Brak obowiązku stosowania procedur określonych przepisami ustawy z 29 stycznia 2004 r. - Prawo zamówień publicznych (dalej: upzp) nie oznacza zupełnej swobody przy zawieraniu kontraktów poniżej 14 000 euro. Ustawa jedynie ze względu na niską wartość przedmiotu zamówienia zwalnia zamawiającego z obowiązku zawarcia tej umowy w trybie przepisów o zamówieniach publicznych.
Zamówienia poniżej 14 000 euro są nadal zamówieniami publicznymi, jeżeli tylko zamawiający będzie zawierał odpłatną umowę z wykonawcą.
Odpłatność stanowi dla umowy, jako zamówienia publicznego, element konieczny.
Biorąc pod uwagę definicję zamówienia publicznego, umowy, w których zamawiający zobowiązuje się wypłacić określone w pieniądzu wynagrodzenie (kupuje sprzęt biurowy, przeprowadza drobny remont w pomieszczeniach) czy też w zamian za wykonanie usługi, dostawy lub roboty budowlanej zobowiązuje się wydać określoną rzecz (np. drzewo pozyskane z wycinki, wynająć pomieszczenie w zamian za roboty remontowe), będą zamówieniami publicznymi.
Słowniczek
Zamówienie publiczne to umowy odpłatne zawierane między zamawiającym a wykonawcą, których przedmiotem są usługi, dostawy lub roboty budowlane.
Odpłatne czynności prawne to czynności, w których każda ze stron uzyskuje jakąś korzyść majątkową, niekoniecznie w postaci pieniężnej. Innymi słowy, przez świadczenie odpłatne należy rozumieć takie świadczenie, które ma odpowiednik w świadczeniu drugiej strony umowy, stanowiące wynagrodzenie za dokonaną czynność, niekoniecznie realizowane w formie zapłaty określonej sumy pieniężnej.
Ilość „drobnych” zamówień publicznych, tj. zamówień, do których nie ma obowiązku stosowania procedur z upzp, kształtuje się w krajowym systemie zamówień publicznych na poziomie kilku miliardów złotych. Natomiast w związku z ich wyłączeniem spod upzp stanowią one również częsty przedmiot kontroli uprawnionych podmiotów (np. regionalnej izby obrachunkowej, delegatury NIK, audytu wewnętrznego).
Kryteria i przyczyny kontroli
Kontrola tej grupy zamówień publicznych sprowadza się przede wszystkim do oceny, czy zamawiający, w szczególności należący do sektora finansów publicznych, udzielając zamówienia publicznego, nie naruszył zasad wydatkowania środków publicznych. Kryteria tej oceny określa przepis art. 35 ust. 3 ustawy z 30 czerwca 2005 r. o finansach publicznych.
Zapamiętaj!
Zgodnie z ustawą o finansach publicznych, wydatki publiczne powinny być dokonywane:
• w sposób celowy i oszczędny, z zachowaniem zasady uzyskiwania najlepszych efektów z danych nakładów,
• w sposób umożliwiający terminową realizację zadań,
• w wysokości i terminach wynikających z wcześniej zaciągniętych zobowiązań.
Ponadto kontroli poddane będzie, czy wydatki publiczne zostały poniesione na cele i w wysokości ustalonych odpowiednio w ustawie budżetowej, uchwale budżetowej jednostki samorządu terytorialnego i w planie finansowym jednostki sektora finansów publicznych.
W praktyce częstą przyczyną kontroli są informacje od wykonawców o nieprawidłowościach związanych z udzielaniem zamówień w danej jednostce. Wykonawca, pomimo że sam nie jest władny zweryfikować zachowania zamawiającego w procedurze protestacyjnej, może zawsze poinformować właściwy organ kontroli czy też kierownika zamawiającego o nieprawidłowościach. Informację w tym zakresie wykonawca (lub każdy inny zainteresowany) otrzymuje poprzez dostęp do informacji publicznej.
