STAN FAKTYCZNY
W sprawie chodziło o rozliczenie podatku dochodowego od osób fizycznych za 2004 rok. W ocenie organów podatnik nieprawidłowo ewidencjonował zdarzenia gospodarcze. Chodziło o zaliczenie do kosztów uzyskania przychodów kwoty dotyczącej podatku od nieruchomości od budynków mieszkalnych niezwiązanych z prowadzoną działalnością. Ponadto organ zakwestionował wydatki związane z pracami remontowo-budowlanymi oraz elektrycznymi, które udokumentowane zostały 11 fakturami VAT, pochodzącymi od dwóch podmiotów gospodarczych. W jego ocenie usługi objęte spornymi fakturami nie zostały w rzeczywistości wykonane.
UZASADNIENIE
Po bezskutecznym odwołaniu podatnik wniósł sprawę do sądu. Wojewódzki Sąd Administracyjny uwzględnił jego skargę. Podstawą rozstrzygnięcia w sprawie było przyjęcie, że fikcyjność faktur skutkuje nieuznaniem wydatku w niej wykazanego za koszt uzyskania przychodu. Jakkolwiek może być to wniosek trafny w ogólnym pojęciu tego słowa, to na gruncie przepisów prawa podatkowego (tak materialnych, jak i procesowych) jest on nieuprawniony poprzez brak uzasadnienia mającego oparcie w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych. Brak ten wynika przede wszystkim z błędnego odczytania normy regulującej sytuację, w jakiej znalazł się podatnik. Przede wszystkim z nadania fakturze roli, która nie występuje przy opodatkowaniu dochodu. W ocenie sądu faktury nieodzwierciedlające stanu rzeczywistego, na podstawie których dokonano zapisów w księdze, mogą być powodem nieuznania jej za dowód w sprawie, ale nie zwalniają organu z ustalenia prawidłowej wysokości dochodu (przychodu oraz kosztów).
Jak przypomniał sąd, podatkowa księga przychodów i rozchodów jest dowodem mającym podstawową rolę dla ustalenia stanu faktycznego sprawy. Księgi podatkowe prowadzone rzetelnie i w sposób niewadliwy stanowią dowód tego, co wynika z zawartych w nich zapisów. Księgi podatkowe uważa się za rzetelne, jeżeli dokonywane w nich zapisy odzwierciedlają stan rzeczywisty. Za niewadliwe uważa się księgi podatkowe prowadzone zgodnie z zasadami wynikającymi z odrębnych przepisów. Organ podatkowy nie uznaje za dowód ksiąg podatkowych, które są prowadzone nierzetelnie lub w sposób wadliwy.
Nierzetelność księgi nie zwalnia organu z poszukiwania stanu rzeczywistego. Przy czym odrębną kwestią jest tu rozłożenie ciężaru dowodowego. Odmowa prawa do odliczenia kwoty wykazanej przez podatnika w dokumentach może nastąpić wówczas, gdy zakwestionowane zostanie istnienie któregoś z istotnych elementów podanych w definicji. Niewątpliwie również, gdy czynności nie zostały wykonane, co odpowiada w pojęciu ustawy o podatku dochodowym, brakowi związku pomiędzy wydatkiem a uzyskaniem przychodów. Do takich wniosków można jednak dojść po przeprowadzeniu postępowania dowodowego zgodnie z wymogami prawa, również zasady prawdy materialnej oraz swobodnej oceny dowodów. Zasady te mają za zadanie doprowadzenie do obiektywnego i bezstronnego rozstrzygnięcia sprawy podatkowej poprzez zobowiązanie organu do poszukiwania okoliczności faktycznych w sposób zapewniający rozstrzygnięcie oparte na prawdziwych elementach tego stanu oraz dokonywaniu ustaleń prawdziwych, co umożliwia swobodę w wyciąganiu logicznych wniosków z zebranego materiału dowodowego. To oznacza, że aby ocena materiału nie przekroczyła granic swobody, materiał musi być zgromadzony w sposób zupełny, uwzględnione wszystkie dowody, ustalenia dokonywane w świetle pełnego kontekstu sprawy.
Wyrok WSA w Bydgoszczy z 1 lipca 2008 r., niepublikowany
SYGN. AKT I SA/Bd 191/08
Aleksandra Tarka