W chwili obecnej strony zamierzają dokonać zmiany umowy polegającej na przeliczeniu kwoty pożyczki wyrażonej w umowie w USD na PLN po uzgodnionym kursie. Pożyczka będzie następnie spłacana w PLN. Czy w momencie opisanej zmiany powstanie konieczność podatkowego rozliczenia różnic kursowych? Czy powstaną z tego tytułu dla spółki przychody lub koszty? Czy taki obowiązek pojawi się w momencie spłaty rat tak zmienionej pożyczki?
RADA
W przedstawionej sytuacji mamy do czynienia z umową pożyczki denominowaną w walucie obcej. Zarówno sama operacja „zniesienia denominowania”, jak i późniejsza spłata rat pożyczki w PLN nie spowodują powstania dla spółki przychodów bądź kosztów podatkowych z tytułu różnic kursowych.
UZASADNIENIE
Wstępnie należy zauważyć, że w opisanej sytuacji mamy do czynienia z pożyczką denominowaną w walucie obcej (USD). Pożyczka denominowana cechuje się tym, że jej wartość wyrażona jest w walucie obcej, natomiast pożyczka ta zaciągnięta jest w walucie polskiej. Sama spłata poszczególnych rat pożyczki także dokonywana jest w walucie polskiej w wysokości kwoty stanowiącej równowartość rat wyrażonych w walucie obcej.
Do przychodów nie należy zaliczać otrzymanych pożyczek, z wyjątkiem skapitalizowanych odsetek od tych pożyczek. Do kosztów uzyskania przychodów nie należy zaliczać z kolei wydatków na spłatę pożyczek, z wyjątkiem skapitalizowanych odsetek od tych pożyczek. Fakt otrzymania pożyczki, a następnie jej spłata stanowi więc czynność całkowicie neutralną podatkowo na gruncie pdop. Skutki w podatku dochodowym wywołują natomiast spłacone (jak również skapitalizowane) odsetki od kredytów. Skutki takie wywołają także różnice kursowe od spłaconych rat pożyczki zaciągniętej i spłacanej w walucie obcej. Należy o nie zwiększyć odpowiednio przychody jako dodatnie różnice kursowe, albo koszty uzyskania przychodów jako ujemne różnice kursowe.
W przypadku pożyczki denominowanej nie dochodzi ani do jej otrzymania, ani też do spłaty w walucie obcej. Wyklucza to powstanie różnic kursowych. Stanowisko takie potwierdzają interpretacje podatkowe. Jest to np. postanowienie Naczelnika Pierwszego Mazowieckiego Urzędu Skarbowego w Warszawie z 12 czerwca 2007 r., sygn. 1471/DPR2/423-42/07/AB. W postanowieniu tym organ podatkowy wskazuje, że:
(...) warunkiem powstania różnic kursowych w rozumieniu powołanych powyżej przepisów jest zaciągnięcie kredytu (pożyczki) w walucie obcej oraz jego (jej) spłata również w walucie obcej (...) Okoliczność zawarcia umowy pożyczki denominowanej w walucie obcej i występujące w czasie wahania kursu waluty, w której ta pożyczka została wyrażona (co skutkowało zmianą wartości tej pożyczki w dniu jej spłaty w stosunku do jej wartości z dnia jej zaciągnięcia), nie zmienia faktu, iż nadal jest to spłata kwoty głównej zobowiązania. Spłata kwoty głównej zobowiązania z tytułu pożyczki (kredytu) na gruncie prawa podatkowego nie wywołuje skutków podatkowych (art. 12 ust. 1 pkt 4 i art. 16 ust. 1 pkt 10 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych).
Tak więc samo zawarcie, a następnie spłata pożyczek denominowanych w walucie obcej nie powoduje powstania różnic kursowych w myśl ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.
W opisanej w pytaniu sytuacji spółka dokona zniesienia denominowania, polegającego na przeliczeniu kwot w USD będących podstawą do udzielonej spółce pożyczki (wypłaconej jednak w złotych polskich jako ich ekwiwalent po przeliczeniu z zastosowaniem umówionego kursu) i wyrażeniu kwot pożyczek do spłaty tylko w PLN.
Skoro, jak wskazano, fakt zawarcia oraz spłaty pożyczki denominowanej w walucie obcej nie powoduje powstania różnic kursowych, to również zniesienie denominowania nie spowoduje konieczności rozpoznania przez spółkę przychodów ani kosztów z tego tytułu.
