Pomoc dla Ukrainy w kosztach podatkowych i odliczenie od podstawy opodatkowania - CIT i PIT
Na gruncie podatków dochodowych podatnicy mają możliwość rozliczenia pomocy na rzecz Ukrainy poprzez:
- zaliczenie pomocy do kosztów uzyskania przychodów na podstawie art. 38w ustawy o PDOP oraz odpowiednio art. 52zf ustawy o PDOF,
- odliczenie darowizny od podstawy opodatkowania na podstawie art. 18 ustawy o PDOP.
Wybór zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów pomocy humanitarnej, nie oznacza, że nie będzie jednocześnie możliwe odliczenie darowizny od podstawy opodatkowania, pod warunkiem, że przedmiotem darowizny nie będą produkty spożywcze.
Rozliczenie podatkowe pomocy na rzecz Ukrainy – czy można skorzystać z obu preferencji
Skorzystanie z obu preferencji podatkowych będzie możliwe pod warunkiem, że zostaną spełnione łącznie wszystkie warunki dające prawo zarówno do zaliczenia wydatków w ciężar kosztów uzyskania przychodów, jak i dających prawo do odliczenia darowizny od podstawy opodatkowania.
Art. 52 zf ust. 3 ustawy o PDOF wprost stanowi, że podatnik może odliczyć od dochodu lub przychodu darowizny rzeczy lub praw majątkowych zgodnie z art. 26 ust. 1 pkt 9 niniejszej ustawy lub art. 11 ust. 1 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym również w przypadku, gdy koszty wytworzenia lub cena nabycia tych rzeczy lub praw majątkowych zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów na podstawie ust. 1.
Natomiast na gruncie ustawy o PDOP, możliwość jednoczesnego skorzystania z obu preferencji wynika z wykładni z art. 16 ust. 1 pkt 14 ustawy o PDOP w zw. z art. 18 ust. 1k tej ustawy.
Ustawy podatkowe nie wprowadzają zakazu odliczania od podstawy opodatkowania innych darowizn niż rozliczone w kosztach produkty spożywcze dla organizacji pożytku publicznego. Zatem, jeśli podatnik przekaże uprawnionym podmiotom pomoc w innej postaci niż produkty spożywcze, skorzysta z obu preferencji podatkowych. Należy jednak zastrzec, że dla jednoczesnego skorzystania z obu preferencji podatkowych konieczne jest spełnienie większych wymogów, niż dla odliczenia darowizny od podstawy opodatkowania na zasadach ogólnych.
Zaliczenie pomocy na rzecz Ukrainy do kosztów uzyskania przychodów - warunki
Kosztem uzyskania przychodów są koszty wytworzenia lub cena nabycia rzeczy lub praw będących przedmiotem darowizn przekazanych w okresie od dnia 24 lutego 2022 r. do dnia 31 grudnia 2022 r. na cele związane z przeciwdziałaniem skutkom działań wojennych na terytorium Ukrainy:
- organizacjom, o których mowa w art. 3 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, lub równoważnym organizacjom określonym w przepisach regulujących działalność pożytku publicznego obowiązujących na terytorium Ukrainy,
- jednostkom samorządu terytorialnego,
- wojewodom,
- Rządowej Agencji Rezerw Strategicznych,
- podmiotom wykonującym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub na terytorium Ukrainy działalność leczniczą lub działalność z zakresu ratownictwa medycznego
- o ile koszty wytworzenia lub cena nabycia nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów, w tym poprzez odpisy amortyzacyjne.
Kosztem uzyskania przychodów są również koszty poniesione z tytułu nieodpłatnego świadczenia, którego celem jest przeciwdziałanie skutkom działań wojennych na terytorium Ukrainy, realizowanego w okresie od dnia 24 lutego 2022 r. do dnia 31 grudnia 2022 r. na rzecz wyżej wymienionych podmiotów, o ile nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów, w tym poprzez odpisy amortyzacyjne.
WARUNEK 1
Stosownie do powołanych przepisów, aby udzieloną pomoc (koszty wytworzenia lub cena nabycia rzeczy lub praw będących przedmiotem darowizn lub koszty poniesione z tytułu nieodpłatnego świadczenia) zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów, wydatki te nie mogą stanowić kosztów uzyskania przychodów na podstawie innych przepisów. Oznacza to, że pomoc nie może być dwukrotnie ujęta jako koszty uzyskania przychodów.
