Exit tax. Seria nieprzychylnych wyroków bydgoskiego WSA
W lutym 2020 r. zapadły dwa orzeczenia Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy (sygn. akt I SA/Bd 782/19 i sygn. akt I SA/Bd 783/19), w których skład orzekający uznał, że przekazanie udziałów w cypryjskiej spółce na rzecz żony (docelowo w drodze darowizny będzie podlegało opodatkowaniu PIT po stronie przekazującego podatnika-męża. Sąd wskazał, że na skutek takiej darowizny Polska utraci prawo do opodatkowania składnika majątku w postaci darowanych udziałów, a w konsekwencji, biorąc dodatkowo pod uwagę, iż wartość rynkowa przedmiotowych udziałów przekroczy 4 mln zł, zostaną spełnione przesłanki opodatkowania podatkiem od niezrealizowanych zysków.
Podatnik usiłował argumentować, iż opodatkowania „podatkiem od wyjścia” („exit tax”) w zakresie PIT nie stosuje się w sytuacji, gdy zastosowanie znajdą przepisy ustawy o podatku od spadków i darowizn. Z takim stanowiskiem nie zgodził się jednak WSA wskazując, że zasada ta mogłaby mieć zastosowanie tylko do obdarowanej udziałami żony, nie zaś męża-darczyńcy. W wyniku przekazania udziałów nie uzyskał on bowiem „przychodów podlegających przepisom o podatku od spadków i darowizn", a w konsekwencji nie ma podstaw do wyłączenia wobec niego zastosowania przepisów o PIT.
Przełomowe orzeczenie w przedmiocie „podatku od wyjścia”
Niespodziewanie w dniu 7 października 2020 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy wydal kolejny wyrok dotyczący „exit tax”, w którym tym razem opowiedział się po stronie podatnika. Rozpoznawana sprawa dotyczyła darowizny udziałów w spółce kapitałowej - przez zamieszkałą w Polsce matkę na rzecz syna niebędącego polskim rezydentem podatkowym.
Skarżąca zwróciła uwagę na niezgodność polskich przepisów o „podatku od wyjścia” z unijną dyrektywą Rady UE 2016/1164 (ATAD), której krajowe regulacje stanowią implementację. Dyrektywa ATAD, w zakresie „exit tax” odnosi się bowiem jedynie do dochodów osób prawnych, a nie fizycznych. Podatniczka wskazała ponadto, że ewentualne zastosowanie podatku od niezrealizowanych zysków w zakresie PIT mogłoby mieć zastosowanie, gdyby to ona przenosiła się wraz z posiadanymi udziałami za granicę, a nie w przypadku, gdy poza Polskę przenosi ona jedynie składniki majątku darowane synowi nie uzyskując w zamian za to żadnego przysporzenia.
Finalnie, WSA w Bydgoszczy, uchylając niekorzystną interpretację indywidualną Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej, w całości podzielił argumentację kobiety, również wskazując na niezgodność krajowych przepisów z implementowanymi regulacjami unijnymi.
WSA otworzył furtkę do zmiany rezydencji podatkowej?
Dotychczasowe, niekorzystne orzecznictwo w zakresie podatku od niezrealizowanych zysków zniechęcało podatników do emigracji podatkowej. Konieczność rozliczenia „exit-tax” z tytułu przeniesienia za granicę składników majątkowych istotnie podwyższała i tak przeważnie znaczny koszt motywowanej względami podatkowymi przeprowadzki. Omawiany wyrok WSA w Bydgoszczy wydaje się otwierać drogę do przeniesienia osobistego centrum interesów życiowych, w tym działalności gospodarczej, bez konieczności opodatkowania w Polsce np. darowizny udziałów w spółce.
Zmiana rezydencji podatkowej nie jest jednak sprawą łatwą. Brak precyzyjnych przepisów oraz konsekwentnego, a co za tym idzie, przewidywalnego stanowiska organów podatkowych powoduje, że przeniesienie się do państwa oferującego bardziej przyjazny system fiskalny wymaga gruntownego przemyślenia. Operację zmierzającą do zerwania podatkowych więzi z Polską trzeba dobrze zaplanować, tak, aby, bez narażania się na spór z fiskusem, „utracić” na terytorium RP ośrodek interesów życiowych, nie przebywając w kraju dłużej, niż 183 dni w roku podatkowym. Brak mieszkania (w tym również wynajętego), rachunku bankowego oraz trwała wyprowadzka razem z najbliższą rodziną to pierwsze kroki, które należy podjąć, aby „zniknąć z radaru skarbówki”.
Należy także przeanalizować, które państwo nadaje się najlepiej jako cel podatkowej emigracji. Powszechnie znane są atrakcyjne fiskalnie systemy prawne Malty czy Cypru, a szczególnie zamożne osoby przyciągają finansowe zachęty oferowane przez Monako. Wybór konkretnej destynacji, jak również formy prowadzenia działalności w wybranym państwie dobrze jest poprzedzić konsultacją z doświadczonym ekspertem, tak aby wypracować satysfakcjonujące rozwiązanie. Wobec kolejnych, skrajnie profiskalnych pomysłów polskiego resortu finansów, wielu polskich podatników z pewnością zintensyfikuje działania zmierzające do zmiany rezydencji podatkowej.
Doradca podatkowy Jerzy Tatarczak
Kancelaria Empirium