Także spłata pożyczki, która była przedmiotem zniesienia denominowania, nie będzie wiązać się z koniecznością rozpoznania różnic kursowych na gruncie pdop. Zgodnie z przepisami ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych konieczne jest bowiem, aby wystąpiła spłata pożyczonych środków w walucie obcej. Tymczasem w opisanej sytuacji spłata nastąpi w złotych polskich. Zaciągnięta przez spółkę pożyczka - zarówno przed, jak i po dokonaniu zniesienia denominowania - stanowi wiec pożyczkę złotówkową. W związku ze spłatą pożyczki nie powstanie dla spółki obowiązek rozpoznania różnic kursowych.
Różnice, jakie ewentualnie powstaną pomiędzy wartością pożyczki denominowanej, obliczaną według kursu, po jakim przeliczono ją w momencie zaciągnięcia, a wartością w momencie zniesienia denominowania, nie stanowią przychodów ani kosztów uzyskania przychodów. Spłata kredytu nie następuje w walucie obcej, lecz w złotych polskich. Powstała różnica stanowi element spłaty pożyczki. Wydatki poniesione na spłatę kwoty głównej pożyczki nie stanowią zaś kosztów uzyskania przychodów.
Stanowisko powyższe podzielił w pełni, całkowicie akceptując zdanie podatnika, Minister Finansów w interpretacji indywidualnej z 24 kwietnia 2008 r., nr IP-PN3-423-225/08-2/ER:
Operacja zniesienia denominowania pożyczek, jak również spłata pożyczek w złotych polskich (po zniesieniu denominowania) nie będzie wiązać się dla Spółki z powstaniem dodatkowych obowiązków na gruncie podatku CIT, w szczególności Spółka nie będzie zobowiązana do rozpoznania dla celów podatku CIT różnic kursowych ani w związku ze zniesieniem denominowania pożyczek, ani w związku z ich spłatą.
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
PRZYKŁAD
ALFALEAS zawarła jako pożyczkobiorca umowę pożyczki, której kwotę określono na 4000 USD. Zgodnie z zapisami umowy wypłata gotówki nastąpi jednorazowo w PLN, z zastosowaniem kursu kupna USD z dnia podpisania umowy (2,55). ALFALEAS ma dokonać spłaty pożyczki w 4 miesięcznych ratach o wysokości równowartości 1000 USD każda. Spłata ma nastąpić w PLN, z zastosowaniem kursu sprzedaży USD z dnia spłaty. ALFALEAS otrzymała więc na podstawie umowy kwotę 10 200 zł (4000 x 2,55). W poszczególnych kolejnych miesiącach spłaty rat kurs sprzedaży USD wynosił:
1. miesiąc 2,50 zł - spłata 2500 zł,
2. miesiąc 2,40 zł - spłata 2400 zł.
Z początkiem trzeciego miesiąca na prośbę pożyczkodawcy strony zawarły aneks, w którym dokonały przeliczenia pozostałej do spłaty kwoty (2 x 1000 USD) wyrażonej w USD na PLN, z zastosowaniem kursu sprzedaży USD z dnia podpisania aneksu - 2,40 zł (strony dokonały więc de facto zniesienia denominowania). Oznacza to, że bez względu na zmianę kursu USD ALFALEAS powinna spłacić dwie kolejne raty pożyczki w wysokości 2400 zł każda (2,40 x 1000).
Należy zauważyć, iż ALFALEAS zwraca de facto mniejszą kwotę ekwiwalentu w PLN, niż otrzymuje (9700 zł zwrotu pożyczki wobec 10 200 zł otrzymanej), co wynika z obniżki kursu waluty odniesienia w czasie trwania pożyczki. Różnica ta stanowi jednak element spłaty kwoty głównej pożyczki, a zarówno otrzymana, jak i zwrócona pożyczka jest neutralna podatkowo. W żadnym momencie otrzymania, spłaty czy też zniesienia denominowania pożyczki nie wystąpią także dla ALFALEAS przychody i koszty podatkowe z tytułu różnic kursowych.
Dla uproszczenia pominięto w przykładzie kwestię oprocentowania pożyczki.
• art. 12 ust. 4 pkt 1, art. 15a ust. 1 pkt 4 i 5, art. 16 ust. 1 pkt 10 lit. a) ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych - j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654; ost.zm. Dz.U. z 2007 r. Nr 176, poz. 1238
Marcin Gawlik
konsultant podatkowy