Najpopularniejsza w zeszłym sezonie PITowym ulga, będzie z pewnością królować i w sezonie obecnym. Tym bardziej, że jej limit nieco wzrósł. W rozliczeniu za rok 2008 można z tego tytułu odliczyć 1173,70 zł na każde wychowywane dziecko
Wysokość ulgi
Ulga ta polega na obniżeniu podatku o kwotę stanowiącą iloczyn liczby wychowywanych dzieci i dwukrotności kwoty zmniejszającej podatek w pierwszym przedziale skali podatkowej. Oznacza to, że w zeznaniu składanym za 2008 rok. można odliczyć od podatku 1173,70 zł na każde dziecko (2 x 586,85 zł). Prawo do odliczenia ulgi nie zostało uzależnione ani od liczby wychowywanych dzieci, ani od wysokości osiąganego dochodu.
Pani Kowalska wychowuje troje małoletnich dzieci, więc rozliczając się za 2008 rok może odliczyć od swojego podatku aż 3521,10 zł
Ulga przysługuje wyłącznie z tytułu wychowywania dzieci własnych bądź przysposobionych (adoptowanych). Mogą z niej zatem skorzystać wyłącznie rodzice bądź rodzice adopcyjni. W rozliczeniu za 2008 r. nie mają do niej nadal prawa rodziny zastępcze oraz opiekunowie prawni dzieci, których nie adoptowali (np. członkowie rodziny opiekujący się dziećmi po śmierci ich rodziców – dziadkowie, ciotki, wujowie itd.). Zmieni się to dopiero przy rozliczaniu dochodów roku 2009.
Warunki odliczenia
Z ulgi możemy skorzystać, jeśli opłacamy podatek na zasadach ogólnych, rozliczając się według skali podatkowej. Nie możemy jej uwzględnić rozliczając dochody opodatkowane w sposób uproszczony - stawką liniową, ryczałtem ewidencjonowanym bądź kartę podatkową. Będzie to możliwe jedynie w sytuacji, gdy oprócz tych dochodów osiągniemy dodatkowo dochody objęte skalą podatkową. Wówczas ulgę wykorzystamy rozliczając się z tych właśnie dochodów na PIT-36 bądź PIT-37.
Ulga na dzieci dotyczy łącznie obojga rodziców. Skorzystanie z niej nie zostało jednak uzależnione od pozostawania w związku małżeńskim. Możemy z niej zatem skorzystać również wtedy gdy nie mamy ślubu z drugim rodzicem dziecka, ale faktycznie razem mieszkamy i wychowujemy dziecko.
Wyjątkiem od reguły wspólnego korzystania z ulgi przez oboje rodziców jest orzeczenie ich rozwodu bądź pozostawanie w sądownie stwierdzonej separacji. Wówczas odliczenie przysługuje temu z rodziców, u którego dzieci faktycznie zamieszkują. W przypadku zamieszkiwania dzieci w trakcie roku u każdego z rodziców muszą oni „podzielić się” ulgą. Każde z nich ustali wysokość przysługującego mu odliczenia mnożąc liczbę miesięcy pobytu dzieci u siebie i 1/12 kwoty ulgi.
Ulgą dzielą się rodzice rozwiedzeni bądź pozostający w orzeczonej wyrokiem sądowym separacji tylko wtedy, gdy dzieci faktycznie zamieszkują u każdego z rodziców w roku podatkowym. Nie możemy skorzystać z ulgi, jeśli łożyliśmy na utrzymanie dziecka płacąc alimenty, ale faktycznie z nim nie mieszkaliśmy. W takim przypadku ulga należy się w całości drugiemu z rodziców, który mieszka z dzieckiem.
