie jest czynnym podatnikiem,
2) gdy organizacja pożytku publicznego nie korzysta ze zwolnienia z VAT i jest czynnym podatnikiem VAT.
Ad 1. W takim przypadku prawo do odliczenia nie przysługuje, ponieważ dokonane zakupy będą służyły działalności zwolnionej z VAT, niezależnie od tego, czy towary pochodzą ze zbiórek publicznych. Przekazanie takich towarów nie podlega VAT i należy dokumentować, dla celów rozliczeń VAT, wyłącznie dowodami księgowymi lub protokołem przekazania towarów. Wartości przekazywanych towarów nie bierze się pod uwagę, ustalając limit zwolnienia z VAT ze względu na wysokość obrotów.
Ad 2. W tym przypadku, gdy organizacja będzie przekazywać towary, które pochodziły ze zbiórek publicznych lub innych darowizn, prawo do odliczenia nie przysługuje. Wynika to wprost z art. 88 ust. 1 pkt 5 lit. b) ustawy, gdzie stwierdzono, że prawo do odliczenia nie przysługuje od towarów, których nabycie nastąpiło w wyniku darowizny. Zasada ta nie będzie miała zastosowania, gdy towary zostały nabyte w wyniku importu towarów. W takim przypadku nabywca może odliczyć VAT od importu towarów (patrz wyrok NSA z 27 maja 2002 r., sygn. akt FPS 4/02).
Należy się zastanowić, co dzieje się w przypadku, gdy towary zostały zakupione przez organizacje za środki pieniężne pozyskane w wyniku darowizn. Czy ten przepis będzie miał zastosowanie? Na to pytanie należy odpowiedzieć przecząco, ponieważ przepis ten ma zastosowanie tylko do darowizny towarów, a nie środków, za które dokonywane są zakupy. Potwierdzają to również organy podatkowe. W piśmie z 8 września 2005 r. Urzędu Skarbowego w Kędzierzynie-Koźlu, nr PP/406-57/KR/05: Naczelnik Urzędu Skarbowego podziela więc pogląd podatnika i uznaje, że w obydwu przypadkach, a więc od zakupów finansowanych z dotacji i darowizn, podatnikowi przysługuje prawo do odliczenia podatku VAT.
Prawo do odliczenia nie będzie jednak przysługiwało, gdy zakupiono towary, za które zapłacono pieniędzmi pochodzącymi ze zbiórek publicznych, ponieważ taka dostawa korzystałaby ze zwolnienia z VAT. Natomiast prawo do odliczenia przysługuje, gdy jest związane z wykonywaniem czynności opodatkowanych. Przekazania takich towarów nie wykazujemy w deklaracji i nie odliczamy VAT od ich nabycia.
Oznacza to, że przekazanie towarów zakupionych za środki niepochodzące ze zbiórek publicznych będzie podlegać opodatkowaniu, ponieważ przysługuje prawo do odliczenia VAT. W takim przypadku przekazywane towary dokumentujemy fakturą wewnętrzną i rozliczamy VAT w deklaracji VAT-7 według stawek krajowych.
Uwaga!
Jedynym wyjątkiem będzie sytuacja, gdy przekazywane towary będzie można zaliczyć do prezentów o małej wartości. Od 1 stycznia 2008 r. definicja prezentów o małej wartości ulega zmianie. Jednak do tych, które będą podlegać opodatkowaniu w grudniu br., należy stosować dotychczasowe zasady.
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Gdy prowadzimy ewidencję osób obdarowanych, to po 1 stycznia 2008 r. będziemy mogli stosować definicję w wersji dotychczas obowiązującej. Należy pamiętać, że ewidencja taka musi pozwalać na ustalenie tożsamości obdarowanych osób. Dlatego powinno się w niej znajdować przynajmniej imię i nazwisko oraz adres obdarowanego. Ewidencja taka może (lecz nie musi) zawierać również NIP czy PESEL obdarowanego. Nie jest zaś wymagany podpis osób obdarowanych.
Zmienił się natomiast przepis, który mówił o tym, jak ustalić wartość darowanych towarów, gdy nie prowadzono ewidencji osób obdarowanych. Do tej pory była to cena nabycia, którą należało rozumieć jako cenę netto nabywanych przez organizację towarów.
Od nowego roku będzie to wartość rynkowa (pisaliśmy o tym w RNP nr 11/2007). Obecnie brak jest oficjalnych interpretacji, które mówiłyby, jak rozumieć takie pojęcie.
Organizowanie spotkań wigilijnych
Częstą formą pomocy jest organizacja spotkań z okazji Wigilii, spotkań opłatkowych dla bezdomnych, samotnych, biednych itp., na których zaproszeni mogą się posilić. Gdy takie spotkanie jest przygotowywane przez organizację, której celem statutowym jest działalność charytatywna, to takie świadczenie nie będzie w ogóle podlegać opodatkowaniu VAT, a tym samym nie należy tej transakcji wykazywać w deklaracji VAT-7. Ponieważ według art. 8 ust. 2 ustawy, gdy nieodpłatne świadczenie usług:
• nie jest związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa oraz
• podatnikowi przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przy nabyciu towarów i usług związanych z tymi usługami, w całości lub w części,
to takie świadczenie traktuje się jako odpłatne świadczenie usług.
Gdy więc celem statutowym organizacji jest działalność charytatywna podatnika, to takie świadczenie będzie związane z prowadzonym przedsiębiorstwem. A więc nie będzie można mówić o odpłatnym świadczeniu usług w rozumieniu przepisu art. 8 ust. 2 ustawy.
Reasumując:
Darowizna towarów dokonywana przez organizacje, które są czynnymi podatnikami VAT, będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, gdy przysługuje im prawo do odliczenia tego podatku i nie są to prezenty o małej wartości.
Podstawa prawna:
• ustawa z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług - Dz.U. Nr 54, poz. 535; ost.zm. Dz.U. z 2007 r. Nr 192, poz. 1382