RADA
Mimo że samochód został zamortyzowany w firmie męża, to po przekazaniu go w drodze darowizny do firmy żony może być również amortyzowany. Wartość początkowa samochodu powinna zostać ustalona według jego wartości rynkowej. Żona może amortyzować samochód według indywidualnej stawki amortyzacyjnej.
UZASADNIENIE
W przypadku gdy jeden z małżonków wycofa pojedyncze środki trwałe i przekaże je w drodze darowizny drugiemu z małżonków, który wprowadzi je do prowadzonej przez siebie ewidencji środków trwałych, nie dochodzi do zmiany formy prawnej prowadzonej dotychczas działalności. Nie zmieniły się bowiem formy, jakie przyjęły przedsiębiorstwa małżonków w momencie ich rejestracji. Nie dojdzie też do zmiany rodzaju działalności gospodarczej wykonywanej dotychczas samodzielnie przez jednego z małżonków na działalność wykonywaną samodzielnie przez drugiego z małżonków. Oboje małżonkowie nadal bowiem prowadzą odrębnie indywidualną działalność gospodarczą. W związku z tym przy określaniu wartości początkowej nabytego przez żonę samochodu osobowego nie znajdą zastosowania przepisy dotyczące ustalania wartości początkowej środków trwałych nabytych w związku ze zmianą formy prawnej.
W tej sytuacji żona za wartość początkową środka trwałego, otrzymanego w drodze darowizny od męża, powinna przyjąć jego wartość rynkową z dnia nabycia, chyba że umowa darowizny określa tę wartość w niższej wysokości (art. 22g ust. 1 pkt 3 updof). Żona nie musi również kontynuować metody amortyzacji, która dotychczas była stosowana przez męża (art. 22h ust. 3-3b updof).
Przychody. Wartość otrzymanego samochodu nie będzie stanowiła dla żony przychodu podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym. Wynika to z art. 2 ust. 1 pkt 3 updof, zgodnie z którym:
przepisów updof nie stosuje się do przychodów podlegających przepisom o podatku od spadków i darowizn.
Potwierdzają to również organy podatkowe. W piśmie Naczelnika Pierwszego Urzędu Skarbowego w Kielcach z 27 lipca 2007 r., nr OG/005/67B/PD I/415-15/2007, czytamy:
W myśl art. 1 ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej tytułem darowizny podlega podatkowi od spadków i darowizn. Zatem darowizna przedsiębiorstwa podlega podatkowi od spadków i darowizn i nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, gdyż zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych przepisów tej ustawy nie stosuje się do przychodów podlegających przepisom ustawy o podatku od spadków i darowizn.
Podatek od spadków i darowizn. Ponieważ przekazanie samochodu następuje w drodze darowizny, to po stronie żony powstanie przychód podlegający opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn. W tym miejscu warto zauważyć, iż mimo że darowizna tego samochodu podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn, to może korzystać ze zwolnienia od tego podatku. Na podstawie bowiem art. 4a ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn zwolnione od tego podatku jest nabycie własności rzeczy m.in. przez małżonka, jeżeli zgłosi on nabycie własności rzeczy właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie miesiąca od dnia powstania obowiązku podatkowego.
Koszty. Warto w tym miejscu podkreślić, że ponieważ samochód został nabyty przez żonę w drodze darowizny, to nie znajdzie w tym przypadku zastosowania art. 23 ust. 1 pkt 45a updof. Przepis ten wyłącza z kosztów uzyskania przychodów:
odpisy amortyzacyjne od wartości początkowej środków trwałych nabytych nieodpłatnie, z wyjątkiem nabytych w drodze spadku lub darowizny, jeżeli nabycie to nie stanowi przychodu z tytułu nieodpłatnego otrzymania rzeczy lub praw.
Oznacza to, że w opisanej sytuacji zostały spełnione wszystkie przesłanki pozwalające na zaliczenie do kosztów uzyskania przychodów odpisów amortyzacyjnych od samochodu nabytego w drodze darowizny.
W kwestii prawidłowego rozliczenia samochodu przekazanego z działalności prowadzonej przez jednego z małżonków do działalności prowadzonej przez drugiego z małżonków wypowiadały się organy podatkowe. Naczelnik Urzędu Skarbowego w Wieliczce w piśmie z 27 stycznia 2006 r., nr PR 415/43/05/P, stwierdził:
(...) wycofanie samochodu z ewidencji środków trwałych przez jednego z małżonków i wprowadzenie go do ewidencji środków trwałych drugiego małżonka, w czasie prowadzenia działalności gospodarczej przez oboje, nie wyczerpuje znamion art. 22g ust. 13 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. A zatem wartość początkowa samochodu, przyjętego nieodpłatnie, powinna być ustalona zgodnie z art. 22g ust. 1 pkt 3, tj. wg wartości rynkowej z dnia nabycia.
