Jeżeli w umowie strony uzgodniły, że przed wykonaniem usługi albo wydaniem towaru jedna ze stron wręczy drugiej stronie zadatek w określonej kwocie, to skutki podatkowe dla stron umowy mogą być różne zależnie od tego, czy umowa zostanie wykonana czy też nie.
Dla usługobiorcy albo sprzedawcy, a więc strony umowy, która zadatek najczęściej otrzymuje istotne jest, czy zadatek, jako przysporzenie majątkowe, powoduje powstanie przychodu.
Przypomnijmy, że przychodem są wszelkie przysporzenia majątkowe o charakterze trwałym, bezzwrotnym i definitywnym, których rzeczywiste otrzymanie powoduje powstanie obowiązku zapłaty podatku dochodowego.
Po pierwsze zadatek nie zawsze ma charakter definitywny. Będzie stanowić trwałe i bezzwrotne przysporzenie majątkowe jeżeli umowa zostanie wykonana (dostarczono towar, wykonano usługę). Po drugie do wykonania umowy dochodzi najczęściej w „przyszłych okresach sprawozdawczych”, a więc w kolejnych miesiącach, kwartałach po zadatkowaniu.
Podkreślmy, że zadatek w momencie otrzymania nie będzie stanowił przychodu do opodatkowania. Przychodem nie są bowiem pobrane wpłaty i zarachowane należności na poczet dostaw towarów i usług, które zostaną wykonane w następnych okresach sprawozdawczych.
Polecamy: serwis Ryczałt
Użyte w przepisie sformułowanie „pobrane wpłaty i zarachowane należności” odnosi się do pobranych przez podatnika przedpłat, zadatków, zaliczek na poczet dostaw i usług, których wykonanie jest odroczone w czasie i dopiero po realizacji łączącej strony umowy wystąpi przychód podlegający opodatkowaniu.
Przychód powstanie dopiero w dniu wydania rzeczy, zbycia prawa majątkowego lub wykonania usługi albo częściowego wykonania usługi, nie później niż dzień wystawienia faktury albo uregulowania należności - nawet w sytuacji wcześniejszego otrzymania zaliczki (zadatku).
Jeśli więc zadatek pobrany w sierpniu będzie dotyczył usługi, która ma być wykonana we wrześniu lub innym okresie sprawozdawczym, wówczas przychód powstanie dopiero w miesiącu wykonania usługi. W przypadku zrealizowania umowy, strona która otrzymała zadatek, powinna otrzymaną z tego tytułu kwotę zaliczyć na poczet kwoty wynikającej z zawartej umowy, a jeżeli zaliczenie nie byłoby możliwe - kwotę zadatku zwrócić. Zatrzymany zadatek należy więc potraktować jako przychód.
W przypadku rozwiązania umowy zadatek powinien być zwrócony, a obowiązek zapłaty sumy dwukrotnie wyższej odpada. To samo dotyczy wypadku, gdy niewykonanie umowy nastąpiło wskutek okoliczności, za które żadna ze stron nie ponosi odpowiedzialności albo za które ponoszą odpowiedzialność obie strony (art. 394 kodeksu cywilnego). W takim przypadku strony umowy nie będą ewidencjonowały kwoty zadatku w przychodach.
Polecamy: Limity ulg i odliczeń w PIT
Jeżeli umowa nie zostanie wykonana przez jedną ze stron, otrzymujący zadatek może zatrzymać uzyskaną z tego tytułu kwotę, a dający zadatek może żądać zwrotu zadatku w podwójnej wysokości. Przysporzenia z tego tytułu będą stanowiły przychód dla jednej albo drugiej strony.
Patrz: interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z 25 listopada 2008r., sygn. ILPB3/423-530/08-2/MM.
Podstawa prawna
- art. 12 ust. 1 pkt 1, ust. 3, ust. 4 pkt 1 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych,
- art. 394 ustawy z 24 kwietnia 1964 r. kodeks cywilny.