IKZE, IKE, PPE w 2023 roku - limity i korzyści podatkowe

Roczne limity wpłat na IKE, IKZE i PPE w 2023 roku - obwieszczenia

W 2023 roku limity wpłat na IKE, IKZE i PPE wynoszą:

Indywidualne Konto Emerytalne (IKE): 20.805,- zł (limit w 2022 r. wynosił 17.766, zł). 
Indywidualne Konto Zabezpieczenia Emerytalnego (IKZE):  8.322,- zł (limit w 2022 r. wynosił 7.106,40 zł); Natomiast dla osób prowadzących pozarolniczą działalność, w rozumieniu art. 8 ust. 6 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych limit wpłat na IKZE w roku 2023 wynosi 12.483,- zł (w 2022 roku ten limit wynosił 10.659,60 zł).
Składki dodatkowe Pracowniczych Programów Emerytalnych (PPE): 31 207,50 zł (limit w 2022 r. wynosił 26.649 zł).

Limity te zostały określone w trzech obwieszczeniach Ministra Rodziny i Polityki Społecznej z 13 października 2022 r.:
– w sprawie wysokości kwoty wpłat na indywidualne konto zabezpieczenia emerytalnego w roku 2023 (M.P. z 2022 r., poz. 1006),
– w sprawie wysokości kwoty wpłat na indywidualne konto emerytalne w roku 2023 (M.P. z 2022 r., poz. 1008),
– w sprawie wysokości kwoty odpowiadającej sumie składek dodatkowych wniesionych przez uczestnika do jednego pracowniczego programu emerytalnego w roku 2023 (M.P. z 2022 r., poz. 1005).

Kwota prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego brutto na 2022 r. wynosi 6935 zł (brutto). Taka kwota wynika z rządowego projektu ustawy budżetowej na rok 2023 (druk sejmowy nr 2653) oraz obwieszczenia Ministra Rodziny i Polityki Społecznej z 13 października 2022 r. (M.P. z 2022 r. poz. 1014). Na podstawie tej kwoty prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia (PPW) ustalono kwoty ww. limitów.
Roczny limit wpłat na IKE to 3-krotność PPW.
Roczny limit wpłat na IKZE to 1,2-krotność PPW (a dla osób fizycznych prowadzących pozarolniczą działalność - to 1,8-krotność PPW).
Roczny limit wpłat na PPE to 4,5-krotność PPW.

IKE, IKZE, PPE - czym są

IKE oraz IKZE dają możliwość indywidualnego oszczędzania (mają je w ofercie fundusze inwestycyjne, banki, firmy ubezpieczeniowe, biura maklerskie, dobrowolne fundusze emerytalne) na emeryturę. Zaś PPE to możliwość grupowego oszczędzania na emeryturę u pracodawcy. Te formy oszczędzania w ramach tzw. III filaru emerytalnego mają pewne preferencje podatkowe, jak np. zwolnienie z 19% PIT (podatku dochodowego od osób fizycznych) od dochodów kapitałowych oraz prawo dziedziczenia zaoszczędzonych w tej formie kwot przez spadkobierców bez podatku od spadków i darowizn.

IKE, IKZE, PPE - statystyki

Z danych KNF (na 30 czerwca 2022 r.) wynika, że:
- IKE posiadało ok. 797 tys. osób, wartość aktywów zgromadzonych w sumie na IKE to ok. 13 mld zł;
- IKZE posiadało ok. 463 tys.osób, wartość aktywów zgromadzonych w sumie na IKZE to ok. 5,6 mld zł.

Natomiast wg danych KNF na 31 grudnia 2021 r. wynika, że:
- uczestnikami PPE było ok. 641 tys. osób (czynnych uczestników jest ok. 521 tys. osób), a wartość aktywów zgromadzonych w sumie na PPE to ok. 19 mld zł.