Dostęp do informacji publicznej
Uzyskiwanie informacji o działalności organów władzy publicznej oraz osób pełniących funkcje publiczne, a także o działalności organów samorządu gospodarczego i zawodowego i innych osób oraz jednostek organizacyjnych, w zakresie, w jakim wykonują one zadania władzy publicznej i gospodarują mieniem komunalnym lub majątkiem Skarbu Państwa, objęte jest konstytucyjnym prawem dostępu do informacji publicznej. Tryb udzielenia tej informacji określa ustawa z 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej, która dodatkowo precyzuje zakres przedmiotowy tej informacji. Ustawa ta nakłada obowiązek udostępnienia każdemu zainteresowanemu m.in. informacji o majątku publicznym, w tym o majątku jednostek samorządu terytorialnego, długu publicznym oraz o ciężarach publicznych. Zgodnie z art. 12 tej ustawy, udostępnianie dokumentów następuje poprzez możliwość kopiowania dokumentów albo wydruk lub przesłanie albo przeniesienie na odpowiedni, powszechnie stosowany nośnik (np. CD-ROM, dyskietka). Innymi słowy, zamawiający ma obowiązek udostępnić dokumentację również z postępowania o udzielenie zamówienia, którego wartośc nie przekracza 14 000 euro. Nieuzasadniona odmowa w tym zakresie jest podstawą do wniesienia powództwa, a nawet zastosowania ewentualnych sankcji karnych.
Jak unikać błędów
Sprawdzonym sposobem na uniknięcie błędów a także na odparcie zarzutu braku przejrzystości działania, jest przyjęcie zasad postępowania, właściwych dla wszystkich zamówień nieobjętych regulacją z upzp. Wprawdzie upzp nie nakłada obowiązku ustanawiania w jednostce zamawiającego regulaminu udzielania zamówień, jednak dokument taki jest przydatny dla zamawiającego. W treści tego dokumentu zamawiający może określić, jakie reguły wewnętrzne obowiazują przy udzielaniu zamówień zarówno tych poniżej, jak i tych, których wartość jest równa lub przekracza 14 000 euro. Regulamin może określać również podział kompetencji oraz odpowiedzialność indywidualną pracowników zamawiającego za prawidłowe udzielanie zamówień.
Zapamiętaj!
Zamawiający, ustalając regulamin udzielania zamówień publicznych, pomimo braku obowiązku w tym zakresie, zobowiązany jest do jego przestrzegania. Procedury określone w regulaminie muszą być zachowane przy udzielaniu zamówień.
Określając treść regulaminu, zamawiający może wzorować się na zasadach określonych w upzp. Zwolnienie od obowiązku stosowania przez zamawiającego wskazanych przepisów Prawa zamówień publicznych nie oznacza zakazu ich stosowania, a jedynie daje zamawiającemu możliwość przeprowadzenia postępowania w sposób mniej sformalizowany w porównaniu z postępowaniem, w którym wartość przedmiotu zamówienia przekracza 14 000 euro. W związku z tym nie ma przeszkód, aby zamawiający ustanowił w regulaminie wewnętrznym podobne zasady, np. w zakresie publikacji ogłoszenia, sporządzania protokołu postępowania czy też terminów składania ofert albo wnoszenia protestów.
Innym sposobem na zapewnienie przejrzystości postępowania przy udzielaniu zamówień, których wartość nie przekracza 14 000 euro, jest stosowanie ogólnych przepisów o zawieraniu umów z ustawy z 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny. Przepis art. 701 tego kodeksu stanowi, że umowa może być zawarta w drodze aukcji albo przetargu. Kolejne przepisy zaś regulują tryb przeprowadzania aukcji i przetargu. W celu zawarcia określonej umowy strony mogą również prowadzić negocjacje. W takim przypadku umowa zostaje zawarta, gdy strony dojdą do porozumienia co do wszystkich jej postanowień, które były przedmiotem negocjacji.
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Podstawy prawne
• Ustawa z 30 czerwca 2005 r. o finansach publicznych (Dz.U. Nr 249, poz. 2104; ost.zm. Dz.U. z 2007 r. Nr 140, poz. 984)
• Ustawa z 29 stycznia 2004 r. - Prawo zamówień publicznych (j.t. Dz.U. z 2007 r. Nr 223, poz. 1655)
• Ustawa z 6 września 2001 r. o dostępnie do informacji publicznej (Dz.U. Nr 112, poz. 1191; ost.zm. Dz.U. z 2005 r. Nr 132, poz. 1110)
• Ustawa z 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 16, poz. 93; ost.zm. Dz.U. z 2007 r. Nr 82, poz. 557)