Rekomendacje resortu gospodarki są ściśle związane z koniecznością wdrożenia do polskiego prawa postanowień unijnych dyrektyw z lutego 2014 r.: tzw. nowej dyrektywy klasycznej, sektorowej i koncesyjnej. Zdaniem ministerstwa prawidłowe przeprowadzenie tego procesu wymaga m.in. wprowadzenia zmian w kompetencjach instytucji odpowiedzialnych za funkcjonowanie systemu zamówień publicznych, przede wszystkim uporządkowanie ich uprawnień interpretacyjnych i kontrolnych. Ma to zostać osiągnięte przez uchwalenie nowej ustawy dot. zamówień publicznych, która powinna wejść w życie do wiosny przyszłego roku.
Jedną z nich jest wzmocnienie roli prezesa Urzędu Zamówień Publicznych (UZP) tak, aby mógł pełnić rozstrzygającą rolę w interpretacji przepisów. Zdaniem autorów dokumentu prezes UZP powinien móc rozstrzygać wątpliwości dotyczące zakresu działań zamawiających i wykonawców (np. rozstrzyganie czy dany podmiot ma działać zgodnie z ustawą). Jego interpretacje nie powinny przybierać formy aktów administracyjnych i tym samym zwalniać strony z odpowiedzialności za swoje działania, jednak w przypadku wydatkowania środków unijnych, opinia prezesa w interpretacji przepisów powinna być decydująca.
Rekomendacje dotyczące dobrych praktyk w zamówieniach publicznych
Według propozycji MG prezes Urzędu powinien pełnić wiodącą rolę również w systemie kontroli zamówień, co miało by się przyczynić do uniknięcia kontrolowania tych samych postępowań przez różne instytucje. Sam system kontrolowania zamówień powinien zostać wzbogacony o kontrole systemowe, które pozwoliłyby na lepszą analizę całego procesu i uzyskanie pełniejszego obrazu zamówień w danej branży. Działania te miałyby iść w parze również z ograniczeniem liczby instytucji uprawnionych do kontroli zamówień, usprawnieniem kontroli poprzez ustalanie terminów ich zakończenia oraz obowiązkowym zawiadamianiem prezesa UZP o postępowaniach prowadzonych z wolnej ręki.
Dodatkowo na podstawie wniosków płynących z systemowych kontroli prezes Urzędu miałby zostać zobowiązany do tworzenia i propagowania wzorcowych dokumentów i dobrych praktyk. Dobre praktyki mają zachęcać zamawiających do stosowania kryteriów innych niż cena oraz informować ich o korzyściach, jakie płyną z ich stosowania.
"Zamówienia to nie tylko proces wyboru najkorzystniejszej oferty, ale również sposób realizacji zadań publicznych. Dlatego (...) nie mogą one pomijać aspektów społecznych i środowiskowych" - czytamy w dokumencie.
Szacowanie wartości zamówienia i sposób jego udokumentowania
Zalecane są również zmiany w systemie ochrony prawnej w celu usprawnienia rozpatrywania odwołań od wyroków Krajowej Izby Odwoławczej (KIO). MG wymienia takie rozwiązania jak: powołanie wyspecjalizowanego sądu ds. zamówień publicznych, rozdzielenie organizacyjne KIO od UZP oraz zakwalifikowanie jej jako organu administracyjnego lub sądowego, aby zapewnić Izbie większą niezależność. Do składu orzekającego KIO miałyby też każdorazowo dołączać osoby o merytorycznej wiedzy o przedmiocie danego zamówienia lub biegli.
Ważną kategorią zmian zaproponowanych w dokumencie są kwestie uelastycznienia i usprawnienia postępowań. Zdaniem autorów powinny one w większej mierze opierać się na elastycznych mechanizmach negocjacji stron przed publikacją ogłoszenia o zamówieniu, co pozwoliłoby im dokładniej określać terminy realizacji. Ministerstwo Gospodarki proponuje także bardziej elastyczne sposoby wydatkowania środków, m.in: umowy ramowe, licytacje elektroniczne czy dynamiczny system zakupów.
Termin wniesienia odwołania w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego
Rekomendacje resortu gospodarki zawarto w tzw. Białej Księdze Zamówień Publicznych, która powstała w wyniku siedmiu spotkań reprezentantów największych interesariuszy rynku zamówień publicznych w Polsce. Zaproszonych do udziału w spotkaniach było 40 instytucji, organizacji przedsiębiorców i związków zawodowych. Wzięli w nich udział przedstawiciele m.in.: UZP, NIK, Min. Infrastruktury i Rozwoju, Min. Finansów, UOKiK, CBA, Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad, Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości oraz urzędów miejskich i wojewódzkich, a także eksperci z dziedziny systemu zamówień w innych państwach UE.
Dokument jest analizą obowiązujących przepisów, funkcjonowania systemu zamówień i zmian, jakie Polska musi wprowadzić do kwietnia 2018 r. (PAP)
rcze/ son/
Podyskutuj o tym na naszym FORUM