Ta zasada jest często ignorowana przez podatników. Dopiero po kontroli z kosztów podatkowych usuwane są odpisy amortyzacyjne od użyczonych środków trwałych.
Spory z urzędem skarbowym może też wywołać zaliczenie do kosztów wydatków poniesionych w okresie użyczenia środka trwałego np. na jego remont.
Często nie mają one charakteru kosztu uzyskania przychodu. Decydują o tym zarówno przepisy kodeksu cywilnego jak i zasady zaliczania wydatków do kosztów uzyskania przychodu wymagające ponoszenia wydatków mających jakiś choćby pośredni związek z prowadzoną działalnością gospodarczą.
Umowa użyczenia należy do umów nazwanych i uregulowana została w art. 710 - art. 719 Kodeksu cywilnego. W umowie tego typu użyczający zobowiązuje się zezwolić biorącemu przez czas oznaczony lub nieoznaczony na bezpłatne używanie oddanej mu w tym celu rzeczy (art. 710 k.c.). Umowę użyczenia w przeciwieństwie do np. umowy najmu, cechuje nieodpłatny charakter.
Omówienie konsekwencji podatkowych umowy użyczenia znajdziemy w interpretacji indywidualnej z 28 sierpnia 2009 r. Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu (nr ILPB1/415-650/09-5/AG).
Interpretacja dotyczy podatnika, który zajmując się obrotem paliwami ciekłymi posiadał dwie stacje paliw. Jedną podatnik prowadził osobiście, natomiast drugą oddał w dzierżawę zięciowi.
W 2009 r. podatnik umowę dzierżawy zastąpił umową użyczenia nie pobierając za to żadnej opłaty. Prawdopodobnie był to efekt dwóch wydarzeń. Po pierwsze kontrola uznała, że czynsz z tytułu dzierżawy jest zaniżony. Po drugie znikł z ustaw podatkowych przepis uznający, że właściciel nieruchomości osiąga przychód oddając ją w użyczenie.
Polecamy: serwis VAT
Do końca 2008 r. właściciel nieruchomości płacił podatek dochodowy z tytułu hipotetycznych przychodów, jakie osiągnąłby gdyby zamiast użyczyć nieruchomość wynajął ją albo wydzierżawił. Pierwszą konsekwencją oddania stacji benzynowej w użyczenie była niemożliwość zaliczenia przez właściciela do kosztów uzyskania przychodów odpisów amortyzacyjnych od użyczonego zięciowi środka trwałego.
W czasie trwania umowy użyczenia podatnik planował wyremontować użyczoną stację benzynową. Z umowy użyczenia wynikało, iż wszelkie koszty z tytułu korzystania ze stacji benzynowych poniesie biorący do używania (zięć podatnika). Zięć zobowiązał się do dokonywania wszelkich napraw i remontów na własny koszt w czasie trwania umowy. Dlatego organ podatkowy uznał, że podatnik nie może zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów wydatków na remont stacji benzynowej nawet, jeżeli poniósł je właściciel. Było to bowiem wbrew zapisom umowy.
Polecamy: serwis PIT
Czy gdyby jednak zapisy umowy użyczenia były inne, to wydatki na remont poniesione przez właściciela stacji mogłyby być jego kosztem uzyskania przychodu? Przecież art. 713 k.c. stanowi, że biorący do używania ponosi tylko zwykłe koszty utrzymania rzeczy użyczonej. Jeżeli poczynił inne wydatki lub nakłady na rzecz, stosuje się odpowiednio przepisy o prowadzeniu cudzych spraw bez zlecenia.
Wynika z tego, że to remont stacji powinien przeprowadzić właściciel. Remont użyczonej stacji benzynowej nie jest „zwykłym kosztem utrzymania rzeczy użyczonej.” Załóżmy, że wydatki na remont stacji benzynowej na podstawie przepisów kodeksu cywilnego przeprowadził właściciel stacji benzynowej. Wydatek uznawany za koszt uzyskania przychodu powinien jednak mieć związek z działalnością gospodarczą podatnika. Nakłady ponoszone przez niego w przypadku długoterminowej umowy użyczenia takiego związku nie mają.