Korzyści podatkowe z IKE

Wypłata z rachunku IKE jest wolna od podatku (PIT) od dochodów kapitałowych jeżeli wypłata nastąpi po 60 roku życia

Osoby, które nabędą przed 60 rokiem życia uprawnienia emerytalne będą mogły dokonać wypłaty, jeżeli ukończyły 55 lat.
Ponadto, by być uprawnionym do zwolnienia z podatku od dochodów kapitałowych należy dokonać:
- wpłat na IKE co najmniej w 5 dowolnych latach kalendarzowych albo
- ponad połowy wartości wpłat na IKE co najmniej 5 lat przed dniem złożenia przez oszczędzającego wniosku o dokonanie wypłaty.

Oszczędzający mogą wcześniej (niż w ww. terminach) wypłacić zgromadzone na IKE oszczędności ale w takim przypadku muszą zapłacić 19% podatku od dochodów kapitałowych, tak jak w przypadku innych lokat.

Osoby urodzone do 31 grudnia 1948 r. mają krótsze okresy gromadzenia oszczędności uprawniające je do zwolnienia podatkowego. W przypadku osób urodzonych do 31 grudnia 1945 r. okres pięcioletni skrócono do lat trzech, a w przypadku osób urodzonych między 1 stycznia 1946 r., a 31 grudnia 1948 r. do lat czterech. Nie ustanowiono górnego wieku oszczędzającego, do którego musi zostać dokonana wypłata.

Jak Informuje Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej:
"Moment wypłaty środków zgromadzonych na IKE zależy od oszczędzającego. Również do jego decyzji (albo osoby uprawnionej, w przypadku śmierci oszczędzającego) pozostawiono wybór formy wypłaty, tzn. czy jednorazowo będzie wypłacony cały zgromadzony kapitał, czy też wypłata środków zgromadzonych na IKE będzie miała formę ratalną. Wypłata jednorazowa, a w przypadku wypłaty w ratach pierwsza rata, powinny być dokonane w terminie nie dłuższym niż 14 dni od dnia złożenia przez oszczędzającego wniosku o dokonanie wypłaty, chyba, że zażąda on wypłaty w terminie późniejszym. Nie ma obowiązku wypłaty środków zgromadzonych na IKE w określonym czasie (np. po ukończeniu 70 lat, czy po przejściu na emeryturę).
Przed dokonaniem wypłaty należy podać instytucji finansowej prowadzącej IKE urząd skarbowy właściwy dla oszczędzającego. Jeżeli oszczędzający nie ukończył 60 lat musi również przedstawić instytucji finansowej decyzję organu rentowego o przyznaniu prawa do emerytury.
Po dokonaniu wypłaty jednorazowej albo wypłaty pierwszej raty oszczędzający nie może założyć ponownie IKE, gdyż zwolnienie podatkowe z tytułu gromadzenia oszczędności na IKE przysługuje tylko raz! Jeżeli wypłata ma formę ratalną, to dokonanie wypłaty pierwszej raty powoduje, że oszczędzający nie może już  wpłacać na IKE."

Oszczędzający może też przenieść pieniądze z IKE do PPE. Przeniesienie takie jest zwolnione z podatku PIT od dochodów kapitałowych. 

Prawo dziedziczenia środków z rachunku IKE bez podatku od spadków i darowizn oraz podatku (PIT) od dochodów kapitałowych

W umowie o prowadzenie IKE oszczędzający może wskazać jedną lub kilka osób, której (którym) zostaną wypłacone środki po jego śmierci. Taką dyspozycję można w każdym czasie zmienić. Jeżeli oszczędzający nie wyznaczy takiej osoby, środki zgromadzone na IKE przypadają spadkobiercom zgodnie z ustawowymi lub testamentowymi zasadami dziedziczenia. Natomiast w przypadku IKE prowadzonego przez zakłady ubezpieczeń na życie - środki przyznane na podstawie umowy ubezpieczenia przypadają najbliższej rodzinie ubezpieczonego w kolejności ustalonej w ogólnych warunkach ubezpieczenia.

Osoba, która odziedziczyła środki z IKE może je wypłacić albo przenieść na swoje IKE, bądź do pracowniczego programu emerytalnego. W każdym z tych przypadków pieniądze te są zwolnione z podatku od spadków i darowizn a także z podatku (PIT) od dochodów kapitałowych.

