Zmiany w KSH od 13 października 2022 r. Kadencja członków organów spółek kapitałowych
Nowelizacja Kodeksu Spółek Handlowych z 9 lutego 2022 r., obowiązująca od dnia 13 października 2022 r., precyzuje pojęcie kadencji członków organów spółek kapitałowych, wprowadzając zasadę, zgodnie z którą kadencję oblicza się w pełnych latach obrotowych, chyba że umowa spółki (statut) stanowi inaczej. Zmiana ta zakończy wieloletni problem dotyczący sposobu określania momentu wygaśnięcia mandatu. Spór ten stał się efektem niepełnej regulacji KSH w tym obszarze.
Mandat a kadencja
Dla usystematyzowania pojęć należy przypomnieć, że pod pojęciem mandatu należy rozumieć umocowanie osoby powołanej do pełnienia danej funkcji w organie spółki.
Zaś kadencją jest okres sprawowania funkcji w danym organie, przewidziany przez przepisy prawa, umowę lub statut spółki.
Mandat członka zarządu lub rady nadzorczej spółki. Obecne przepisy
W obecnym stanie prawnym z przepisów KSH wynika, iż mandat członka zarządu lub rady nadzorczej wygasa najpóźniej z dniem odbycia zgromadzenia wspólników albo walnego zgromadzenia zatwierdzającego sprawozdanie finansowe za ostatni pełny rok obrotowy pełnienia funkcji członka właściwego organu. Na gruncie obecnych regulacji KSH pojawiły się rozbieżne stanowiska odnośnie momentu wygaśnięcia mandatu. Zarysowały się dwie istotne koncepcje.
Pierwsza z teorii przyjmowała, że mandat członka zarządu bezwzględnie wygasa z dniem odbycia zgromadzenia wspólników zatwierdzającego sprawozdanie finansowe za ostatni pełny rok obrotowy, w którym od jego początku do końca członek zarządu pełnił funkcję. Przy czym jako „ostatni pełny rok obrotowy” rozumieć należy ostatni pełny rok obrotowy, który zakończył się przed upływem kadencji.
Druga z koncepcji przyjmowała, że mandat członka zarządu wygasa z dniem odbycia zgromadzenia wspólników zatwierdzającego sprawozdanie finansowe za ostatni pełny rok obrotowy, w którym członek zarządu w ogóle pełnił funkcję, choćby był to jeden dzień w tym roku obrotowym. Koncepcja ta zakłada, że mandat nie może wygasnąć wcześniej, niż upływa kadencja. Jako „ostatni pełny rok obrotowy” rozumieć należy zatem ostatni rok obrotowy, który rozpoczął się w trakcie trwania kadencji.
Polecamy: „Kodeks spółek handlowych z komentarzem do zmian". Sprawdź ofertę
Skutki błędnego określenia daty wygaśnięcia mandatu. Waga zagadnienia
Zagadnienie to było szczególnie istotne w odniesieniu do członków zarządu, gdyż błędne określenie daty wygaśnięcia mandatu (upoważnienia do występowania w imieniu spółki) mogło skutkować wadliwością czynności prawnych podmiotu reprezentowanego, w tym do bezwzględnej nieważności w przypadku czynności prawnych jednostronnych.
Do drugiej ze wskazanych koncepcji, de facto wydłużającej okres sprawowania mandatu względem pierwszej z nich, przychylił się Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 24 listopada 2016 r. (III CZP 72/16), wskazując, iż „Ostatnim pełnym rokiem obrotowym w rozumieniu art. 369 § 4 w związku z art. 386 § 2 KSH jest ostatni rok obrotowy, który rozpoczął się w czasie trwania kadencji członka rady nadzorczej spółki akcyjnej.”
Powyższa uchwała Sądu Najwyższego stanowiła w ostatnich latach istotną wskazówkę interpretacyjną odnośnie stosowania przepisów KSH dotyczących obliczania kadencji i mandatu, jednakże nie mając mocy zasady prawnej, a zatem nie wiążąc sądów rozstrzygających konkretne stany faktyczne, nie wyeliminowała wątpliwości i związanego z nimi ryzyka prawnego.
Mandat członka zarządu lub rady nadzorczej spółki. Skutki nowelizacji KSH
Problem ten został dostrzeżony przez ustawodawcę, czego owocem jest wspomniana na wstępie nowelizacja kodeksu spółek handlowych. Jeżeli nie zostało to odrębnie uregulowane w umowie bądź statucie spółki, kadencja liczona będzie w latach kalendarzowych. Ta zasada wejdzie w życie już z dniem 13 października br., po sześciomiesięcznym vacatio legis, w odniesieniu do mandatów i kadencji członków organów, które trwają w dniu wejścia w życie ustawy nowelizującej. Z dotychczasowej obserwacji praktyki orzeczniczej wynika, że sądy rejestrowe akceptują już zmiany umów i statutów wychodzące naprzeciw nowelizacji.
Zmiana przepisów w odniesieniu do mandatów i kadencji członków organów, które trwać będą w dniu 13 października 2022 r. sprawia, że w spółach, w których nie zostało to inaczej uregulowane i obecny rok obrotowy jest ostatnim rokiem kadencji, uchwałę o powołaniu członków organów należy podjąć już w ramach zgromadzeń kwitujących obecny rok kalendarzowy działalności spółki – rekomenduje radca prawny Mateusz Chmura z kancelarii Chmura i Partnerzy. Ocenia także wprowadzoną zmianę przepisów KSH jako korzystną, kończy bowiem dotychczasowe wątpliwości interpretacyjne, a to z pewnością przyczyni się do zwiększenia pewności obrotu gospodarczego.