Interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 10 grudnia 2010 r. (nr IPPB3/423-725/10-2/JB)
Stan faktyczny
Spółdzielnia jest udziałowcem spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. W perspektywie najbliższych miesięcy spółka ta dokona podwyższenia swego kapitału, które to podwyższenie skierowane zastanie do spółdzielni, a spółdzielnia obejmie podwyższony kapitał wnosząc do spółki wkład niepieniężny w formie swego całego przedsiębiorstwa. W przyszłości zgromadzenie wspólników spółki dokonałoby w trybie art. 199 § 3 ustawy - Kodeks spółek handlowych umorzenia części udziałów należących do spółdzielni bez wynagrodzenia. Spółdzielnia zgodnie z wymogiem określonym w art. 199 § 3 kodeks spółek handlowych wyraziłaby zgodę na to, aby umorzenie części należących do niej udziałów nastąpiło bez wynagrodzenia. Umowa spółki zawiera zapis o dopuszczalności umorzenia udziałów.
Stanowisko organu podatkowego
(...) Zasady umarzania udziałów zawarte są w art. 199 § 1-7 ustawy z 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych (Dz.U. Nr 94, poz.1037 z późn.zm). Umorzenie udziałów polega na ich prawnym unicestwieniu, tzn. wygaśnięciu wszelkich praw, zarówno o charakterze majątkowym, jak i korporacyjnym wynikających z udziałów. Zgodnie ze wskazanymi powyżej regulacjami udział może być umorzony jedynie po uzyskaniu wpisu spółki do rejestru handlowego i tylko w przypadku, gdy umowa spółki tak stanowi.
Umorzenie może być przeprowadzone:
1) za zgodą wspólnika w drodze nabycia udziału przez spółkę - tzw. umorzenie dobrowolne;
2) bez zgody wspólnika - tzw. umorzenie przymusowe;
3) w razie ziszczenia się określonego zdarzenia - tzw. umorzenie warunkowe.
Jeżeli zgromadzenie wspólników podejmuje uchwałę w sprawie umorzenia, to powinno w niej określić jego warunki, a w szczególności podstawę prawną umorzenia oraz wysokość wynagrodzenia przysługującego wspólnikowi za umorzony udział. Bezpośrednim skutkiem umorzenia jest zmniejszenie łącznej wartości nominalnej posiadanych przez wspólników udziałów. Za zgodą wspólników spółki z ograniczoną odpowiedzialnością umorzenie udziału może nastąpić bez wynagrodzenia. W takim wypadku następuje nieodpłatne nabycie udziałów przez spółkę (art. 199 § 3 kodeksu spółek handlowych).
Z treści przedstawionego wniosku wynika, że spółdzielnia zamierza w przyszłości objąć udziały w spółce z o.o., która dokona podwyższenia swego kapitału, a Spółdzielnia obejmie ten podwyższony kapitał, wnosząc do spółki wkład niepieniężny w formie całego swego przedsiębiorstwa, przy czym przed dokonaniem powyższej transakcji spółdzielnia zostanie postawiona w stan likwidacji. Następnie spółka z o.o. ma zamiar obniżyć kapitał zakładowy poprzez umorzenie części udziałów należących do spółdzielni, bez uiszczania na jej rzecz wynagrodzenia. Skutki podatkowe przedstawionego zdarzenia regulują przepisy art. 10 ust. 1 i ust. 1 b, art. 12 ust. 1 pkt 8, art. 12 ust. 4 pkt 3, art. 15 ust. 1l oraz art. 16 ust. 1 pkt 8, ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz.U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 z późn.zm.). Na podstawie art. 10 ust. 1 ustawy dochodem (przychodem) z udziału w zyskach osób prawnych, z zastrzeżeniem art. 12 ust. 1 pkt 4a i 4b, jest dochód (przychód) faktycznie uzyskany z tego udziału (akcji), w tym także dochód z umorzenia udziałów (akcji). Jednakże art. 10 ust. 1b ww. ustawy stanowi, że w przypadku gdy udziały zostały objęte w zamian za aport w postaci przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części, ich umorzenie nie generuje dochodu (przychodu) z udziału w zyskach osoby prawnej, ale jest rozliczane na zasadach ogólnych. Zgodnie z art. 12 ust. 1 pkt 8 ustawy przychodem, z zastrzeżeniem ust. 3 i 4 oraz art. 13 i 14, jest wynagrodzenie podatnika otrzymane w wyniku umorzenia udziałów (akcji) objętych w zamian za wkład niepieniężny w postaci przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części. Jednocześnie, na podstawie art. 12 ust. 4 pkt 3 ww. ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, do przychodów nie zalicza się zwróconych udziałów lub wkładów w spółdzielni, umorzenia udziałów lub akcji w spółce, w tym kwot otrzymanych z odpłatnego zbycia udziałów (akcji) na rzecz spółki w celu umorzenia tych udziałów (akcji) oraz wartości majątku otrzymanego w związku z likwidacją osoby prawnej - w części stanowiącej koszt nabycia bądź objęcia, a także zwróconych udziałowcom (akcjonariuszom) dopłat wniesionych do spółki zgodnie z odrębnymi przepisami - w wysokości określonej w złotych na dzień ich faktycznego wniesienia.
Zgodnie z art. 15 ust. 1l, w przypadku umorzenia udziałów (akcji) objętych w zamian za wkład niepieniężny albo ich zbycia na rzecz spółki w celu ich umorzenia, do ustalania kosztu, o którym mowa w art. 12 ust. 4 pkt 3, stosuje się odpowiednio przepisy ust. 1 k.
Natomiast w myśl art. 16 ust. 1 pkt 8 ustawy nie uważa się za koszty uzyskania przychodów wydatków na objęcie lub nabycie udziałów albo wkładów w spółdzielni, udziałów albo akcji w spółce oraz innych papierów wartościowych, a także wydatków na nabycie uczestnictwa lub jednostek uczestnictwa w funduszach kapitałowych; wydatki te są jednak kosztem uzyskania przychodów z odpłatnego zbycia tych wkładów, udziałów, akcji oraz innych papierów wartościowych, w tym z tytułu wykupu przez emitenta papierów wartościowych, a także z odkupienia tytułów uczestnictwa lub jednostek uczestnictwa w funduszach kapitałowych albo umorzenia jednostek uczestnictwa, tytułów uczestnictwa oraz certyfikatów inwestycyjnych w funduszach kapitałowych, z zastrzeżeniem ust. 7e.
Biorąc powyższe pod uwagę, należy stwierdzić, że poniesione wcześniej przez spółdzielnię wydatki na nabycie umorzonych bez wynagrodzenia jej udziałów w spółce z o.o. nie będą stanowiły w spółdzielni, na moment ich umarzania kosztów uzyskania przychodu w podatku dochodowym od osób prawnych, gdyż nie zostały poniesione w celu osiągnięcia przychodów, lecz w celu późniejszego umorzenia tych udziałów bez wynagrodzenia. (...)