Formy pomocy i zasady rozliczeń podatkowych
Formy pomocy uprawniające do skorzystania z tego rozwiązania to:
- darowizny rzeczowe,
- darowizny pieniężne,
- nieodpłatne świadczenie usług.
Ważne jest, że przedmiot darowizny lub świadczenia nie musi być związany z prowadzoną działalnością. To bardzo dobra wiadomość, niestety jak to w podatkach bywa jest kilka ważnych warunków sine qua non.
Czas
Przepisy wskazują na zakres czasowy pomocy. Z preferencji korzysta wyłącznie pomoc przekazana wyłącznie w terminie od lutego do 31 grudnia 2022 roku.
Status beneficjenta darowizny
Przepisy wskazują na ograniczony katalog podmiotów, którym nasza pomoc musi być przekazana:
- organizacjom, o których mowa w art. 3 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, lub równoważnym organizacjom określonym w przepisach regulujących działalność pożytku publicznego obowiązujących na terytorium Ukrainy;
- jednostkom samorządu terytorialnego;
- Rządowej Agencji Rezerw Strategicznych;
- podmiotom wykonującym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub na terytorium Ukrainy działalność leczniczą lub działalność z zakresu ratownictwa medycznego
Warto zaznaczyć, że nie jest możliwe zaliczenie do kosztów uzyskania przychodu pomocy przekazanej bezpośrednio obywatelowi Ukrainy.
Cel pomocy
Kosztem może być wyłącznie pomoc, której celem jest przeciwdziałanie skutkom działań wojennych na terytorium Ukrainy. Warunek ten można uznać za spełniony w przypadku gdy darowizna lub świadczenie przekazane jest podmiotom, których działalność polega na np.:
- pomocy ofiarom konfliktów zbrojnych
- działalność na rzecz integracji cudzoziemców
- działalność na rzecz mniejszości narodowych i etnicznych
- zadania w zakresie obronności państwa i działalności Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej.
Dotychczasowa podatkowa klasyfikacja wydatków
Przepisy wyłączają możliwość zaliczenia do rachunku podatkowego darowizn, które już wcześniej zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów. Dotyczyć to może np. już dokonanych odpisów amortyzacyjnych, towarów handlowych zaliczanych w koszty w momencie nabycia.
Dokumentowanie pomocy
Oprócz ww warunków należy pamiętać o właściwym udokumentowaniu transakcji.
W przypadku darowizny pieniężnej sprawa jest najprostsza, należy zachować potwierdzenie przelewu. Często jednak korzystamy z innych form przekazów pieniężnych jak np. BLIK, Paypal. Wówczas należy zadbać o otrzymanie i zachowanie potwierdzenia otrzymania darowizny. Na szczęście większość tego typu rozliczeń potwierdzana jest automatycznie drogą mailową na adres wskazywany przy realizacji transakcji.
W przypadku darowizn rzeczowych lub nieodpłatnych świadczeń kwestia ta może sprawić trochę problemów. Idealną sytuacja byłoby posiadanie podpisanej umowy darowizny. O to można zadbać znając już przepisy ustawy, ta jednak powstała dopiero po kilkunastu dniach od inwazji Rosji na Ukrainę. Pomoc szczególnie w tych pierwszych tygodniach miała charakter bardzo spontaniczny i można śmiało stwierdzić, że kwestie formalne stanowiły wówczas najmniej ważny element. Jest jednak i na to remedium, doktryna prawna dopuszcza możliwość późniejszego podpisania umowy darowizny już po jej dokonaniu. Brak umowy nadal nie wyklucza zastosowania tej preferencji podatkowej. Do celów podatkowych może wystarczyć np.:
- potwierdzenie otrzymania darowizny na wskazane cele przez przedstawiciela obdarowanego podmiotu,
- sporządzony przez przedsiębiorcę dowód wewnętrzny/protokół zawierający spis rzeczy będących przedmiotem darowizny. Tu warto byłoby jeszcze zadbać o dodatkowe potwierdzenie, np. zeznania pracowników, potwierdzenie przewozu towarów do wskazanego punktu zbiórki.
- dobrym rozwiązaniem byłoby zachowanie korespondencji mailowej o ile wymieniliśmy maile z organizacją której darowizna została przekazana.
Wsparcie Ukrainy a VAT
Również w podatku VAT wprowadzono nadzwyczajne rozwiązania w związku z wojną w Ukrainie. Rozporządzeniem z dnia 3/03/2022 r. obniżono stawkę podatku VAT do 0% do dostaw towarów z art. 7 ust 2 pkt 2 oraz świadczeń usług z art. 8 ust 2 ustawy o VAT. Warunki skorzystania z obniżonej stawki nie są jednak tożsame z tymi wymienionymi w ustawach o podatkach dochodowych. W katalogu beneficjentów dostaw lub świadczeń nie wymieniono organizacji pożytku publicznego. Skorzystanie z obniżonej stawki VAT wymaga posiadania pisemnej umowy darowizny z wyraźnym wskazaniem, że dostarczane towary lub świadczone usługi będą wykorzystane na cele związane z pomocą ofiarom skutków działań wojennych na terytorium Ukrainy.
Zawężone zostały też ramy czasowe od 24 lutego podobnie jak w regulacjach PIT i CIT, ale już do 30 czerwca 2022 roku. Na stronach rządowych możemy znaleźć jednak zapewnienie, o możliwości wydłużenia tego terminu.
Rozporządzenie pomija kwestię odliczenia VAT naliczonego. Tu należy wskazać, że preferencyjna stawka może dotyczyć jedynie dostaw towarów i świadczenia usług, które miały być wykorzystane w działalności opodatkowanej. Zakup towarów lub świadczeń z zamiarem przekazania w darowiźnie tego warunku nie spełnia.
Reasumując należy pozytywnie ocenić wprowadzenie preferencji podatkowych w związku z realizowaniem pomocy na rzecz Ukrainy i jej obywateli. Szkoda, że regulacje te na gruncie podatków dochodowych i VAT nie są spójne. Szkoda również, że nie jesteśmy tym zaskoczeni a najgorsze, że jesteśmy do tego przyzwyczajeni.
Слава Україні!
Autor: Joanna Pietrzyk, Główna Księgowa WCDF I Sp. z o.o.