Nie każde dziecko daje nam możliwość skorzystania z tego odpisu podatkowego. Krąg dzieci „objętych” ulgą został wskazany w ustawie. Możemy więc w rozliczeniu za 2008 r. odliczyć 1173,70 zł na każde dziecko tylko wychowując dzieci:
- małoletnie,
- bez względu na wiek, jeżeli otrzymywały zasiłek (dodatek) pielęgnacyjny lub rentę socjalną,
- do ukończenia 25 lat, uczące się w szkołach, o których mowa w przepisach o systemie oświaty, w przepisach - Prawo o szkolnictwie wyższym lub w przepisach regulujących system oświatowy lub szkolnictwo wyższe obowiązujących w innym niż Rzeczpospolita Polska państwie. W tych przypadkach odliczenie przysługuje rodzicom jeżeli w roku podatkowym dzieci te nie uzyskały dochodów podlegających opodatkowaniu na zasadach ogólnych według skali podatkowej (art. 27 ustawy o PIT) bądź dochodów podlegających opodatkowaniu na zasadach określonych w art. 30b ustawy o PIT w łącznej wysokości przekraczającej kwotę stanowiącą iloraz kwoty zmniejszającej podatek oraz stawki podatku, określonych w pierwszym przedziale obowiązującej skali podatkowej (3088,86 zł), z wyjątkiem renty rodzinnej.
Zmieniona - w stosunku do 2007 r. w wyniku ostatniej nowelizacji przepisów ustawy o PIT - definicja ma zastosowanie do rozliczenia za 2008 r. Tym samym pozwala więc już bez żadnych wątpliwości skorzystać z ulgi prorodzinnej – przy spełnieniu pozostałych warunków - także rodzicom dzieci studiujących za granicą. Prawa do ulgi w rozliczeniu za 2008 r. nie pozbawia także otrzymywanie przez dziecko – zgodnie z odrębnymi przepisami - dodatku pielęgnacyjnego bądź renty socjalnej.
Dochody dzieci
Katalog dochodów wolnych od podatku wylicza art. 21 ustawy o PIT. Dzieci najczęściej otrzymują stypendia (naukowe, socjalne), alimenty, zasiłki, nagrody w konkursach szkolnych. Dochody dzieci korzystające ze zwolnienia z opodatkowania nie mają wpływu na prawo rodziców do ulgi prorodzinnej. Dochody z pracy czy umów cywilnoprawnych uzyskane przez dziecko są natomiast dochodami podlegającymi opodatkowaniu na zasadach ogólnych.
Nie pozbawią nas one jednak prawa do ulgi, jeśli będą niższe od wskazanej wyżej kwoty (3088,68 zł). Dotyczy to również dochodów dziecka z pracy za granicą, jeśli umowa dwustronna zawarta z krajem, w którym dziecko pracowało nakazuje rozliczyć je dodatkowo w Polsce (metoda odliczenia proporcjonalnego). Jeśli natomiast umowa zwalnia je z opodatkowania w Polsce, to wysokość dochodu nie wpływa na prawo rodziców do skorzystania z ulgi.
W rozliczeniu za 2008 r. rodzice zachowają prawo do ulgi również w przypadku osiągnięcia przez dziecko (wyłącznie bądź dodatkowo) dochodów opodatkowanych na zasadach określonych w art. 30b ustawy o PIT. Chodzi tu o dochody rozliczane na PIT-38 z zastosowaniem stawki 19% z następujących tytułów:
• z odpłatnego zbycia papierów wartościowych lub pochodnych instrumentów finansowych,
• z realizacji praw wynikających z papierów wartościowych lub pochodnych instrumentów finansowych,
• z odpłatnego zbycia udziałów w spółkach mających osobowość prawną oraz z tytułu objęcia udziałów (akcji) w spółkach mających osobowość prawną albo wkładów w spółdzielniach w zamian za wkład niepieniężny w postaci innej niż przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część
Warunkiem jest by kwota tych dochodów (liczona łącznie z ewentualnymi innymi dochodami dziecka podlegającymi opodatkowaniu wg skali) nie przekroczyła wskazanego w znowelizowanych przepisach progu.