Tylko w przypadku, gdy koszty wytworzenia/ cena nabycia lub wartość nieodpłatnego świadczenia nie zostały zaliczone dotychczas do kosztów uzyskania przychodów (np. jako koszty prowadzonej działalności), będą mogły zostać zaliczone do takich kosztów jako darowizna na rzecz Ukrainy, pod warunkiem spełnienia pozostałych przesłanek.
WARUNEK 2
Ponadto, aby koszty wytworzenia lub cena nabycia rzeczy lub praw będących przedmiotem darowizn lub koszty poniesione z tytułu nieodpłatnego świadczenia zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów, wydatki te muszą zostać przekazane na cele związane z przeciwdziałaniem skutkom działań wojennych na terytorium Ukrainy.
WARUNEK 3
Kolejny warunek dotyczy podmiotu, któremu powinna zostać przekazana pomoc, aby mogła zostać zaliczona do kosztów uzyskania przychodów.
Zarówno w przypadku zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów kosztów wytworzenia lub ceny nabycia rzeczy lub praw będących przedmiotem darowizn oraz kosztów poniesionych z tytułu nieodpłatnego świadczenia, pomoc powinna być przekazana:
- organizacjom, o których mowa w art. 3 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, lub równoważnym organizacjom określonym w przepisach regulujących działalność pożytku publicznego obowiązujących na terytorium Ukrainy,
- jednostkom samorządu terytorialnego,
- wojewodom,
- Rządowej Agencji Rezerw Strategicznych,
- podmiotom wykonującym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub na terytorium Ukrainy działalność leczniczą lub działalność z zakresu ratownictwa medycznego.
WARUNEK 4
Warunkiem zaliczenia pomocy do kosztów uzyskania przychodów jest jej przekazanie w okresie od dnia 24 lutego 2022 r. do dnia 31 grudnia 2022 r.
Podsumowanie
Wskazane powyżej warunki muszą być spełnione łącznie, aby zaliczyć darowiznę w postaci przekazania nieodpłatnie towarów lub nieodpłatnego świadczenia do kosztów uzyskania przychodów.
Odliczenie darowizny od postawy opodatkowania
Podstawę opodatkowania stanowi dochód po odliczeniu darowizn przekazanych na cele określone w art. 4 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, organizacjom, o którym mowa w art. 3 ust. 2 i 3 tej ustawy, lub równoważnym organizacjom, określonym w przepisach regulujących działalność pożytku publicznego, obowiązujących w innym niż Rzeczpospolita Polska państwie członkowskim Unii Europejskiej lub innym państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego, prowadzącym działalność pożytku publicznego w sferze zadań publicznych, realizującym te cele - łącznie do wysokości nieprzekraczającej 10% dochodu (CIT) lub 6% dochodu (PIT).
W przypadku odliczenia od podstawy opodatkowania nieodpłatne świadczenie usług nie może być uznane za przedmiot darowizny. Oznacza to, że wartości tych usług podatnik nie może odliczyć od dochodu jako darowizny na rzecz organizacji pożytku publicznego.
Zatem możliwość odliczenia pomocy na rzecz Ukrainy od podstawy opodatkowania będzie dotyczyła wyłącznie pomocy rzeczowej lub finansowej.
WARUNEK 1
Odliczenie darowizny nie może przekroczyć 10% dochodu (CIT) lub 6% dochodu (PIT).
Należy wskazać, że w przypadku odliczenia darowizn na cele kultu religijnego oraz na cele kształcenia zawodowego publicznym szkołom prowadzącym kształcenie zawodowe, łączna kwota odliczeń nie może przekroczyć wskazanego procenta dochodu.
WARUNEK 2
Przepisy regulują kwestie podmiotowe dotyczące podmiotu, który powinien otrzymać darowiznę, aby podlegała ona odliczeniu od dochodu.
Podmiotami otrzymującymi darowiznę powinny być organizacje, o którym mowa w art. 3 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, lub równoważne organizacje, określone w przepisach regulujących działalność pożytku publicznego, obowiązujących w innym niż Rzeczpospolita Polska państwie członkowskim Unii Europejskiej lub innym państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego.
Obie ustawy podatkowe ograniczają możliwość odliczenia od dochodu darowizn na rzecz krajowych organizacji oraz tych działających na terenie UE lub EOG, co wyłącza z możliwości dokonania odliczenia pomoc na rzecz organizacji ukraińskich.
WARUNEK 3
Przepisy określają wysokość odliczenia od podstawy opodatkowania.