Odpisów amortyzacyjnych od środków trwałych dokonuje się zgodnie z art. 22h-22j ww. ustawy począwszy od pierwszego miesiąca następującego po miesiącu, w którym środek wprowadzono do ewidencji, do końca miesiąca, w którym następuje zrównanie sumy odpisów amortyzacyjnych z ich wartością początkową lub w którym postawiono go w stan likwidacji, zbyto lub stwierdzono niedobór.
Sposób amortyzacji. Wprowadzony przez żonę do ewidencji samochód osobowy może być amortyzowany według liniowej stawki 20% albo według indywidualnej stawki. Wynika to z faktu, że nabyty samochód można uznać za używany środek trwały, o którym mowa w art. 22j ust. 2 pkt 1 updof. Zgodnie z nim:
środki trwałe uznaje się za używane, jeżeli podatnik udowodni, że przed ich nabyciem były wykorzystywane co najmniej przez okres 6 miesięcy.
Należy jednak pamiętać, iż mimo że żona może indywidualnie ustalić stawkę amortyzacyjną dla nabytego samochodu uznanego za używany środek trwały, to okres amortyzacji tego samochodu nie może być krótszy niż 30 miesięcy.
PRZYKŁAD
Pan Nowak wycofał z ewidencji samochód osobowy. Jego wartość początkowa wynosiła 40 000 zł. Samochód ten był wykorzystywany w prowadzonej przez niego działalności gospodarczej przez 5 lat i został całkowicie zamortyzowany. Obecna wartość rynkowa tego samochodu wynosi 10 000 zł.
Pan Nowak przekazał ten samochód w drodze darowizny do firmy żony. Pomiędzy małżonkami istnieje rozdzielność majątkowa, a samochód ten był składnikiem majątku męża.
Pani Nowak wprowadziła ten samochód do prowadzonej przez siebie ewidencji środków trwałych, ustalając jego wartość początkową w wysokości 10 000 zł (wartość rynkowa samochodu w momencie nabycia).
Ponieważ samochód przed nabyciem przez żonę był wykorzystywany przez okres ponad 6 miesięcy, to spełnia warunki do uznania go za używany środek trwały. W związku z tym żona może amortyzować ten samochód w ciągu 30 miesięcy (2,5 roku), stosując stawkę 40% rocznie (100% : 2,5 roku). W pierwszych dwóch latach okresu amortyzacji może odpisać w koszty kwotę 4000 zł rocznie, a w trzecim 2000 zł.
A zatem, mimo że przekazany samochód został zamortyzowany w firmie męża, po przekazaniu do firmy żony może on być również amortyzowany.
VAT
Przekazanie towarów bez wynagrodzenia, w szczególności darowizny, podlega opodatkowaniu VAT, jeżeli podatnikowi przysługiwało prawo do odliczenia VAT w całości lub w części od zakupionych towarów (art. 7 ust. 2 pkt 1 ustawy o VAT).
Czynność ta powinna zostać udokumentowana fakturą wewnętrzną. Z pytania wynika, że mąż zamortyzował całkowicie przekazany samochód osobowy. Ponieważ stawka amortyzacji w przypadku samochodów wynosi 20%, a okres amortyzacji 5 lat, to przyjmujemy, że przekazany samochód został nabyty około 2002 r., czyli w okresie obowiązywania starej ustawy o VAT. W związku z tym w tamtym okresie mężowi nie przysługiwało prawo do odliczenia VAT od nabytego samochodu osobowego.
Wynikało to z art. 25 ust. 1 pkt 2, zgodnie z którym obniżenia kwoty lub zwrotu różnicy podatku należnego nie należało stosować do:
nabywanych przez podatnika samochodów osobowych oraz innych samochodów o dopuszczalnej ładowności do 500 kg, z wyjątkiem przypadków, gdy odprzedaż lub oddanie w odpłatne używanie na podstawie umów leasingu tych samochodów stanowi przedmiot działalności podatnika.
Ponieważ mężowi nie przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego przy zakupie samochodu osobowego, który następnie przekazał darowizną, to nie powinien tej darowizny opodatkowywać VAT. W tym przypadku nie należy wystawiać faktury VAT, lecz notę księgową.
• art. 22g ust. 1 pkt 3, ust. 12, 13, 14a, 14b i 22, art. 22h ust. 3-3b, art. 22j ust. 1 pkt 2, art. 22j ust. 2 pkt 1 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych - j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176; ost.zm. Dz.U. z 2008 r. Nr 97, poz. 623
Krzysztof Rustecki
ekspert w zakresie prawa podatkowego