Nie trzeba wychowywać cały rok
Przepisy (art. 27f ustawy o PIT) nie zawierają warunku, przyznającego prawo do ulgi jedynie tym podatnikom, którzy wychowywali dzieci przez cały rok podatkowy. Z ulgi tej może zatem skorzystać także podatnik, którego dziecko w 2008 roku ukończyło 25 rok życia. Potwierdziło to Ministerstwo Finansów w odpowiedzi na pytanie Redakcji serwisu ksiegowosc.infor.pl/podatki/pit/pit , której udzielił Rzecznik Prasowy MF p. Jakub Lutyk.
Z tego płynie też następny wniosek, że także dziecko, które urodziło się w 2008 roku (np. 31 grudnia 2008 r.) "uprawnia" swoich rodziców do skorzystania z ulgi w pełnej wysokości. Inaczej będzie jednak w tym zakresie w rozliczeniu za 2009 rok.
Kwotę ulgi możemy odliczyć tylko od swojego podatku, bądź też również od podatku naszego współmałżonka (drugiego rodzica). Proporcję, w jakiej korzystamy z odliczenia ustalamy sami – ustawodawca w tym zakresie niczego nam nie narzuca.
Gdzie wpisać ulgę
Jeśli rozliczamy się samodzielnie, to kwotę odliczenia wykażemy w PIT-36 bądź PIT-37 i dodatkowo w części C. załącznika PIT/O. Jeśli natomiast korzystamy z pośrednictwa płatnika, to on uwzględni kwotę przysługującego nam odliczenia w rocznym obliczeniu podatku (PIT-40).
W rozliczeniu dochodów za rok 2008 podatnicy korzystający z ulgi na dzieci nie mają obowiązku wypełniania części E formularza PIT/O.
Aby płatnik mógł uwzględnić kwotę ulgi, musimy spełnić określone warunki:
1) przed dniem 10 stycznia 2009 r. musimy złożyć płatnikowi specjalne oświadczenie na formularzu PIT-12 o spełnianiu warunków do rozliczenia przez płatnika;
2) dodatkowo musimy złożyć oświadczenie (odrębne od PIT-12), w którym stwierdzimy, że spełniamy warunki określone w art. 27f ustawy o PIT, wskażemy liczbę dzieci, na które przysługuje odliczenie, oraz podamy kwotę odliczenia obliczoną zgodnie z przepisami.
Niezłożenie oświadczenia w kwestii ulgi prorodzinnej do 10 stycznia nie pozbawia nas do niej prawa. Możemy bowiem złożyć korektę zeznania, samodzielnie uwzględniając kwotę przysługującego nam odliczenia, co potwierdziło również Ministerstwo Finansów odpowiadając na zapytania w tej sprawie.
Pamiętajmy też, że chcąc skorzystać z ulgi, poza powyższymi oświadczeniami, składanymi wyłącznie w przypadku korzystania z pośrednictwa płatnika przy rozliczeniu za 2008 r. nie musimy przedkładać płatnikowi żadnych dodatkowych dokumentów.
Jeśli natomiast rozliczamy się samodzielnie – nie musimy żadnych dokumentów dołączać do zeznania rocznego. Musimy mieć jednak świadomość, że urząd ma prawo zweryfikować nasze odliczenie, sprawdzając czy rzeczywiście mamy do niego prawo. Może wezwać nas do udzielenia wyjaśnień, zwrócić się do odpowiednich urzędów administracji bądź sądów o dokumenty poświadczające sytuację rodzinną oraz liczbę wychowywanych dzieci.
Od rozliczenia dochodów za 2009 rok zmieniony art. 27f ustawy o PIT wprowadza katalog dokumentów, do których przedstawienia w razie kontroli będzie zobowiązany podatnik korzystający z tej ulgi. Katalog ten (np. odpis aktu urodzenia dziecka, czy zaświadczenie o uczęszczaniu pełnoletniego dziecka do szkoły) ma charakter otwarty, więc wymienione w nim dokumenty nie są jedynymi, których będzie mógł domagać się od nas organ podatkowy.
Podstawa prawna: Ustawaz dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych – tekst jedn. Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 z późn. zm.
Anna Welsyng
radca prawny, doradca podatkowy
kancelaria www.welsyng.pl