Jeżeli przedmiotem darowizny są towary opodatkowane podatkiem od towarów i usług, za kwotę darowizny uważa się wartość towaru wraz z podatkiem od towarów i usług, w części przekraczającej kwotę podatku naliczonego, którą podatnik ma prawo odliczyć zgodnie z przepisami o podatku od towarów i usług z tytułu dokonania tej darowizny. Przy określaniu wartości tych darowizn stosuje się odpowiednio art. 14 ustawy o PDOP/ art. 19 ustawy o PDOF.
Odpowiednie stosowanie tych przepisów oznacza, że przy określaniu wartości darowizn, ich wartość należy określić zgodnie z cenami rynkowymi.
Zatem od podstawy opodatkowania można odliczyć darowizny rzeczowe w wysokości ich wartości rynkowej (o ile spełnione są pozostałe warunki).
WARUNEK 4
Warunkiem odliczenia darowizn od podstawy opodatkowania jest ich właściwe udokumentowanie. W przypadku darowizny rzeczowej warunkiem odliczenia darowizny jest posiadanie dokumentu, z którego wynika wartość tej darowizny, oraz oświadczeniem obdarowanego o jej przyjęciu.
WARUNEK 5
Kolejnym warunkiem jest wykazanie darowizny w zeznaniu podatkowym.
Podatnicy korzystający z odliczenia darowizn, są obowiązani wykazać w rocznym zeznaniu podatkowym kwotę przekazanej darowizny, kwotę dokonanego odliczenia oraz dane pozwalające na identyfikację obdarowanego, w szczególności jego nazwę, adres i numer identyfikacji podatkowej lub numer uzyskany w innym niż Rzeczpospolita Polska państwie członkowskim Unii Europejskiej lub innym państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego, w którym obdarowany ma siedzibę, służący dla celów podatkowych identyfikacji.
Podsumowanie
Wskazane powyżej warunki muszą być spełnione łącznie, aby odliczyć darowiznę w postaci przekazania nieodpłatnie części do lokomotyw od postawy opodatkowania.
Skorzystanie z obu preferencji jednocześnie
W zależności od tego na rzecz jakiego podmiotu podatnik przekaże pomoc, będzie możliwe skorzystanie jednocześnie z obu preferencji (zaliczenie darowizny do kosztów uzyskania przychodów oraz odliczenie od podstawy opodatkowania) lub wyłącznie zaliczenie pomocy do kosztów uzyskania przychodów.
Jednocześnie należy wskazać, że w przypadku pomocy w formie finansowej, darowizna podlega odliczeniu wyłącznie od podstawy opodatkowania, nie może stanowić kosztów uzyskania przychodów na podstawie art. 38w ustawy o PDOP lub art. 52zf ustawy o PDOF.
Tylko w przypadku przekazania rzeczy przedmiotem darowizny organizacjom, o których mowa w art. 3 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie działającym na terytorium Polski, spełnione zostaną warunki do odliczenia darowizny zarówno od podstawy opodatkowania, jak i zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów (z uwzględnieniem różnic, co do wartości odliczenia).
Jednocześnie należy wskazać, że:
- w przypadku art. 38w ustawy o PDOP / art. 52zf ustawy o PDOF zaliczeniu do kosztów podlegają koszty wytworzenia lub cena nabycia rzeczy będących przedmiotem darowizn,
- odliczeniu od podstawy opodatkowania podlega wartość rynkowa pomocy (darowizny rzeczowej czyli cen rynkowa części, które mają zostać darowane).
Jeżeli podatnik przekaże darowiznę rzeczową innym podmiotom wskazanym w art. 38w ust.1 ustawy o PDOP lub art. 52 zf ust. 1 ustawy o PDOF (np. organizacji pożytku publicznego działającego na terytorium Ukrainy, jednostkom samorządu terytorialnego), będzie mógł wyłącznie zaliczyć ją do kosztów uzyskania przychodów.
Jednocześnie należy wskazać, że w przypadku zapewnienia przez podatnika nieodpłatnego świadczenia na rzecz podmiotów wskazanych w art. 38w ust.1 ustawy o PDOP/ art. 52 zf ust. 1 ustawy o PDOF, będzie upoważniało go to do zaliczenia kosztów tego świadczenia do kosztów uzyskania przychodów, jednak bez możliwości odliczenia od podstawy opodatkowania.
Wioleta Kosińska, doradca podatkowy, Kierownik Zespołu ds. podatków bezpośrednich w Taxeo Komorniczak i Wspólnicy sp. k.