Na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 46 ustawy o PIT zwolnione od podatku dochodowego są dochody otrzymane przez podatnika, jeżeli:
a) pochodzą od rządów państw obcych, organizacji międzynarodowych lub międzynarodowych instytucji finansowych ze środków bezzwrotnej pomocy, w tym ze środków programów ramowych badań, rozwoju technicznego i prezentacji Unii Europejskiej i z programów NATO, przyznanych na podstawie jednostronnej deklaracji lub umów zawartych z tymi państwami, organizacjami lub instytucjami przez Radę Ministrów, właściwego ministra lub agencje rządowe, w tym również w przypadkach gdy przekazanie tych środków jest dokonywane za pośrednictwem podmiotu upoważnionego do rozdzielania środków bezzwrotnej pomocy, oraz
b) podatnik bezpośrednio realizuje cel programu finansowanego z bezzwrotnej pomocy; zwolnienie nie ma zastosowanie do dochodów osób fizycznych, którym podatnik bezpośrednio realizujący cel programu zleca - bez względu na rodzaj umowy - wykonanie określonych czynności w związku z realizowanym przez niego programem.
W interpretacjach podatkowych dotyczących kwestii wykładni art. 21 ust. 1 pkt 46 ustawy o PIT organy podatkowe wskazują, co należy rozumieć pod określeniem „pochodzą”.
W interpretacji z dnia 6 sierpnia 2010 r. (ITPB1/415-668/08/10-S/DP) Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy stwierdził, że bez wątpienia w języku powszechnym termin „pochodzą” obejmuje również sytuację, w której dany podmiot wydatkuje początkowo środki własne lub uzyskane od Skarbu Państwa, a później następuje refinansowanie tych środków ze środków unijnych.
Istotne jest, aby w ostatecznym rozrachunku środki pomocowe pochodziły od podmiotów wskazanych w tym przepisie. Sam sposób wypłaty środków finansowych pochodzących z bezzwrotnej pomocy Unii Europejskiej jest kwestią techniczną, która nie ma znaczenia dla oceny źródła pochodzenia środków przeznaczonych na realizację programów finansowanych w ramach funduszy strukturalnych.
Zatem przyjęta metoda „prefinansowania (zaliczka), refinansowania” nie może bezpośrednio wpływać na możliwość zastosowania omawianego zwolnienia.
Organ podatkowy stwierdził też, że środki wypłacane w ramach programu pomocowego stanowią refundację wcześniej poniesionych wydatków na realizację projektu, otrzymanych na zasadzie dotacji z budżetu państwa lub innych środków publicznych. Ostateczny ciężar ekonomiczny bezzwrotnej pomocy ponosi w tym przypadku Unia Europejska.
W takiej sytuacji środki na wdrożenie działań w ramach programów operacyjnych finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego należy uznać za środki pochodzące ze środków z bezzwrotnej pomocy, o których mowa w art. 21 ust. 1 pkt 46 lit. a) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych – stwierdził Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy.
Polecamy: serwis Podatki osobiste
Odnośnie kwestii zwolnienia od podatku wynagrodzeń pracowników realizujących cel programu pomocowego, Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy stwierdził, że zarówno dochody pracowników, uzyskiwane na podstawie umowy o pracę, jak i podatników bezpośrednio realizujących cel programu w ramach innej umowy zawartej z osobą prawną (na przykład umowy zlecenia), która „pierwsza" otrzymała bezzwrotną pomoc zwolnioną na podstawie przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, korzystają ze zwolnienia określonego w art. 21 ust. 1 pkt 46 ustawy o PIT pod warunkiem, że osoby te realizują cel programu.
Co mówią sądy administracyjne?
W orzecznictwie sądowym podkreśla się, że sposób wypłaty środków pomocowych pochodzących z bezzwrotnej pomocy unijnej jest kwestią techniczną, która nie ma znaczenia dla oceny źródła pochodzenia środków przeznaczonych na realizację programów finansowanych w ramach funduszy strukturalnych oraz Funduszu Spójności.
Polecamy: serwis Urząd skarbowy
Decydujące znaczenie dla oceny źródła pochodzenia tych środków ma ustalenie podmiotu, który ostatecznie ponosi ekonomiczny ciężar bezzwrotnej pomocy – finansuje w ostatecznym rozrachunku cel programu. Tak orzekł Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 28 maja 2010 r., sygn. akt II FSK 124/09. W podobnym tonie wypowiedział się Naczelny Sąd Administracyjny także np. w wyrokach z dnia 28 stycznia 2009 r. sygn. akt II FSK 1573/07 lub z dnia 16 grudnia 2009 r. sygn. akt II FSK 1172/08.
W orzecznictwie sądowym zwraca się uwagę na konieczność bezpośredniego realizowania programu przez podatnika programu finansowanego ze środków bezzwrotnej pomocy. Przykładowo w wyroku z dnia 5 sierpnia 2010 r. (sygn. akt II FSK 517/09) Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził, że powierzenie innym podmiotom w ramach realizowanego programu poszczególnych czynności składających się na pewną całość nie można utożsamiać z bezpośrednią realizacją programu przez te podmioty, o których mowa w art. 21 ust. 1 pkt 46 ustawy o PIT.
Polecamy: Limity ulg i odliczeń w PIT
W konsekwencji uzyskany przez nie z tego tytułu dochód nie korzysta ze zwolnienia, o jakim mowa w w/w przepisie.
Jednocześnie NSA stwierdził, że podatnikiem realizującym bezpośrednio cel programu, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 46 ustawy o PIT może być jedynie podmiot, któremu powierzono w sensie ekonomicznym i technicznym realizację konkretnego projektu i który ponosi pełną odpowiedzialność za jego prawidłowe wykonanie.
W rezultacie uzyskany przez niego dochód z tego tytułu korzysta ze zwolnienia przewidzianego w art. 21 ust. 1 pkt 46 ustawy o PIT. „Bezpośrednia realizacja” nie oznacza obowiązku osobistego jego wykonania przez podatnika będącego beneficjentem bezzwrotnej pomocy – podkreślił NSA.