Przychód z likwidacji spółki i przychód z umorzenia udziałów - co jest korzystniej opodatkowane?
RADA
Przychód otrzymany przez osobę fizyczną z tytułu likwidacji spółki z o.o. nie będzie mógł być pomniejszony o koszty nabycia (objęcia) udziałów. W tym przypadku korzystniejsze może być dokonanie przed likwidacją spółki umorzenia udziałów osoby fizycznej, gdyż wtedy przychód z tego tytułu będzie pomniejszony o koszty związane z nabyciem (objęciem) udziałów. W konsekwencji obciążenia podatkowe będą niższe.
UZASADNIENIE
Podział między wspólników majątku pozostałego po zaspokojeniu lub zabezpieczeniu wierzycieli nie może nastąpić przed upływem sześciu miesięcy od daty ogłoszenia o otwarciu likwidacji i wezwaniu wierzycieli (art. 286 k.s.h). Majątek dzieli się między wspólników proporcjonalnie do ich udziałów. Umowa spółki może określać inne zasady podziału majątku.
Przychodem z udziału w zyskach osób prawnych jest przychód faktycznie uzyskany z tego udziału (akcji), w tym także wartość majątku otrzymanego w związku z likwidacją osoby prawnej (art. 10 ust. 1 pkt 3 updop).
Należy zwrócić uwagę, że w przypadku otrzymania przychodów z likwidacji przez osobę prawną (spółkę B z o.o.) do przychodów nie zalicza się zwróconych udziałów, umorzenia udziałów lub akcji w spółce, w tym kwot otrzymanych z odpłatnego zbycia udziałów (akcji) na rzecz spółki w celu umorzenia tych udziałów (akcji), oraz wartości majątku otrzymanego w związku z likwidacją osoby prawnej - w części stanowiącej koszt ich nabycia bądź objęcia (art. 12 ust. 4 pkt 3 updop).
A zatem przychodem spółki B z o.o. będzie tylko nadwyżka wartości majątku otrzymanego w związku z likwidacją spółki A z o.o. nad kosztami nabycia (objęcia) udziałów w tej likwidowanej spółce.
Inaczej jednak rzecz się ma w przypadku wspólników będących osobami fizycznymi. W ich przypadku przychód z tytułu likwidacji osoby prawnej nie jest pomniejszany o koszty nabycia udziałów.
Na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 4 lit. c) updof za przychody z kapitałów pieniężnych uważa się dywidendy i inne przychody z tytułu udziału w zyskach osób prawnych, których podstawą uzyskania są udziały (akcje) w spółce mającej osobowość prawną lub spółdzielni, w tym również podział majątku likwidowanej spółki (spółdzielni).
Natomiast dochodem (przychodem) z udziału w zyskach osób prawnych jest dochód (przychód) faktycznie uzyskany z tego udziału (akcji), w tym także wartość majątku otrzymanego w związku z likwidacją osoby prawnej (art. 24 ust. 5 pkt 3 updof). Od uzyskanych przychodów z dywidend i innych przychodów z tytułu udziału w zyskach osób prawnych pobiera się 19-proc. zryczałtowany podatek dochodowy, bez pomniejszania przychodu o koszty uzyskania (art. 30a ust. 1 pkt 4 oraz art. 30a ust. 6 updof).
WARTO ZAPAMIĘTAĆ
U udziałowców będących osobami prawnymi opodatkowaniu podlega tylko nadwyżka wartości majątku otrzymanego w związku z likwidacją osoby prawnej nad kosztami nabycia (objęcia) udziałów w tej likwidowanej osobie prawnej. Udziałowcy będący osobami fizycznymi muszą opodatkować cały przychód z tytułu likwidacji osoby prawnej, bez pomniejszania go o koszty uzyskania przychodu.
Stanowisko takie zawarte jest również m.in. w piśmie Dyrektora Izby Skarbowej w Gdańsku z 10 stycznia 2007 r. (nr BI/4117-0086/060), według której dochodem akcjonariusza będzie w tym przypadku wartość majątku bez pomniejszenia o koszty nabycia udziałów (akcji) w likwidowanej spółce:
(...) wolą ustawodawcy było opodatkowanie przychodów osiągniętych z tytułu otrzymania wartości majątku w związku z likwidacją osoby prawnej 19-proc. podatkiem dochodowym od osób fizycznych, bez pomniejszania o koszty uzyskania przychodów (...)
Prowadzi to do sytuacji, że będący osobą fizyczną wspólnik spółki z o.o., który nabył udziały za kwotę np. 100 000 zł, otrzyma z likwidacji spółki przychód również w tej wysokości, który będzie opodatkowany według stawki 19%, tj. 100 000 zł × 19% = 19 000 zł.
Wspólnik otrzyma zatem kwotę netto 100 000 zł - 19 000 zł = 81 000 zł. A zatem, choć w związku z nabyciem udziału nie uzyskał faktycznie dochodu wynikającego ze wzrostu wartości udziałów, to w związku z likwidacją spółki otrzyma kwotę pomniejszoną o zryczałtowany podatek. Niestety trudno spierać się w tej kwestii z organami podatkowymi, skoro taki sposób opodatkowania wynika z literalnego brzmienia przepisów.
W tej sytuacji przed likwidacją spółki z o.o. (o ile to jest możliwe ze względu na inne przepisy, np. dotyczące upadłości, gdy likwidacja spółki jest nią spowodowana) warto rozważyć umorzenie udziałów albo zbycie przez wspólników udziałów w spółce w celu ich umorzenia.