Jeżeli spadkobierca lub inna osoba uprawniona chce wypłacić pieniądze zgromadzone na IKE po zmarłym oszczędzającym - musi złożyć wniosek o dokonanie wypłaty i załączyć do tego wniosku:

- akt zgonu oszczędzającego i dokumentu stwierdzającego tożsamość osoby uprawnionej albo

- prawomocne postanowienie sądu o stwierdzeniu nabycia spadku oraz zgodnego oświadczenia wszystkich spadkobierców o sposobie podziału środków zgromadzonych przez oszczędzającego bądź prawomocnego postanowienia sądu o dziale spadku oraz dokumentów stwierdzających tożsamość spadkobierców.

Korzyści podatkowe z IKZE

Kwoty wpłacone w roku podatkowym na IKZE (do ww. limitu) można odliczyć od dochodu w rocznym zeznaniu podatkowym PIT.

Biorąc przykładowo pod uwagę roczny limit wpłat na IKZE w 2020 roku (6.272,40 zł ) ulga w PIT z tytułu oszczędzania w IKZE za 2020 r. może wynieść od 2007 zł (w przypadku dochodów w objętych 32% stawką PIT), do 1066 zł (w przypadku dochodów w objętych 17% stawką PIT).

Jeżeli wypłata środków z konta IKZE nastąpi przed ukończeniem 5 roku oszczędzania i 65 roku życia, to trzeba będzie zapłacić PIT wg obowiązującej w dniu wypłaty skali podatkowej (obecnie 18% lub 32%). 

Wypłata z konta IKZE po ww. terminach (a także wypłata dla spadkobierców po śmierci oszczędzającego) będzie opodatkowana zryczałtowanym podatkiem dochodowym w wysokości 10% od wypłacanej kwoty.

Dochody z IKZE są natomiast zwolnione z 19% podatku PIT od zysków kapitałowych.

Jak informuje Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej:

"Środki zgromadzone przez oszczędzającego na IKZE mogą być, w zależności od wniosku oszczędzającego, wypłacone jednorazowo lub w ratach. Wypłata w ratach następować będzie przez co najmniej 10 lat, chyba że okres oszczędzania w  ramach IKZE był krótszy (jednak nie mniej niż 5 lat). W takim przypadku wypłata środków będzie mogła być pobierana przez okres równy okresowi oszczędzania, tj. okresowi, w jakim dokonywane były wpłaty. Środki wypłacane po zakończeniu oszczędzania na IKZE, niezależnie od formy wypłaty (jednorazowa albo w ratach) będą opodatkowane podatkiem zryczałtowanym w stawce 10%.Instytucja finansowa, jako płatnik, jest obowiązana do poboru podatku od dokonywanych wypłat z IKZE.
Oszczędzający może w umowie o prowadzenie IKZE wskazać osobę uprawnioną do środków zgromadzonych na  IKZE, w przypadku jego śmierci. W takim przypadku,  wypłata środków zgromadzonych na IKZE zmarłego oszczędzającego na IKZE następuje na wniosek osoby uprawnionej. Wypłata środków zgromadzonych na IKZE zmarłego oszczędzającego na rzecz osoby uprawnionej podlega zryczałtowanemu opodatkowaniu w stawce 10%."

Korzyści podatkowe z PPE

Wypłata pieniędzy z PPE jest wolna od podatku od zysków kapitałowych oraz podatku dochodowego. Pieniądze z PPE można wypłacić bez podatku:

• po ukończeniu 60. roku życia,
• po ukończeniu 55. roku życia oraz uzyskaniu wcześniejszych uprawnień emerytalnych,
• automatycznie – po ukończeniu 70. roku życia,
• na wniosek osoby uposażonej – w przypadku śmierci uczestnika PPE.

Po odejściu z firmy można przenieść pieniądze z PPE do innego PPE lub na indywidualne konto emerytalne (IKE).

Oszczędności w PPE są własnością pracownika. W razie jego śmierci osoby wskazane przez niego otrzymają pieniądze bez podatku od spadków i darowizn.

Oprac. Paweł Huczko