Na podstawie art. 199 § 1 Kodeksu spółek handlowych udział w spółce z o.o. może być umorzony za zgodą wspólnika w drodze nabycia udziału przez spółkę (umorzenie dobrowolne) albo bez zgody wspólnika (umorzenie przymusowe).
Wprawdzie dochód z umorzenia będzie także dochodem z udziału w zyskach, lecz podstawa opodatkowania będzie znacznie niższa niż w przypadku dochodu z likwidacji spółki.
Na podstawie bowiem art. 24 ust. 5d updof dochodem z umorzenia udziałów lub akcji w spółkach mających osobowość prawną jest nadwyżka przychodu otrzymanego w związku z umorzeniem nad kosztami uzyskania przychodu obliczonymi zgodnie z art. 22 ust. 1f albo art. 23 ust. 1 pkt 38 updof.
I tak, w przypadku odpłatnego zbycia udziałów (akcji) w spółce albo wkładów w spółdzielni objętych w zamian za wkład niepieniężny, na dzień zbycia tych udziałów (akcji) albo wkładów koszt uzyskania przychodów ustala się w wysokości:
l nominalnej wartości objętych udziałów (akcji) albo wkładów z dnia ich objęcia - jeżeli te udziały (akcje) albo wkłady zostały objęte w zamian za wkład niepieniężny w innej postaci niż przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część (art. 22 ust. 1f pkt 1 updof),
l wartości przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części wynikającej z ksiąg przedsiębiorstwa, określonej na dzień objęcia tych udziałów (akcji) albo wkładów, nie wyższej jednak niż ich wartość nominalna z dnia objęcia (art. 22 ust. 1f pkt 2 updof),
l wydatków na objęcie lub nabycie udziałów (akcji) w spółce mającej osobowość prawną, gdy zostały one objęte za wkład gotówkowy (art. 23 ust. 1 pkt 38 updof).
A zatem w przypadku umorzenia udziałów w spółce z o.o. opodatkowaniu będzie podlegał dochód z tego tytułu, tj. przychód pomniejszony o wyżej określone koszty. W związku tym podstawa opodatkowania będzie znacznie niższa niż przypadku opodatkowania przychodu z likwidacji.
Przykład
Udziałowcami spółki A z o.o. jest pan Nowak posiadający udziały o wartości nominalnej 100 000 zł oraz spółka B z o.o. posiadająca udziały o wartości nominalnej 50 000 zł.
W związku z likwidacją spółki A z o.o. pan Nowak otrzymał kwotę 120 000 zł.
Będzie ona podlegała opodatkowaniu według stawki 19% i od tej kwoty powinien być zapłacony podatek w wysokości 120 000 zł × 19% = 22 800 zł.
Pan Nowak otrzyma kwotę netto 120 000 zł - 22 800 zł = 97 200 zł.
Gdyby pan Nowak dokonał zbycia udziałów spółce w celu ich umorzenia, to przychody z tego tytułu mógłby pomniejszyć o koszty nabycia (objęcia udziałów). Zakładając, że pan Nowak poniósł wydatki na nabycie tych udziałów w wysokości 100 000 zł, to z tytułu zbycia udziałów w celu ich umorzenia osiągnąłby dochód w wysokości 120 000 zł - 100 000 zł = 20 000 zł. Dochód ten opodatkowany byłby zryczałtowanym podatkiem według stawki 19%. Podatek z tego tytułu wyniósłby zatem 20 000 zł × 19% = 3800 zł.
Pan Nowak otrzymałby zatem kwotę 120 000 zł - 3 800 zł = 116 200 zł.
W związku z powyższym zbycie udziałów w celu ich umorzenia byłoby korzystniejsze, bowiem pozwoliłoby na zapłacenie podatku niższego o kwotę 22 800 zł - 3800 zł = 19 000 zł niż w przypadku osiągnięcia przez tego wspólnika przychodu z likwidacji spółki z o.o.
Warto również zauważyć, że gdyby przed likwidacją spółki z o.o. wspólnik otrzymał zwrot uprzednio wniesionych dopłat do spółki, to przychody otrzymane z tego tytułu podlegałyby zwolnieniu na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 51 updof.
Zwolnione od podatku są bowiem przychody otrzymane z tytułu zwrotu dopłat wniesionych uprzednio, zgodnie z odrębnymi przepisami, do spółki mającej osobowość prawną do wysokości wniesionych dopłat. W przypadku gdyby te dopłaty zawierały się w kwocie lub wartości majątku otrzymanego w związku z likwidacją osoby prawnej, to podlegałyby opodatkowaniu według stawki 19%.
Podstawa prawna
l art. 17 ust. 1 pkt 4 lit. c), art. 22 ust. 1f, art. 23 ust. 1 pkt 38, art. 24 ust. 5 pkt 3 i ust. 5d, art. 30a ust. 1 pkt 4 i ust. 6 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych - j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176; ost.zm. Dz.U. z 2007 r. Nr 99, poz. 658
l art. 10 ust. 1 pkt 3, art. 12 ust. 4 pkt 3 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych - j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 251, poz. 1847
l art. 199 § 1, art. 286 ustawy z 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych - Dz.U. Nr 94, poz. 1037; ost.zm Dz.U. z 2006 r. Nr 208, poz. 1540
Krzysztof Rustecki, ekspert w zakresie podatków dochodowych